Στην ενότητα αυτή θα μάθεις:

• Να περιγράφεις ένα πρόσωπο.
• Να ξεχωρίζεις τα μέρη απλών προτάσεων.
• Να φτιάχνεις αντίθετες λέξεις με τα ξε-, α- και αν-.
• Να κλίνεις τα θηλυκά ουσιαστικά σε –α.
• Να χωρίζεις μια λέξη στα δύο, όταν δε χωρά ολόκληρη στο τέλος της σειράς.
• Τα μέρη του σώματος και του προσώπου.

Κάλαντα Χριστουγέννων

Καλήν εσπέραν, άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας,
Χριστού τη θεία γέννησιν
να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον
εν Βηθλεέμ τη πόλει,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η κτίσις όλη.

• Τι βλέπεις σε αυτή;
• Τι φορά το κοριτσάκι που δίνει ένα μπισκότο στο σκύλο;
• Πώς είναι ο κύριος με τη λατέρνα;
• Τι έκφραση έχει στο πρόσωπό της η κυρία με το μπλε καπέλο;
• Τι κάνουν τα παιδιά με τα τριγωνάκια και το καράβι στα χέρια;

Στον τόπο σας τραγουδάτε κάλαντα; Ποια;
Αναζητήστε κάλαντα από διάφορα μέρη
της Ελλάδας και διαβάστε τα στην τάξη.
Ρωτήστε να μάθετε και συζητήστε στην τάξη:
Έχετε χριστουγεννιάτικα έθιμα στον τόπο σας;
Ποια; Ποια είναι τα έθιμα για την Πρωτοχρονιά;

Στο Τετράδιο Εργασιών, στην άσκηση 1
στη σελίδα 73, θα βρεις τι κουβαλά
ο Αϊ-Βασίλης μέσα στα σακούλια του.

Η τελευταία επίσκεψη του Αϊ-Βασίλη

Όταν ο αδελφός μου κι εγώ ήμασταν μικρά παιδιά, κάθε παραμονή της Πρωτοχρονιάς μάς επισκεπτόταν ο Αϊ-Βασίλης. Ναι, δε σας λέω ψέματα. Ερχόταν ο ίδιος με την κατακόκκινη στολή του, τις γυαλιστερές του μπότες και τ' άσπρα γένια και μουστάκια του που γέμιζαν το καλοκάγαθο πρόσωπό του. Είχε και μια μεγάλη σακούλα κρεμασμένη πίσω στον ώμο του και, αφού έσκυβε στα κρεβάτια μας και μας χάιδευε, άφηνε τα δώρα μας δίπλα στο προσκέφαλό μας.

Γεωργία Ανεζίνη-Λεράκη, «Η τελευταία επίσκεψη του Αϊ-Βασίλη», εκδ. Κέδρος

Ψάξε στο λεξικό τις λέξεις
καλοκάγαθος και προσκέφαλο
και πρόσθεσέ τες στο δικό σου λεξικό.

Για να περιγράψεις τον εαυτό σου και άλλα πρόσωπα, πήγαινε στο Τετράδιο Εργασιών, στις σελίδες 73 και 74, και κάνε τις ασκήσεις 2 και 3.Έπειτα κάνε τις ασκήσεις 4 και 5 στη σελίδα 75.

Το αστέρι των Χριστουγέννων

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε στον ουρανό ένα αστεράκι. Βαριόταν όμως να κάνει κάθε βράδυ τα ίδια και τα ίδια. Μια μέρα λοιπόν, που ο ήλιος έλαμπε και κανένας δεν μπορούσε να το δει, το αστεράκι το 'σκασε από το σπίτι του.

Στριφογύρισε, στριφογύρισε και κάποτε έφτασε πάνω απ' τη Γη.

Αυτό που δεν ήξερε το αστεράκι ήταν ότι τώρα το έβλεπαν κι οι άνθρωποι από τη Γη.

- Ανακαλύψαμε, είπαν, ένα νέο αστέρι. Και του έδωσαν κι ένα όνομα. Το ονόμασαν Βιγαδεζή.

Το αστεράκι όμως γρήγορα βαρέθηκε να βλέπει μόνο δέντρα, τα οργωμένα χωράφια, τα πλοία και τους ελέφαντες στην Ινδία. Πλησίασε, λοιπόν, λίγο περισσότερο.

Τώρα έβλεπε και τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι γεμάτοι θαυμασμό έβλεπαν αυτό το υπέρλαμπρο άστρο.

- Δεν μπορεί, έλεγαν, κάτι θα συμβεί στον κόσμο. Κάτι πολύ καλό. Αλλιώς, γιατί να φανεί αυτό το αστέρι.

Στο αστέρι άρεσαν πολύ οι παράξενοι άνθρωποι.
Παρατηρούσε, λοιπόν, εδώ και λίγες μέρες τρεις ανθρώπους που περπατούσαν στην έρημο. Περπατούσαν και περπατούσαν. Κάτι κρατούσαν στα χέρια τους και προχωρούσαν κοιτάζοντας κάπου κάπου τον ουρανό.

Μια νύχτα, το αστεράκι είδε άλλους δύο παράξενους ανθρώπους. Έναν άντρα και μια γυναίκα. Κι ένα γαϊδουράκι. Φαινόντουσαν κουρασμένοι και πήγαιναν πολύ αργά.

