Δ5. Ο Πάουλ Κλέε μιλάει με ένα παιδί

Π: Γιατί δεν ζωγραφίζετε τα πρόσωπα όπως είναι;

Κ: Αυτό το κάνει η φωτογραφική μηχανή. Τα δικά μου πρόσωπα είναι πιο αληθινά από τα πραγματικά. Δεν θέλω να ζωγραφίζω τον άνθρωπο όπως είναι, αλλά όπως θα μπορούσε να είναι.

Π: Ποιος θα θέλατε να είσαστε αν όχι ο εαυτός σας;
Κ: Μια γάτα στο σπίτι μου.

Π: Θα μπορούσε ένα πρόσωπο να είναι μια γάτα;
Κ: Ποια είναι η γνώμη σου;

Ένας πίνακας μπορεί να είναι και ένα όνειρο;

Π: Ένα πανέμορφο δάσος με φανταστικά χρώματα!

Κ: Και μέσα του επτά πουλιά. Μπορείς να τα βρεις;

Π: Ένα πουλί περπατάει ανάποδα στα σύννεφα. Γιατί;

Κ: Μα ένας πίνακας μπορεί να είναι ένα όνειρο!

Π: Ένα νυχτολούλουδομε τις ρίζες του στον ουρανό,σαν το πουλί που περπατάει ανάποδα. Το μισοφέγγαρο και ένας μαύρος ήλιος στο κέντρο.

Κ: Ένα όνειρο κρυμμένο μέσα στο σκοτάδι που μπορείς να το δεις και ανάποδα!

Κ: Δυο πίνακες του ονείρου. Μπορείς να βρεις σε τι μοιάζουν;
Εσύ ζωγραφίζεις τα όνειρά σου;

1, 2, 3... με ρυθμό!

Κ: Και ο κήπος μου έχει ρυθμό με μικρά και μεγάλα δέντρα. Αν προσέξεις το παραπάνω σχέδιο θα τον ανακαλύψεις.

Π: Εγώ ανακάλυψα και μια καμήλα!...

Κ: Μαύρο, γκρι, άσπρο... ένα, δύο, τρία... όταν επαναλαμβάνονται δημιουργούν έναν καλό ρυθμό. Αν διαβάσεις τα χρώματα με τη σειρά θα τον ανακαλύψεις. Πρόσεξε όμως ο ρυθμός κάπου αλλάζει. Μπορείς να βρεις την αλλαγή;

Κ: Παίζω με τα χρώματα, όπως με τα πλήκτρα στο πιάνο. Με ρυθμό φτιάχνω τα έργα μου όπως στη μουσική.
Ρυθμικά ονόμασα και τα έργα που βλέπεις.

Πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά... Μια πόλη σε ρυθμό Εικόνα

Κ: Μια γραμμή που ανεβαίνει, κατεβαίνει, πηγαίνει αριστερά και δεξιά, ξαναγυρνά πίσω...
Και να, μια πόλη μπροστά σου!

Εικόνα

Κ: Χτίζω τις πόλεις μου με σχήματα. Ένα τετράγωνο δίπλα σε ένα άλλο,
να ένα παραλληλόγραμμο. Και πάλι ένα τετράγωνο πάνω και ένα τετράγωνο κάτω,
και να η πόλη με ρυθμό απλώνεται πάνω στους δύο λόφους!

Εικόνα

Κ: Με ένα μολύβι οδήγησε τη γραμμή πάνω σε ένα άσπρο χαρτί και σχεδίασε τις δικές σου φανταστικές πόλεις. Άφησε τα σχήματά σου να πλημμυρίσουν με χρώματα.

Π: Ζωγραφίζατε από μικρός;

Κ: Έκανα πολλά σχέδια και ζωγραφιές. Ακόμα και τα περιθώρια των τετραδίων μου ήταν γεμάτα καρικατούρες. Οι γονείς μου ήταν μουσικοί. Όταν ήμουν 7 χρόνων άρχισα να παίζω βιολί. Αργότερα με ρώτησαν: Θα γίνεις μουσικός ή ζωγράφος; Έγινα ζωγράφος.

