Γλώσσα Γ΄ Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Εικόνα

Η γραμματική μου

Πώς χωρίζουμε τις λέξεις σε συλλαβές

  1. Ένα φωνήεν μπορεί να αποτελέσει μόνο του συλλαβή σε μια λέξη. Π.χ. α–έ–ρας.
  2. Δύο σύμφωνα, τα οποία βρίσκονται ανάμεσα σε δύο φωνήεντα, δε χωρίζονται αν αρχίζει απ’ αυτά τα σύμφωνα ελληνική λέξη. Π.χ. έ–πι–πλο (πλένω).
    Αλλιώς χωρίζονται. Π.χ. άν–θος (από νθ δεν αρχίζει ελληνική λέξη).
  3. Τρία ή περισσότερα σύμφωνα συλλαβίζονται μαζί, αν από τα τρία ή τουλάχιστον από τα δύο πρώτα σύμφωνα αρχίζει ελληνική λέξη. Π.χ. α–στρα–πή (στρώνω), ε–χθρός (χθες).
    Αλλιώς χωρίζονται. Π.χ. άν–θρω–πος.
  4. Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται. Π.χ. θά–λασσα, άμμος, φεγγά–ρι.
  5. Δε χωρίζονται τα γράμματα που προφέρονται σαν μια φωνή. Π.χ. παι–δί, ει–κό–να, α–μπέ–λι, πέ–ντε, ναύ–της, δου–λεύ–ω, αη–δό–νι, μη–λιά, ά–δειο.

Η τελευταία συλλαβή μιας λέξης λέγεται λήγουσα. Η προτελευταία λέγεται παραλήγουσα και η τρίτη από το τέλος προπαραλήγουσα.

Τονισμός

  • Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν τονίζονται. Π.χ. ναι, το, προς, ...

    Σοφούλα
  • Οι λέξεις «που» και «πως» παίρνουν τόνο:
    – όταν με αυτές ρωτάμε. Π.χ. Πού ήσουν χθες; Πώς τα πέρασες;
    – στις φράσεις «πού και πού», «πώς και πώς». Π.χ. Πηγαίνω πού και πού στον κινηματογράφο. Περιμένω πώς και πώς τις διακοπές  του καλοκαιριού.

  • Δύο τόνους παίρνουν οι λέξεις που τονίζονται στην προπαραλήγουσα, όταν συνοδεύονται από τις αντωνυμίες: μου, σου, του, με...
    Π.χ. Δώσε το τετράδιο. (Η λέξη «τετράδιο» παίρνει έναν τόνο).
    Δώσε το τετράδιό μου. (Η λέξη «τετράδιό» παίρνει δύο τόνους, γιατί συνοδεύεται από την αντωνυμία «μου»).


Σημεία στίξης

( ) Παύλα: τη χρησιμοποιούμε στο διάλογο για να δείξουμε ότι αλλάζει το πρόσωπο που μιλάει.

Επίθετα

Σοφούλα
Οι βαθμοί του επιθέτου
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
ισχυρός ισχυρότερος ισχυρότατος
  (πιο ισχυρός) (πάρα πολύ ισχυρός)
βαρύς βαρύτερος βαρύτατος
  (πιο βαρύς) (πάρα πολύ βαρύς)

 

Αντωνυμίες

Προσωπικές

Τις λέξεις, που χρησιμοποιούμε αντί για ονόματα, για να δείξουμε σε ποιον αναφερόμαστε όταν μιλάμε, τις λέμε προσωπικές αντωνυμίες.

 

Οι προσωπικές αντωνυμίες
Ενικός αριθμός
α΄ πρόσωπο εγώ εμένα (μου, με)
β΄ πρόσωπο εσύ εσένα (σου, σε)
γ΄ πρόσωπο αυτός -ή -ό αυτού, αυτής
αυτόν -ήν -ό
(τος, τη, το, του, της
τον, την)
Πληθυντικός αριθμός
α΄ πρόσωπο εμείς εμάς (μας)
β΄ πρόσωπο εσείς εσάς (σας)
γ΄ πρόσωπο αυτοί -ές -ά αυτών, αυτούς, αυτές (τοι, τες, τα, τους, τις)

Κτητικές

Τις λέξεις που μας δείχνουν σε ποιον ανήκει κάτι τις λέμε κτητικές αντωνυμίες.

ο δικός μου κήπος η δική μου τάξη το δικό μου μολύβι
ο κήπος μου η τάξη μου το μολύβι μου

Ρήματα

Χρόνοι του ρήματος

Ενεστώτας: Τι γίνεται τώρα. Π.χ. παίζω
Παρατατικός: Τι γινόταν στο παρελθόν. Π.χ. έπαιζα
Αόριστος: Τι έγινε στο παρελθόν. Π.χ. έπαιξα
Μέλλοντας Εξακολουθητικός: Τι θα γίνεται στο μέλλον. Π.χ. θα παίζω
Μέλλοντας Στιγμιαίος: Τι θα γίνει στο μέλλον. Π.χ. θα παίξω

Το ρήμα παίζω

Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
Ενικός αριθμός
εγώ παίζ έπαιζ έπαιξ
εσύ παίζ -εις έπαιζ -ες έπαιξ -ες
αυτός -ή -ό παίζ -ει έπαιζ έπαιξ
Πληθυντικός αριθμός
εμείς παίζ -ουμε παίζ -αμε παίξ -αμε
εσείς παίζ -ετε παίζ -ατε παίξ -ατε
αυτοί -ές -ά παίζ -ουν έπαιζ -αν έπαιξ -αν
Μέλλοντας Εξακολουθητικός Μέλλοντας Στιγμιαίος
Ενικός αριθμός
εγώ θα παίζ θα παίξ
εσύ θα παίζ -εις θα παίξ -εις
αυτός -ή -ό θα παίζ -ει θα παίξ -ει
Πληθυντικός αριθμός
εμείς θα παίζ -ουμε θα παίξ -ουμε
εσείς θα παίζ -ετε θα παίξ -ετε
αυτοί -ές -ά θα παίζ -ουν θα παίξ -ουν

Το ρήμα ανεβαίνω

Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
Ενικός αριθμός
εγώ ανεβ -αίνω ανέβ -αινα ανέβ -ηκα
εσύ ανεβ -αίνεις ανέβ -αινες ανέβ -ηκες
αυτός -ή -ό ανεβ -αίνει ανέβ -αινε ανέβ -ηκε
Πληθυντικός αριθμός
εμείς ανεβ -αίνουμε ανεβ -αίναμε ανεβ -ήκαμε
εσείς ανεβ -αίνετε ανεβ -αίνατε ανεβ -ήκατε
αυτοί -ές -ά ανεβ -αίνουν ανέβ -αιναν ανέβ -ηκαν

Το ρήμα σταματώ

Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
Ενικός αριθμός
εγώ σταματ σταματ -ούσα σταμάτ -ησα
εσύ σταματ -άς σταματ -ούσες σταμάτ -ησες
αυτός -ή -ό σταματ σταματ -ούσε σταμάτ -ησε
 Πληθυντικός αριθμός
εμείς σταματ -άμε σταματ -ούσαμε σταματ -ήσαμε
εσείς σταματ -άτε σταματ -ούσατε σταματ -ήσατε
αυτοί -ές -ά σταματ -ούν σταματ -ούσαν σταμάτ -ησαν

Προσοχή! Ο παρατατικός του ρήματος «σταματώ» κάνει και σταμάταγα.

Το βοηθητικό ρήμα είμαι

Ενεστώτας  Παρατατικός / Αόριστος
Ενικός αριθμός
εγώ είμαι ήμουν
εσύ είσαι ήσουν
αυτός -ή -ό είναι ήταν
Πληθυντικός αριθμός
εμείς είμαστε ήμαστε (ήμασταν)
εσείς είστε ήσαστε (ήσασταν)
αυτοί -ές -ά είναι ήταν

Ορθογραφικοί κανόνες

Ενεστώτας Αόριστος Ενεστώτας Αόριστος
σκουπίζω σκούπισα μένω έμεινα
δακρύζω δάκρυσα πλένω έπλυνα
δανείζω δάνεισα στέλνω έστειλα
αθροίζω άθροισα βλέπω είδα
συναντώ συνάντησα λέω είπα
μπαίνω μπήκα παίρνω πήρα
πηγαίνω πήγα φεύγω έφυγα

Προστάζοντας με ρήματα

Ενεστώτας: (σκουπίζω) σκούπιζε, σκουπίζετε
Αόριστος: (σκούπισα) σκούπισε, σκουπίστε

Πρόσεξε!

(τηλεφωνώ) τηλεφώνησε, τηλεφωνήστε
(σταματώ) σταμάτησε, σταματήστε
(μπαίνω) μπες μπείτε
(βγαίνω) βγες βγείτε

Μετοχές σε -οντας / -ώντας

Όταν τονίζονται στο «ο», γράφονται με ωμέγα (ω). Π.χ. κρατώντας.

Όταν δεν τονίζονται στο «ο», γράφονται με όμικρον (ο). Π.χ. τρέχοντας.

Εικόνα