Το αστεράκι πλησίασε λίγο περισσότερο. Η λάμψη του μεγάλωσε. Το αστεράκι είδε τη γυναίκα να κατεβαίνει από το γαϊδουράκι. Κρατούσε την κοιλιά της που ήταν μεγάλη και στρογγυλή. Άραγε αυτή η γυναίκα θα γεννούσε εκεί στην ερημιά μόνη της; Το αστεράκι ανήσυχο πλησίασε ακόμη περισσότερο.

Η γυναίκα μπήκε σε μια σπηλιά της ερήμου. Ο άντρας στάθηκε απέξω. Όταν ακούστηκε το πρώτο κλάμα του μωρού, το αστεράκι ένιωσε την καρδιά του να σπαρταράει από χαρά. Αχ, πόσο ήθελε να δει αυτό το μωράκι. Πλησίασε ακόμη λίγο. Όλη η έρημος γύρω φωτίστηκε σαν να 'ταν μέρα.

Είδε μέσα στη σπηλιά τους τρεις γέροντες γονατιστούς μπροστά σε μια φάτνη, να προσφέρουν στο μωράκι σμύρνα, χρυσό και λιβάνι.

Ένα φως ξεχυνόταν γύρω από τη φάτνη και φώτιζε το ήρεμο πρόσωπο της μητέρας του μωρού. Το αστεράκι πρόλαβε να δει τα μάτια του μωρού που το κοίταζαν γλυκά. Τίποτε άλλο…

Έπειτα έσβησε σαν κεράκι και χάθηκε απ' τον ουρανό.

Ευγενία Φακίνου, «Το αστέρι των Χριστουγέννων», εκδ. Κέδρος

• Πώς ονόμασαν οι άνθρωποι το αστεράκι;
• Ποιους είδε το αστεράκι να περπατούν στην έρημο;
• Τι είδε το αστεράκι μέσα στη σπηλιά;
• Τι συνέβη στο αστεράκι στο τέλος της ιστορίας;
• Ποιοι νομίζεις ότι ήταν η γυναίκα που γέννησε,
  ο άντρας της και το μωρό που γεννήθηκε;

Το παραμύθι που διάβασες αποτελείται
από πολλές προτάσεις, άλλες μεγάλες και άλλες
μικρές. Θυμήσου! Κάθε πρόταση αποτελείται
από τουλάχιστον δύο μέρη.
Το ένα δείχνει ποιος κάνει κάτι (π.χ. ο άντρας)
και το άλλο δείχνει τι κάνει (π.χ. στάθηκε απέξω).
Οι πληροφορίες αυτές είναι απαραίτητες,
για να καταλάβεις μια πρόταση
ή ένα κείμενο.

Πήγαινε στις σελίδες 76 και 77 του Τετραδίου Εργασιών και κάνε τις ασκήσεις 6 και 7.

κακός – άκακος διψώ – ξεδιψώ κινητός – ακίνητος

κολλώ – ξεκολλώ μπερδεύω – ξεμπερδεύω

γνωστός – άγνωστος υπάκουος – ανυπάκουος

Πήγαινε στο Τετράδιο Εργασιών, στη σελίδα 77, και κάνε την άσκηση 8, για να δεις τι γίνεται στην Ανάποδη Χώρα.

Ο δικός μας Αϊ-Βασίλης

Καλή του ώρα του Αϊ-Βασίλη με την κόκκινη φόρμα και την ολόλευκη γούνα, δε λέω… Μα, αυτός, μάτια μου, τι σχέση έχει με τον δικό μας τον Αϊ-Βασίλη τον σοφό, τον δάσκαλο; Το λένε και τα κάλαντα: «Βαστάει πένα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι, και στο ραβδί του ακούμπησε να πει τ' αλφαβητάρι». Στα κάλαντα της Μυκόνου τον λένε… γραμματικό! «Κι αν είσαι και γραμματικός, πες μας την αλφαβήτα».

Και βέβαια ήτανε γραμματικός και πολύ σπουδαγμένος. Ένας από τους Τρεις Ιεράρχες. Κι έγραψε πάμπολλα συγγράμματα και έδωσε συμβουλές, πώς να διαβάζουν τα παιδιά, πόση αξία έχει το διάβασμα.

Τα έλεγα όλα αυτά με λόγια απλά στην εγγονή μου, όταν ξαφνικά μπήκε ο παππούς και είπε: «Από το πολύ νέφος δε φαίνεται η Αθήνα!». Κι η εγγονή μου, που περιμένει τα δώρα της από τον καλό μας γραμματικό και δάσκαλο, ρώτησε με αγωνία: «Γιαγιάκα μου, λες να μην τη βρει την Αθήνα ο Αϊ- Βασίλης με τόσο πολύ νέφος;».

Αγγελική Βαρελά, περιοδικό «Συνεργασία», τ. 22, 1994-95

• Υπογράμμισε στο κείμενο τις λέξεις με τις οποίες περιγράφει η συγγραφέας το «δικό μας» Αϊ-Βασίλη.
• Ξέρεις ποιοι είναι οι Τρεις Ιεράρχες;
• Πότε γιορτάζουν και οι τρεις μαζί;
• Γιατί φοβάται το κοριτσάκι ότι δε θα βρει ο Αϊ-Βασίλης την Αθήνα;

Συζητήστε στην τάξη για το νέφος στις μεγάλες πόλεις,
τι είναι, πώς δημιουργείται και
τι μπορούμε να κάνουμε, για να το αντιμετωπίσουμε.

Πήγαινε στο Τετράδιο Εργασιών στις σελίδες 78 και 79 και κάνε τις ασκήσεις 9, 10 και 11.