Π: Ποιος είναι ο δάσκαλός σας;

Κ: Η φύση! Το φύλλο, η ρίζα ενός δέντρου, το αγριόχορτο, ένα βότσαλο μπορεί να γίνουν αφορμή για τις δημιουργίες μου. Πρόσεξε τη συλλογή μου.

Π: Τι γνώμη έχετε για τις παιδικές ζωγραφιές;

Κ: Τις θαυμάζω! Τα παιδιά έχουν καλλιτεχνικό ταλέντο και τα έργα τους είναι σημαντικά όσο και των μεγάλων.

Κ: Εγώ κράτησα τις ζωγραφιές που έκανα μικρός. Εσύ κρατάς τις δικές σου; Μπορείς να φτιάξεις ένα φάκελο και να φυλάξεις τα έργα σου. Όταν μεγαλώσεις θα είναι για σένα ένα πολύτιμο ενθύμιο.

Π: Tα έργα σας μοιάζουν παιδικά!

K: Tο κουκλοθέατρο είναι ένα έργο που έφτιαξα για παιδιά... Tα έργα μου θέλω να αρέσουν και στα παιδιά...

Βιβλιογραφία για τους μαθητές

1. Ανακαλύπτω την τέχνη (Μανέ, Μονέ, Γκογκέν, Βαν Γκογκ, Γκόγια, Μετεμπρεσιονισμός, Εμπρεσιονισμός, Γλυπτική, Αναγέννηση, Προοπτική, Σύνθεση, Η γλώσσα της Ζωγραφικής, Ακουαρέλα, Χρώμα), εκδ. Δεληθανάσης-Ερευνητές.

2. Γνωριμία με τους ζωγράφους (Σαγκάλ, Βαν Γκογκ, Γκογκέν, Ρουσό), εκδ. Διάγραμμα/ Ντουντούμης.

3. Γνωριμία με τους μεγαλύτερους ζωγράφους του κόσμου (Μποτιτσέλι, Μονέ, Νταλί, Βαν Γκογκ, Μιχαήλ Άγγελος, Ρέμπραντ, Ματίς, Ρενουάρ, Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Πικάσο), εκδ. Μοντέρνοι Καιροί, 1998.

4. Γρόσδος Σταύρος, Το πανηγύρι των χρωμάτων, εκδ. Μαστορίδη, Θεσ/νικη 1996.

5. Ζαχαροπούλου Κατερίνα, Παιχνίδι με την Τέχνη, Τσόκλης (Ο Άγιος Γεώργιος και ο Πύθωνας), εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1996.

6. Η πρώτη γνωριμία με την τέχνη (Πορτρέτα, Σκηνές, Τοπία, Ζώα), εκδ. Ερευνητές, Αθήνα 1995.

7. Η τέχνη για παιδιά (Ραούλ Ντιφί, Βαν Γκογκ, Μπρέγκελ, Ματίς, Πικάσο, Πάουλ Κλέε), εκδ. Οδυσσέας- Αίολος.

8. Κρητικού Αθηνά, Στον Κόσμο της Τέχνης (Ζωγραφική), Κεντρική διάθεση Αθ.Π. Χριστάκης.

9. Μια Κυριακή με τον… (Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Βελάσκεθ, Ρεμπράντ, Ρενουάρ), εκδ. Άμμος, Αθήνα 1992.

10. Ντεκάστρο Μαρίζα, Οδηγός για παιδιά, Βυζαντινή Τέχνη, εκδ. Κέδρος.

11. Ντεκάστρο Μαρίζα, Οδηγός για παιδιά, Λαϊκή Τέχνη, εκδ. Κέδρος.

12. Οι Έλληνες ζωγράφοι για τα παιδιά (Γουναρόπουλος, Γύζης, Ιακωβίδης, Μπουζιάνης), Εξάντας Εκδοτική Ε.Π.Ε.1979.

13. Παιχνίδια με την τέχνη (Σαγκάλ, Πικάσο, Τζότο, Λεονάρντο), εκδ. Καστανιώτη.

14. Ρίτσμον Ρόμπιν, Γνωριμία με το Γλύπτη-Ζωγράφο-Ποιητή Μιχαήλ Άγγελο, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1992.

