Στοιχεία Γεωπονίας & Αγροτικής Ανάπτυξης (Γ΄ Λυκείου) - (Βιβλίο Μαθητή)
4.7 Φυτά μεγάλης καλλιέργειας Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ετήσια κυρίως φυτά των οποίων η καλλιέργεια πραγματοποιείται κατά κανόνα σε μεγάλες εκτάσεις με τη βοήθεια σύγχρονων μηχανικών μέσων. Εδώ περιλαμβάνονται οι εξής ομάδες:
|
ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ Ονομάζονται "σιτηρά" από την κυρίαρχη θέση που κατέχει το σιτάρι μεταξύ τους σε παγκόσμια κλίμακα. Το φυτό αυτό από αρχαιοτάτων χρόνων αποτελούσε τη βάση της διατροφής του ανθρώπου. Η βρώμη και η βρίζα βασικά είναι κτηνοτροφικά φυτά.
Εικόνα 4-39 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Από τις πολλές κατηγορίες σιταριού θα αναφέρουμε το μαλακό και το σκληρό σιτάρι. Το πρώτο είναι κατάλληλο για την παραγωγή ψωμιού και δευτερευόντως για την παρασκευή οινοπνεύματος και αμύλου. Το σκληρό σιτάρι χρησιμοποιείται κυρίως στη βιομηχανία ζυμαρικών, στη ζαχαροπλαστική και σε προσμίξεις. Το άχυρο γενικά, εκτός από ζωοτροφή, χρησιμοποιείται και για παραγωγή χαρτιού.
Εικόνα 4-40 1. Καλαμπόκι. Θεωρείται ένα από τα δύο πιο σημαντικά ανοιξιάτικα σιτηρά (το άλλο είναι το ρύζι). Αποτελεί την πρώτη ύλη για πολλές γεωργικές βιομηχανίες και συμβάλλει στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας γιατί αποτελεί τροφή για τα ζώα, τόσο ο καρπός του, όσο και τα φύλλα/στελέχη, αφού προηγουμένως τεμαχισθούν και τοποθετηθούν σε ειδικά σιλό (ενσιρωμένο καλαμπόκι). Χρησιμοποιείται επίσης και στη διατροφή του ανθρώπου υπό μορφή αμύλου (μπισκοτοποιΐα, αρτοποιία, ζαχαροπλαστική, αλλαντοποιία, παιδικές τροφές κ.ά.) ή και στη φαρμακευτική για την εξαγωγή της βιταμίνης Ε, όπως και για παρασκευή αντιβιοτικών. |
ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ
Εικόνα 4-41 2. Ρύζι Δε θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι ο μισός περίπου πληθυσμός της γης εξαρτάται άμεσα από την καλλιέργεια του ρυζιού. Χρησιμοποιείται κυρίως στη διατροφή του ανθρώπου (διάφορα φαγητά, φλέικς, κέϊκς, παραγωγή ειδών κρασιού) αλλά και σαν ζωοτροφή, (σπασμένοι κόκκοι ρυζιού και τα πίτυρά του). Τα περιβλήματα του ρυζιού χρησιμοποιούνται και ως υλικό συσκευασίας εύθραυστων αντικειμένων, ως καύσιμη ύλη ή ως πρώτη ύλη για παραγωγή νάυλον. 3. Σόργο Ανοιξιάτικο σιτηρό που χρησιμοποιείται για τη διατροφή του ανθρώπου στις φτωχές χώρες, και σαν κτηνοτροφή στις αναπτυγμένες. 4. Κεχρί Χρησιμοποιείται για τροφή των ζώων και των πτηνών, ενώ σε μερικές υποανάπτυκτες χώρες και σαν τροφή του ανθρώπου (σιτηρό των φτωχών). |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται τα φυτά εκείνα που καλλιεργούνται με σκοπό η παραγωγή τους να χρησιμοποιηθεί σαν πρώτη ύλη στις διάφορες γεωργικές βιομηχανίες.
