5.8 Η λειτουργία της πέψης

Η πέψη των τροφών γίνεται σε διάφορα στάδια και είναι μηχανική ή χημική. Τα διάφορα μέρη του πεπτικού σωλήνα αλλά και τα συμπληρωματικά όργανα της πέψης συμμετέχουν με διαφορετικό τρόπο στη λειτουργία της πέψης.

Η μηχανική πέψη γίνεται στο στόμα με τη μάσηση, όπου οι τροφές τεμαχίζονται σε μικρότερα μέρη και διαβρέχονται με το σίελο, αλλά και με τη διαβροχή, την εκχύληση και τη διάλυση των τροφών στους προστομάχους των μηρυκαστικών, τον πρόλοβο των πτηνών και το κύριο στομάχι των μονογαστρικών.

Η χημική πέψη είναι η διάσπαση των μεγαλομοριακών χημικών ενώσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

(πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη) σε απλούστερες, με πολύ μικρότερο μοριακό βάρος, ενώσεις και γίνεται με τη βοήθεια του υδροχλωρικού οξέος και των διάφορων ενζύμων. Τα διάφορα ένζυμα είτε βρίσκονται στις ζωοτροφές, είτε εκκρίνονται από τους αδένες ή προέρχονται από τους μικροοργανισμούς του πεπτικού συστήματος των ζώων.

Κατά τη μάσηση τα ένζυμα που περιέχονται στο σίελο διασπούν τους απλούς υδατάνθρακες των τροφών. Ακολούθως η τροφή προωθείται, με την κατάποση από τον οισοφάγο και με ακούσιες περισταλτικές συσπάσεις των λείων μυών που τον αποτελούν, στο στομάχι (Εικ. 5-12).

Εικόνα 5-12
Σχηματική παράσταση πεπτικού συστήματος αλόγου
1. οισοφάγος 2. στομάχι 3. κόλον 4. τυφλό έντερο 5. απευθυσμένο

Στο στομάχι αρχίζει το κύριο μέρος της πέψης των τροφών. Οι πρωτεΐνες διασπούνται σε μικρότερες αλυσίδες αμινοξέων, ενώ οι υδατάνθρακες υφίστανται διεργασία πέψης σε πολύ μικρότερο βαθμό και όχι σε όλα τα είδη των ζώων.

Η τροφή, αφού έχει μετατραπεί σε χυμό, προχωρεί σιγά σιγά στο λεπτό έντερο. Το λεπτό έντερο αποτελείται από τρία μέρη : το δωδεκαδάκτυλο,

ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

τη νύστη και τον ειλεό. Η πέψη στο λεπτό έντερο παρουσιάζει μεγάλη ομοιομορφία στα περισσότερα παραγωγικά ζώα. Η υπόλοιπη πέψη γίνεται κατά κύριο λόγο στο δωδεκαδάκτυλο, ενώ αντίστοιχα η απορρόφηση γίνεται κυρίως στη νύστη και τον ειλεό. Στο δωδεκαδάκτυλο ειδικά ένζυμα αναμειγνύονται με το χυμό και συνεχίζουν την πέψη για τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες που διέφυγαν από το στομάχι, καθώς και την πέψη των λιπών. Τα αμινοξέα, τα απλά σάκχαρα και τα λιπαρά οξέα που παράγονται αντίστοιχα από την πέψη των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπών, απορροφώνται με τη βοήθεια των λαχνών του λεπτού εντέρου. Εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και της λέμφου με τη βοήθεια των αιμοφόρων και λεμφικών τριχοειδών αγγείων και χρησιμοποιούνται για να ικανοποιήσουν τις ζωτικές ανάγκες των παραγωγικών ζώων.

Τα συστατικά των ζωοτροφών που διέφυγαν από το λεπτό έντερο, καθώς και το νερό, εισέρχονται στο παχύ έντερο. Το παχύ έντερο αποτελείται από τρία μέρη: το τυφλό, το κόλον και το απευθυσμένο. Στα μηρυκαστικά, στα μόνοπλα και στο κουνέλι το τυφλό έντερο είναι αρκετά ανεπτυγμένο και εφοδιασμένο με μικροχλωρίδα αντίστοιχη με εκείνη των προστομάχων των μηρυκαστικών. Έχει λοιπόν τη δυνατότητα να διασπά την κυτταρίνη των χονδροειδών τροφών που διέφυγε από τους προστομάχους των μηρυκαστικών ή που δεν έχει υποστεί καθόλου πέψη στα μονογαστρικά. Γι αυτό τα μόνοπλα και τα κουνέλια, αν και δεν είναι μηρυκαστικά, μπορούν και καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες χονδροειδών τροφών. Αντίθετα τα πτηνά και οι χοίροι διαθέτουν μικρό χώρο τυφλού εντέρου και δεν μπορούν να πέψουν μεγάλες ποσότητες χονδροειδών τροφών. Στο κόλον το νερό απορροφάται από τα αιμοφόρα τριχοειδή αγγεία και τα άπεπτα υλικά προωθούνται και αποβάλλονται με την κόπρο.