15. Στα μονοπάτια της τέχνης (Η Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, Ιμπρεσιονισμός, Η Ιστορία της Γλυπτικής), εκδ. Μοντέρνοι Καιροί, Αθήνα 2000.

16. Χατζή Γιολάντα, Οδηγός για παιδιά, Έλληνες Ζωγράφοι 19ος αι., εκδ. Κέδρος.

17. Χατζή Γιολάντα, Οδηγός για παιδιά, Έλληνες Ζωγράφοι 20ος αι., εκδ. Κέδρος.

18. Χατζή Γιολάντα, Οδηγός για παιδιά, Γάλλοι Ζωγράφοι 15ος-19ος αι., εκδ. Κέδρος.

19. Χατζή Γιολάντα, Οδηγός για παιδιά, Ιταλοί Ζωγράφοι 13ος-18ος αι., εκδ. Κέδρος.

20. Heslewood Julliet, Η Ιστορία της Δυτικής Ζωγραφικής, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1995.

21. Heslewood Julliet, Η Ιστορία της Δυτικής Γλυπτικής, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1995.

Ευχαριστούμε τους παρακάτω εκδοτικούς οίκους των οποίων το φωτογραφικό υλικό χρησιμοποιήσαμε:

Α1. 1. Τζούλιετ Χέζλεγουντ, Γνωριμία με τον Πικάσο, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1993. 2 Πάουλ Κλέε, Η Εικαστική Σκέψη Ι, Εκδοτικός οίκος Μέλισσα.. Α2. 1. Faucheteaus. Malevich, Academy editions, London, 1992. 2. Centre Georges Pompidou Collections du Musée National d’ Arte Moderne.Α3 Robert and Sonia Delaunay, Mam, Musée D’Art Moderne De la Ville de Paris, 1987. 2. Λέο Μπουσκάλια, Να ζεις, ν’ αγαπάς και να μαθαίνεις, εκδ. Γλάρος, Απρίλιος 1988.Α4. 1,2. Collection Fondation Dubuffet, Paris.,3. Jean Dubuffet, Museum der Moderne Salzburg.Α5. 1, Γιάννης Κουνέλλης,.Λιμναία Οδύσσεια,κείμενα και συνεντεύξεις 1966-1989, εκδ. Άγρα - Γκαλερί Bernier, Αθήνα 1990. Η Τέχνη του 20ού αιώνα, Τόμος ΙΙΙ, Άλκης Χαραλαμπίδης, University Studio Press, εκδ. Επιστημονικών Βιβλίων & Περιοδικών, Θεσσαλονίκη 1995. 3,4. Μποέτι Ιντερνέτ.

Β1.Εγκυκλοπαίδεια Κουστώ, Ο κόσμος των θαλασσών, εκδ. Αλκυών.2 Ο κόσμος των φυτών και των ζώων, τόμος 1, Εκδοτικός Οργανισμός Χρυσός Τύπος Α.Ε. Αθήνα. 3. Ο θαυμαστός κόσμος των γνώσεων, Πρωτότυπη εγκυκλοπαίδεια Disney, Συντροφιά με τα ζώα ΙΙ.Β2.1.Πόπη Ζώρα, Ελληνική Τέχνη, Λαϊκή Τέχνη, Εκδοτική Αθηνών. 2. Βαν Γκογκ, Masini Lara Vinca, Van Gogh, Thames and Hudson, 3. Άντι Γουόρχολ, Osterwold Tilman, Taschen 4. Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, εκδ. Αδάμ, Αθήνα 1991. 5. Nolde Emil, The Art Book, Phaidon.