Εικόνα 4-42 1. Βαμβάκι Το βαμβάκι είναι φυτό με μεγάλη οικονομική σημασία, που καλύπτει το μισό περίπου της παγκόσμιας κατανάλωσης κλωστικών ινών (47%). Στη χώρα μας η καλλιέργεια του βαμβακιού ήταν γνωστή από αρκετά παλιά, όμως μετά το 1931, δηλαδή μετά την ίδρυση του Οργανισμού Βάμβακος και της προσπάθειας για δημιουργία βελτιωμένων ποικιλιών προσαρμοσμένων στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της Ελλάδας, η καλλιέργεια απέκτησε μεγάλη σημασία για τη γεωργία μας. Πέραν του ότι εφοδιάζει |
ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ την εγχώρια κλωστοϋφαντουργία με εκλεκτή πρώτη ύλη, εφοδιάζει επίσης την εγχώρια σπορελαιουργία και την κτηνοτροφία (βαμβακόπιτα). Το προϊόν της καλλιέργειας του βαμβακιού είναι το σύσπορο βαμβάκι, που με την εκκόκκιση διαχωρίζεται σε ίνες και σπόρο. Το βασικό προϊόν είναι οι ίνες, οι οποίες όπως άλλωστε προείπαμε αποτελούν την πρώτη ύλη της βαμβακουργίας. Από το βαμβακόσπορο παράγεται το βρώσιμο βαμβακέλαιο και η βαμβακόπιτα (κτηνοτροφία).
Εικόνα 4-43 2. Καπνός Η καλλιέργεια του καπνού αποτελεί για τη χώρα μας βασική πηγή εισοδήματος για χιλιάδες αγροτικές οικογένειες, ενώ θεωρείται από τα κύρια |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα. Τα τελευταία όμως χρόνια υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες στη διάθεση του προϊόντος με επιπτώσεις οικονομικές και κοινωνικές. Αιτία η μεγάλη αντικαπνιστική εκστρατεία εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ξεκίνησε το 1986 και αποσκοπεί στον περιορισμό χρήσης των προϊόντων καπνού (π.χ. υποχρεωτική αναγραφή στο πακέτο των ποσοστών πίσσας και νικοτίνης που περιέχονται ανά τσιγάρο μαζί με προειδοποιήσεις υγείας, η φορολόγηση των τσιγάρων, η απαγόρευση της άμεσης διαφήμισης καπνικών προϊόντων και ο αναπροσανατολισμός της παραγωγής μέσα στην Ε.Ε.) αλλά και τα μέτρα που στοχεύουν στη σταθεροποίηση της παραγωγής και των δαπανών προϋπολογισμού καθώς και στην αναδιάρθρωση της παραγωγής. Η εφαρμογή των μέτρων αυτών συνεπάγεται αναμενόμενες δυσκολίες στις προσπάθειες αλλαγών, αφού στην καπνοκαλλιέργεια έχει εξειδικευθεί για γενιές μεγάλο μέρος των Ελλήνων καπνοπαραγωγών. Όσον αφορά κάποιες καλλιεργητικές εργασίες, η ωρίμανση των καπνόφυλλων γίνεται σταδιακά και αρχίζει από τα φύλλα της βάσης, γι' αυτό και η συγκομιδή γίνεται "κατά χέρια". Ακολουθεί το αρμάθιασμα, δηλαδή το πέρασμα των καπνόφυλλων σε σπάγγο που γίνεται με το χέρι ή με μηχανή. Μετά ακολουθεί η αποξήρανση των καπνόφυλλων, η αποθήκευση και η χωρική επεξεργασία, δηλαδή η χονδρική κατάταξη σε ποιοτικές κατηγορίες και δεματοποίηση. 3. Ζαχαρότευτλα Τα ζαχαρότευτλα καλλιεργούνται κυρίως για την παραγωγή ζάχαρης, η οποία αποτελεί πηγή ενέργειας και άνθρακα για τους κυτταρικούς ιστούς. Υποπροϊόντα της καλλιέργειας ζαχαροτεύτλων, όπως τα φύλλα, τα ανώτερα τμήματα των ριζών, ο πολτός και η μελάσσα αξιοποιούνται ως ζωοτροφές, ενώ από τη μελάσσα εξάγεται και οινόπνευμα.
|
ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ
4. Πατάτα Η πατάτα είναι φυτό του οποίου το προϊόν καταναλίσκεται νωπό ή με τη μορφή προϊόντων που έχουν προέλθει από βιομηχανική επεξεργασία (τσιπς, προμαγειρευμένη πατάτα καταψυγμένη, πουρές, κ.λπ.). Επίσης χρησιμοποιείται σαν πρώτη ύλη για την παραγωγή αμύλου και οινοπνεύματος, και ως κτηνοτροφή. Στις μεγάλες πατατοπαραγωγικές χώρες ένα σημαντικό μέρος της παραγωγής προορίζεται για βιομηχανική μεταποίηση, καθώς και για ζωοτεχνική χρήση. Οι κόνδυλοι (πατάτες) αποτελούν βλαστικά αποθησαυριστικά όργανα τα οποία αντί να επιμηκύνονται διογκούνται. Σαν πεπλατυσμένοι βλαστοί φέρουν οφθαλμούς οι οποίοι προστατεύονται από "λέπια". Η πατάτα πολλαπλασιάζεται αγενώς με κομμάτια κονδύλων που περιέχουν ένα ή περισσότερα μάτια. Σε περίπτωση που πρόκειται να δημιουργηθούν νέες ποικιλίες, μπορεί να πολλαπλασιασθεί και με σπόρο. Οι κόνδυλοι έχουν αποκτήσει το τελικό τους μέγεθος, όταν το υπέργειο |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 μέρος του φυτού έχει ξεραθεί και είναι έτοιμοι για συγκομιδή μετά από δυο εβδομάδες περίπου. Τα πράσινα μέρη του κονδύλου περιέχουν σολανίνη, μια ουσία δηλητηριώδη, όταν καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες. Εξαιτίας αυτού είναι απαραίτητο να συγκομίζονται οι κόνδυλοι όταν είναι ώριμοι. Σε περίπτωση που αγοραστούν πατάτες με πράσινα μέρη, είναι σκόπιμο να καθαριστούν προσεκτικά. Τα ψυχανθή διακρίνονται σε εκείνα που καλλιεργούνται για τη διατροφή του ανθρώπου (όσπρια) και σε εκείνα που η παραγωγή τους προορίζεται για ζωοτροφές (κτηνοτροφικά).
Εικόνα 4-46 Η κατηγορία αυτή των φυτών χαρακτηρίζεται από μια μοναδική ικανότητα. Δεσμεύουν το άζωτο της ατμόσφαιρας και το αποθηκεύουν στις |
ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ ρίζες τους, σε ειδικά φυμάτια, και εμπλουτίζουν έτσι το έδαφος με το βασικό αυτό θρεπτικό στοιχείο των φυτών. Η δέσμευση αυτή πραγματοποιείται μέσω ορισμένων μικροοργανισμών (αζωτοβακτήρια), οι οποίοι συμβιούν στα φυμάτια των ριζών. Ο προαναφερθείς εμπλουτισμός του εδάφους σε άζωτο γίνεται με την ενσωμάτωση του φυτού στο έδαφος, κατόπιν προγραμματισμένης για το σκοπό αυτό καλλιέργειας ή ευκαιριακά με την καλλιέργειά του για άλλους σκοπούς (παραγωγή βρώσιμων οσπρίων, σανών κ.λπ.). Τα σπουδαιότερα βρώσιμα όσπρια είναι τα φασόλια, τα ρεβύθια, οι φακές, τα κουκιά και τα μπιζέλια. Χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά πρωτεϊνών, υδατανθράκων, σιδήρου και ασβεστίου. Πέραν της χρήσης τους προς βρώση, μπορεί να καταναλωθούν με τη μορφή χλωρών σπερμάτων (φασόλια, κουκιά, αρακάς) σαν νωπά, κονσέρβες ή κατεψυγμένα, ενώ άλλα αποτελούν βασικά ελαιοπαραγωγικά φυτά (σόγια, αραχίδα)*. Τα κτηνοτροφικά φυτά είτε σαν χόρτο, είτε σαν καρπός, χρησιμοποιούνται σαν ζωοτροφή. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι: βίκος (χόρτο χλωρό ή σανός και καρπός) - μπιζέλι (σανός ή καρπός) - κουκιά (καρπός) - φακή (καρπός) - λαθούρι (σανός ή καρπός) - ρόβι (σανός ή καρπός) - τριφύλλι (βόσκηση ή σανός) - μηδική (ξηρό χόρτο ή χλωρή τροφή). * Η σόγια χρησιμοποιείται για την παρασκευή τον σογιάλευρου και του σογιέλαιου. Το σογιάλευρο χρησιμεύει σε μίγμα με το σιτάλευρο για την παρασκευή ψωμιού, παγωτού, μπισκότων κ.λπ. Αποτελεί επίσης τροφή πλούσια σε πρωτεϊνούχα στην κτηνοτροφία και πτηνοτροφία. Η βιομηχανία κατασκευάζει από το σογιάλευρο κόλλα, πλαστικά, υδροχρώματα κ.ά. Το σογιέλαιο χρησιμοποιείται στη μαγειρική για την παρασκευή μαργαρίνης, φυτικού βουτύρου, μαγιονέζας κ.ά. Η βιομηχανία το χρησιμοποιεί για την παρασκευή σαπουνιού, χρωμάτων, μουσαμάδων, βερνικιών κ.ά. |
