2.1     Αναγνωρίζω τα είδη των κειμένων

Το εξοχικό της
Αφροδίτης και του
Βασίλη βρίσκεται
στα Χανιά. Είναι
ένα κάτασπρο
καινούριο διώροφο
με κόκκινα
κεραμίδια. Έχει
θαλασσιά ξύλινη
πόρτα και δύο
μεγάλα γαλάζια

παράθυρα στο
δεύτερο όροφο.
Ανάμεσα στα
παράθυρα υπάρχει
ένα πανέμορφο
μπαλκονάκι γεμάτο
γλαστρούλες με
άσπρα και κόκκινα
γεράνια.

Πού είναι χτισμένο το σπίτι; Τι χρώματα
έχει; Ποια εντύπωση μας δημιουργείται όταν
το αντικρίζουμε;

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3

Εντοπίζω τα ρήματα στο παραπάνω απόσπασμα. Σε ποιο χρόνο
βρίσκονται;

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Για να περιγράψουμε ένα πρόσωπο, ένα ζώο ή ένα
αντικείμενο συνήθως χρησιμοποιούμε:

• παροντικούς χρόνους (π.χ. ενεστώτα, βλ. ενότητα 10.1)
• τοπικά επιρρήματα (βλ. ενότητα 12.1)
• επίθετα για να δώσουμε ζωντάνια σ' αυτό που περιγράφουμε.

Στους χώρους της Μονής
του Αγίου Νικολάου Σπε-
τσών, εκτός από την εκ-
κλησία, λειτουργούσε το
σχολείο και εκεί γίνονταν
συμβούλια και λαϊκές συ-
νελεύσεις, όπως και εκεί-
νη της 3ης Απριλίου 1821,
Κυριακής των Βαΐων, όταν
το καμπαναριό σήμανε την
εξέγερση των Σπετσιωτών
και υψώθηκε για πρώτη φο-

ρά η σημαία της επανάστα-
σης στο νησί. Από τον Άγιο
Νικόλαο οι νησιώτες κατευ-
θύνθηκαν με κλάδους βαΐων
στα χέρια προς το διοικητή-
ριο του νησιού, όπου συνά-
ντησαν προκρίτους και πλή-
θος λαού.
Πέτρος Χαριτάτος,
Ανεξερεύνητες Σπέτσες,
ROAD Εκδόσεις, Αθήνα 2004
(διασκευή)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4

Εντοπίζω τα ρήματα στο παραπάνω απόσπασμα. Τι είδους ρήμα-
τα είναι; Σε ποιο χρόνο βρίσκονται;

ΑΦΗΓΗΣΗ

Για να αφηγηθούμε γεγονότα χρειαζόμαστε:
παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο, βλ. ενότητα 10.1),
χρονικούς σύνδεσμους (βλ. ενότητα 14), χρονικά επιρρήματα (βλ.
ενότητα 12.1), χρονικές προτάσεις (για να δηλώσουμε τη χρονική στιγμή
των γεγονότων, βλ. ενότητα 16.4 Ζ), ρήματα δράσης, περιγραφικά
ουσιαστικά και επίθετα για να παρουσιάσουμε τις εικόνες.

Μια εύκολη συνταγή –
Φρουτοσαλάτα
Υλικά
2-3 πορτοκάλια
½ κιλό κεράσια
1 λεμόνι
200 γραμμάρια φράουλες
3 μπανάνες
3 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη
2 μήλα
3 κουταλιές της σούπας γιαούρτι
Εκτέλεση
Πρώτα στύβουμε τα πορτοκάλια και
το λεμόνι. Στη συνέχεια,

ξεφλουδίζουμε τα μήλα
και τις μπανάνες και τα
κόβουμε σε μικρά
κομμάτια. Τα βάζουμε
σε ένα σκεύος μαζί
με τα κεράσια και τις
φράουλες.
Ανακατεύουμε τον χυμό
του λεμονιού και του
πορτοκαλιού με τη ζάχαρη και το
γιαούρτι μέσα σε ένα ποτήρι. Μετά,
ρίχνουμε το μείγμα στα φρούτα.
Τέλος, βάζουμε τη φρουτοσαλάτα στο
ψυγείο για δύο ώρες. Τη σερβίρουμε
σκέτη ή με σαντιγί.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5

Εντοπίζω τα ρήματα στη συνταγή. Σε ποιο χρόνο βρίσκονται; Με
ποιο τρόπο παρουσιάζεται η συνταγή βήμα προς βήμα;

ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΔΗΓΙΩΝ

Για να φτιάξουμε ένα κείμενο με οδηγίες χρησιμοποιούμε:

• ρήματα στην οριστική ενεστώτα
• προστακτική
• υποτακτική

Προσέχουμε να παρουσιάσουμε τα στάδια της διαδικασίας
με τη σωστή χρονική σειρά.

Η κυκλοφορία των αυτοκινήτων στο κέντρο
της Αθήνας θα πρέπει να περιοριστεί, αφού
πρώτα πρώτα οι δρόμοι εκεί είναι στενοί.
Έτσι, με την αύξηση των αυτοκινήτων τις
πρωινές και τις απογευματινές ώρες, κα-
νείς τελικά δεν μπορεί να κυκλοφορήσει.
Είναι γνωστά σε όλους τα πολύωρα μποτι-
λιαρίσματα, η μόλυνση της ατμόσφαιρας, ο
εκνευρισμός και οι καθυστερήσεις. Τις ώρες
αυτές, επίσης, ούτε οι πεζοί ούτε τα ασθε-
νοφόρα μπορούν να περάσουν, επειδή οι
δρόμοι παραμένουν κλειστοί από τα αυτο-
κίνητα ιδιωτικής χρήσης. Επιπλέον, θα πρέ-
πει να σκεφτούμε και τις συνέπειες στον
τουρισμό. Όλο τον χρόνο χιλιάδες του-
ρίστες επισκέπτονται την Αθήνα και μάταια
προσπαθούν να απολαύσουν την ομορφιά
και τους χώρους του ιστορικού κέντρου της
πόλης. Τέλος, γιατί ξοδέψαμε τόσα χρήμα-
τα για να φτιάξουμε το πιο σύγχρονο μετρό
της Ευρώπης αν είναι να κυκλοφορούμε
όλοι με τα αυτοκίνητά μας;

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ

Για να συνθέσουμε ένα κείμενο με επιχειρήματα χρησιμοποιούμε:

• ενεστώτα
• αιτιολογικές προτάσεις (βλ. ενότητα 16.4 Η)

Eπίσης, εκθέτουμε τα επιχειρήματα στη λογική τους σειρά.

Στα περιγραφικά και στα αφηγηματικά κείμενα παρουσιάζω πρό-
σωπα, πράγματα, γεγονότα και καταστάσεις (αναφορικός λόγος).
Στα κείμενα που περιέχουν οδηγίες και επιχειρήματα προσπαθώ
να οδηγήσω τον αναγνώστη σε μια ορισμένη ενέργεια ή συμπε-
ριφορά (κατευθυντικός λόγος).

ΚΕΙΜΕΝΑ

 

Αναφορικού λόγου
1. Αφήγηση
2. Περιγραφή

Κατευθυντικού λόγου
1. Οδηγίες
2. Επιχειρήματα

Ένα κείμενο μπορεί να συνδυάζει περισσότερες από μία λει-
τουργίες. Μπορεί, για παράδειγμα, να περιγράφει κάτι, αλλά
ταυτόχρονα να προσπαθεί να μας πείσει με επιχειρήματα να
κάνουμε κάτι.

Η νέα αυτόματη σκούπα έχει μικρό μέγεθος, ελάχιστο βάρος και είναι εύκολη στη χρήση. Σας επιτρέπει να επιλέξετε τον βαθμό απορροφητικότητας, ανάλογα με το είδος της επιφάνειας που θέλετε να καθαρίσετε. Συνοδεύεται από τέσσερα μικρά ανταλλακτικά, ώστε να σας επιτρέπει να καθαρίζετε όχι μόνο γωνίες αλλά και πολυθρόνες, καναπέδες και κουρτίνες. Η συσκευή αυτή αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη και οικονομική λύση στο πρόβλημα της σκόνης. Ιδανική ακόμα κι αν υποφέρετε από αλλεργίες, καθώς δεν αφήνει τα μόρια της σκόνης να διαφύγουν στην ατμόσφαιρα.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6       Διαβάζω τα κείμενα και γράφω σε ποιο είδος ανήκουν.

Φτιάξε μόνος σου αρωματικά
χώρου. Θα χρειαστείς δύο
πορτοκάλια, μερικά ξυλαράκια
κανέλας, μερικά γαρίφαλα.

Ο Κάμπος της Χίου
Την άνοιξη ο Κάμπος είναι στις μεγάλες του
δόξες. Οι παραδεισένιοι κήποι με τα
εσπεριδοειδή πλημμυρίζουν με μια πυκνή
ευωδιά την περιοχή και τα δέντρα
βρίσκονται σε πλήρη ανθοφορία.
Περιοδικό Passport, τεύχος 11

Στην εποχή μας οι νέες
τεχνολογίες δεν είναι πια
υπόθεση μόνο των ειδικών.
Μάθετε να χρησιμοποιείτε το
διαδίκτυο. Σας προσφέρει
ταχύτερη και ακριβέστερη
ενημέρωση. Μπορείτε να
αντλήσετε πολύτιμες
πληροφορίες για ό,τι σας
ενδιαφέρει. Και, επιπλέον, η
πρόσβαση σε αυτό είναι
εύκολη και αρκετά οικονομική.

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,
Σήμερα στο σχολείο πέρασα μια θαυμάσια
μέρα. Φτιάξαμε με τον Νίκο μια τεράστια
ζωγραφιά σε χαρτόνι και στολίσαμε τον
διάδρομο. Στο διάλειμμα η Σοφία και η
Φανή, οι δίδυμες, με κάλεσαν στο πάρτι για
τα γενέθλιά τους. Την τελευταία ώρα
κάναμε πρόβα με τη δασκάλα μας για τη
σχολική γιορτή. Μάθαμε και τρία νέα
τραγούδια!

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 7

Διαλέγω τρία μικρά κείμενα από ένα περιοδικό και βρίσκω σε ποιο
είδος ανήκει το καθένα. Αιτιολογώ την απόφασή μου με βάση τα
χαρακτηριστικά τους.