Β3. 1. Ποίημα του Γιάννη Ρίτσου. Το Βιβλίο των Τραγουδιών, Γ. Σακελλαρίδης, Ελληνικά Γράμματα. 2. Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα. 3. Όλγα Μεντάθου-Πολύζου, Γιώργος Ιακωβίδης, εκδ. Αδάμ. 4. Jean Dubuffet, Museum der Modern Salzburg, Agnes Husslein-Arco. 5. Πικάσο, Aντονίνα Bαλαντέν, Πάμπλο Πικάσο, Eκδόσεις Γκοβόστη 1993.Β4. 1. Μενέλαος Λουντέμης, Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999. 2. Περιοδικά National Geographic και Experiment. 3. Μποέτι, Ιντερνέτ. 4. Χρήστος Μπουρονίκος «Διαστημικές κάψουλες». 1997, Ιλεάνα Τούντα, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης.Β5. 1,2 Η Τέχνη του 20ού αιώνα, Τόμος ΙΙΙ, Άλκης Χαραλαμπίδης, University Studio Press, εκδ. Επιστημονικών Βιβλίων & Περιοδικών, Θεσσαλονίκη 1995.

Γ1. 1. Δ.ημήτρης Μυταράς 1987, Zoumboulakis Galleries. 2. Δημήτρης Μυταράς, εκδ. Αδάμ, Αθήνα 1989. 3. Δημήτρης Μυταράς, Γκαλερί Eιρμός, Θεσσαλονίκη 1998. 4,5, 6,7., Μυταράς, εκδόσεις Αδάμ, Αθήνα 1994. 8. Δημήτρης Μυταράς-Κάρολος Βράτιτς, Σαράντα ελληνικά κοχύλια, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1997.Γ2. 1,2,3,4. Νεολιθική Ελλάς, Δημητρίου Ρ. Θεοχάρη, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, 1973, Δ/νση εκδ. Στ. Α. Παπαδόπουλος.

Γ3.1,2. Harry N. Abrams, Calder, Great Modern Masters, Cameo- Abrams Inc. Publishers. 3. Περιοδικό The Art Magazine, τεύχος 18 Ιούλιος- Αύγουστος 1995.

Γ5. 1,2 άλφα βήτα, εκδ. Σίγμα-Φωτεινή Στεφανίδη, Αθήνα 2002. 3,4. Περικλής Πανταζής, 1849-1884, Ίδρυμα Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, Αθήνα 1994. 5, 6., Γιοχάννες Ίττεν, Η Τέχνη του χρώματος, Κείμενα Εικαστικών Καλλιτεχνών 5, Αθήνα 1998. 7,8 Dutch Painting in soviet Museums, Aurora Art Puplishers, Leningrad, 1982, Yugoslavia.

Δ1. 1,2,3,4., Ακριθάκης, εκδ. Ιτανός, Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου.Δ2. 1,2. Γιάννης Γαΐτης, ΙΘ’ Δημήτρια, Δήμος Θεσσαλονίκης, Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, 1994. 1 Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα. 3,4. The Art magazine, τεύχος 10, Σεπτέμβριος 1984.Δ4. 1 The Art magazine, τεύχος 12, Νοέμβριος 1994.Δ5. 1,16. Kunstmuseum, Bern. Jeannine Fiedler and Peter Feierabend, Bauhaus, Konemann 1999. 2. Abrams The Museum of Modern Art,New York., 3,4,5,6. Paul Klee, Prestel- Verlag. 7,10,13 Will Grohmann, DuMont Buchverlag Köln, Paul Klee, Bibliothek grober Maler, 1977. 8, 9,11. Πάουλ Κλέε, Η Εικαστική Σκέψη Ι, τα μαθήματα στη σχολή Μπάουχάους, Εκδοτικός οίκος Μέλισσα, Αθήνα 1989.. 14. Klee, Opere dal 1885 al 1933, Municipio di Mendrisio, Societa di banca asavizzera 15,16, 12 Άνδρος, 1993, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης- Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή.

Βάσει του ν. 3966/2011 τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού, του Γυμνασίου, του Λυκείου, των ΕΠΑ.Λ. και των ΕΠΑ.Σ. τυπώνονται από το ΙΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και διανέμονται δωρεάν στα Δημόσια Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν στη δεξιά κάτω γωνία του εμπροσθόφυλλου ένδειξη «ΔIΑΤΙΘΕΤΑΙ ΜΕ ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ». Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δεν φέρει την παραπάνω ένδειξη θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του νόμου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦΕΚ 1946,108, Α').

Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώματα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευ- μάτων / IΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ.