Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Β΄ Γενικού Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

«Επί Ασπαλάθων...»

ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ποίημα του Σεφέρη και δημοσιεύτηκε στο Βήμα (23-9-71) τρεις μέρες μετά το θάνατό του στην περίοδο της δικτατορίας. Το ποίημα βασίζεται σε μια περικοπή του Πλάτωνα (Πολιτεία 614 κ.ε.) πον αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, ανάμεσα σε άλλες ανόσιες πράξεις είχε σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδερφό του. Γι' αυτό και η τιμωρία του, καθώς και άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. 'Οταν εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμάζονταν να βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν αλλά έβγαζε ένα μουγγρητό. «Την ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρίσκονταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγγρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ' ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα». (Πλ. Πολιτεία 616).

 

Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού
πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι*

5

δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια

 

και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν

 

 

ακόμη...

 

 

 

Γαλήνη.
— Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;
Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού

10

τ' αυλάκια·*

 

τ' όνομα του κίτρινου θάμνου
δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.
Το βράδυ βρήκα την περικοπή:*
«τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει

15

«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν

 

τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».

 

 

 

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του

20

ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.

 

 

 

 

31 του Μάρτη 1971

Α. Κάλβος, «Εις Σάμον» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου]  Γ. Σεφέρης, «Δήλωση» (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]  Γ. Σεφέρης, «Από βλακεία»


ασπάλαθοι: θάμνοι με μεγάλα αγκάθια και κίτρινα λουλούδια.
στου μυαλού τ' αυλάκια: στη μνήμη.
περικοπή: εννοεί το χωρίο 616 της Πολιτείας.

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  1. Η μέρα του Ευαγγελισμού είναι και η μέρα της εθνικής μας γιορτής. Τη μέρα αυτή ο ποιητής αποφεύγοντας τους ψεύτικους εορτασμούς και τους πομπώδεις πανηγυρικούς της δικτατορίας προτίμησε να επισκεφτεί το Σούνιο, να ζήσει πιο κοντά στην ελληνική φύση και παράδοση. Να διαβάσετε τους στίχους 1-7 και να παρατηρήσετε: α) Πώς εικονίζεται το τοπίο, β) πώς «βλέπει» ο ποιητής τα ερείπια του ναού του Ποσειδώνα; (Να αναλύσετε τη μεταφορά).
  2. Με ποιο τρόπο γίνεται η μετάβαση στον Αρδιαίο;
  3. Ποιοι συνειρμοί γίνονται στο μυαλό του ποιητή;
  4. Πώς συνδέεται το ποίημα με την εποχή που γράφτηκε;
  5. Ποια διάθεση του ποιητή φανερώνει το ποίημα;