Κεφάλαιο 28: Οι Έλληνες: Ένας λαός με μεγάλη και συνεχή ιστορία

Γ΄ Ενότητα Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας

Στην ενότητα αυτή θα μάθετε για:
εικόνα

τους κατοίκους της
εικόνα

τον πληθυσμό της
εικόνα

τη γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της
εικόνα

τα μεγάλα αστικά κέντρα
εικόνα

τις πόλεις
εικόνα

τη διοικητική οργάνωση
εικόνα

τις περιφέρειες
εικόνα

τους νομούς
εικόνα

την αγροτική παραγωγή
εικόνα

την κτηνοτροφική παραγωγή και την αλιεία
εικόνα

τη δασική παραγωγή και τον ορυκτό πλούτο
εικόνα

τη βιομηχανική παραγωγή
εικόνα

τις υπηρεσίες
εικόνα

τις συγκοινωνίες
εικόνα

τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
εικόνα

τη σημασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Kεφάλαιο 28ο

Οι Έλληνες: Ένας λαός με μεγάλη και συνεχή ιστορία

για την ιστορία της ελληνικής φυλής

για τα αθάνατα μνημεία του ελληνικού πολιτισμού

γιατί πρέπει να προστατεύουμε τα μνημεία του
πολιτισμού μας

Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά
και σαν πρώτα ανδρειωμένη
χαίρε, ω χαίρε, Λευτεριά.

Ύμνος στην Ελευθερία
Διονύσιος Σολωμός

Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, εκεί που
πάει να σκύψει με το σουγιά στο κόκαλο,
με το λουρί στο σβέρκο. Να τη,
πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και
θεριεύει και καμακώνει το θεριό με το
καμάκι του ήλιου.

Λιανοτράγουδα, Γιάννης Ρίτσος

Οι παραπάνω στίχοι των δύο μεγάλων Ελλήνων ποιητών, Σολωμού και Ρίτσου, μιλάνε για την αθάνατη ελληνική φυλή. Ας συζητήσουμε μαζί για την πορεία του Ελληνισμού μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Ας βρούμε το αισιόδοξο μήνυμα, το οποίο και οι δύο ποιητές μας αναφέρουν ως ελπίδα σε κάθε δύσκολη στιγμή της φυλής μας.

Η γεωγραφική θέση της χώρας μας (σταυροδρόμι τριών ηπείρων), το κλίμα (εύκρατο μεσογειακό), η θάλασσα, η ανάπτυξη του εμπορίου οδήγησαν τους Έλληνες να αποκτήσουν – ανάμεσα στα άλλα – ανοιχτή σκέψη και μεγάλη δημιουργικότητα. Πολλά και αξιόλογα γραπτά και υλικά μνημεία μαρτυρούν τη συνεχή παρουσία τους στην ανθρώπινη ιστορία και τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισαν στη διαμόρφωσή της. Παρά τις μεγάλες δυσκολίες που συνάντησαν στην ιστορική τους πορεία (πολλοί κατακτητές, εσωτερικές διενέξεις κ.ά.), οι Έλληνες κατάφερναν να είναι πάντα πρωτοπόροι στην εξέλιξη των επιστημών και στη δημιουργία μνημείων, τα οποία σήμερα θαυμάζουν όλοι οι άνθρωποι.

Συζητήστε και βρείτε στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού, τα οποία η σημερινή κοινωνία χρησιμοποιεί, για να αναδεικνύει τις ανθρώπινες αξίες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα από αυτά;

Από το 13ο αιώνα π.Χ. οι Έλληνες άρχισαν να ταξιδεύουν στις περιοχές της Μεσογείου αναπτύσσοντας την επικοινωνία με άλλους λαούς. Δημιούργησαν αξιόλογες αποικίες σε όλα σχεδόν τα παράλια του τότε γνωστού κόσμου, ενώ με την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου πορεύτηκαν μέχρι την Ινδία. Στη συνέχεια με τη δημιουργία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κυριάρχησαν στην περιοχή της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης θεμελιώνοντας το σημερινό Ευρωπαϊκό πολιτισμό.

Kεφάλαιο 28ο

Η πατρίδα μας, η οποία έχει μεγάλη ιστορία, στο πέρασμα των χρόνων δέχτηκε επιθέσεις από διάφορους λαούς (Πέρσες, Ρωμαίους και άλλους) και χρειάστηκαν σκληροί αγώνες για την απελευθέρωσή της. Οι Έλληνες όμως στη μακραίωνη ιστορία τους διατήρησαν τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά τους και κατάφεραν να αφομοιώσουν τις επιδράσεις που δέχτηκαν από άλλους λαούς. Έτσι δημιούργησαν το σημερινό ελληνικό πολιτισμό.

Ας βρούμε τα στοιχεία που επέδρασαν και υπάρχουν σήμερα στις παραδόσεις και στη γλώσσα μας και τα οποία απορροφήθηκαν από τη δύναμη του ελληνικού πολιτισμού χωρίς ο ίδιος να χάσει το χαρακτήρα του.

Διαβάστε το κείμενο που ακολουθεί, υπογραμμίστε λέξεις που αναγνωρίζετε και συζητήστε για το νόημά του. Βρείτε κοινά στοιχεία της αρχαίας γλώσσας με τη σημερινή. Τι συμπεραίνετε;

“Ἔστι δέ ψιλά τά ἄνω χωρία καί ἐφρώδη καί χιόνος μεστά τοῦ χειμῶνος, κάτω δέ δρυμεῖς καί φυτείαις διείληπται παντοδαπαῖς” (Στράβων, Γεωγραφικά, VI.2)

Eικόνα 28.1: Iστορικοί χάρτες, που δείχνουν τις μεταβολές της έκτασης της Eλλάδας μετά το 1821

Kεφάλαιο 28ο

Παρατηρήστε τους χάρτες της εικόνας 28.1 και συζητήστε γιατί η πατρίδα μας παρουσίαζε αυτές τις μεταβολές στην έκτασή της. Βρείτε τους πολιτιστικούς παράγοντες εκείνους, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για να διατηρηθεί η πατρίδα μας και να μεγαλουργήσει και στο μέλλον.

Γεωγραφικό γλωσσάριο
Γραπτά μνημεία: κάθε ιστορικό και λογοτεχνικό κείμενο, θρησκευτικοί ύμνοι, βιβλία, καθώς επίσης και κείμενα της παράδοσής μας.
Υλικά μνημεία: κάθε υλικό κατασκεύασμα του ανθρώπου, όπως ναοί, αγάλματα, παλάτια, ψηφιδωτά κ.α.

Oμαδική δραστηριότητα (προαιρετική)

Χωρισμένοι σε τρεις ομάδες συλλέγουμε στοιχεία, που χαρακτηρίζου την ιστορία της φυλής μας. Η πρώτη ομάδα καταγράφει φράσεις χαρακτηριστικές, που είπαν ξακουστοί πρόγονοι μας, όπως το «Μολών λαβέ», το «Εν τούτω νίκα» κ.λ.π. Η δεύτερη ομάδα βρίσκει φωτογραφίες ιστορικών μνημείων, που υπάρχουν και σήμερα και δηλώνουν το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού. Η τρίτη ομάδα βρίσκει πληροφορίες για τις αποικίες, που έφτιαξαν οι Έλληνες σε όλα τα μέρη του κόσμου αποδεικνύοντας το πνεύμα και τις ικανότητες τους.

Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό...

Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων

Οι προσπάθειες για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στη σύγχρονη εποχή κορυφώθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα με την αποφασιστική συμβολή του Γάλλου βαρώνου Πιέρ ντε Κουμπερτέν και του Έλληνα Δημητρίου Βικέλα. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες τελέσθηκαν με μεγάλη λαμπρότητα το 1896 στην Αθήνα στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Στην Ολυμπία έχει σήμερα την έδρα της η Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία. Η αφή της φλόγας γίνεται στο βωμό του ναού της Ήρας στην Ολυμπία. Η φλόγα ανάβει με τη συγκέντρωση των ηλιακών ακτίνων σε μεταλλικό κοίλο κάτοπτρο. Η διαδικασία αυτή αποτελεί μέρος ενός σύνθετου τελετουργικού, το οποίο περιλαμβάνει την επίκληση και τον ύμνο στον Απόλλωνα.

Η πρωθιέρεια κρατώντας την αναμμένη δάδα εισέρχεται στο στάδιο και στη συνέχεια την παραδίδει στον πρώτο δρομέα, για να ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι της έως τα πέρατα της γης.

Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού