3.2 Οργάνωση και διοίκηση της γεωργικής παραγωγής

3.2.1 Συντελεστές παραγωγής

Η έννοια κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας συνδέεται με την πραγματοποίηση του επιδιωκόμενου αποτελέσματος, στη βάση της καλλίτερης χρήσης διαθέσιμων μέσων, που βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες, και κατά τρόπο που να εξασφαλίζεται ο αποδοτικότερος συνδυασμός τους (Εικ. 3-4).

Εικόνα 3-4
Αποδοτική χοιροτροφική εκμετάλλευση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Στην περίπτωση της γεωργικής δραστηριότητας το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι η παραγωγή (στη μονάδα παραγωγής) συγκεκριμένων φυτικών ή/και ζωικών γεωργικών προϊόντων (εκροές), με βάση τα παραγωγικά μέσα (εισροές) που είναι το έδαφος, η εργασία και το κεφάλαιο.

Έδαφος

Το έδαφος στη γεωργική παραγωγή αποτελεί τον τόπο και την πηγή της γεωργικής παραγωγής και η συστασή του παρουσιάζει σύνολο ιδιοτήτων που επηρεάζουν το παραγωγικό αποτέλεσμα.

Οι ιδιότητες αυτές είναι φυσικές (κλίση, μηχανική σύσταση κ.λπ.), χημικές (θρεπτικά στοιχεία, κ.ά.), βιολογικές (μικροοργανισμοί κ.ό.κ.) και οικονομικές. Από οικονομικής απόψεως ιδιότητες του εδάφους, που ενδιαφέρουν, είναι το αμετάθετο, το αμετακίνητο και το άφθαρτο.

Εργασία

Εργασία είναι η πνευματική ή/και χειρωνακτική προσπάθεια που καταβάλλει ο άνθρωπος για την παραγωγή προϊόντος (Εικ. 3-5).

Εικόνα 3-5
Χειρωνακτικός (παραδοσιακός) τρόπος αρμέγματος

Χαρακτηριστικό της γεωργικής δραστηριότητας είναι ότι τις περισσότερες φορές ο ίδιος ο παραγωγός διευθύνει και εκτελεί τις παραγωγικές εργασίες.

Ακόμη, στη γεωργική πρακτική είναι συνηθισμένο η εργασία να προσφέρεται κατά κύριο λόγο από τον παραγωγό και την οικογένεια του και λιγότερο από ξένους εργάτες και εργάτριες.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

Κεφάλαιο

Είναι σύνολο αγαθών, που έχουν προκύψει από προγενέστερες παραγωγικές διαδικασίες και χρησιμοποιούνται στη γεωργική δραστηριότητα με διάφορες μορφές, όπως χρήμα, κτίρια, μηχανήματα (Εικ. 3-6), πρώτες ύλες κ.λπ.

Εικόνα 3-6
Χρήση μηχανημάτων στη γεωργική παραγωγή

Το κεφάλαιο, σε σχέση με τους δύο προηγούμενους παραγωγικούς συντελεστές έδαφος και εργασία, διαφέρει στο ότι είναι αποτέλεσμα προηγούμενης παραγωγικής δραστηριότητας.

Το οικονομικό ενδιαφέρον για την παραγωγή γεωργικών προϊόντων, αλλά και κάθε αγαθού, βρίσκεται στην αξία του προϊόντος, δηλαδή στην ανταλλακτική του σχέση μ' άλλα αγαθά, και ιδιαίτερα στην τιμή του, δηλαδή στην ανταλλακτική του αξία εκφρασμένη σε χρήμα. Για να έχει τιμή το οποιοδήποτε προϊόν πρέπει να είναι χρήσιμο, να βρίσκεται σε περιορισμένη ποσότητα (στενότητα) και να γίνεται συναλλαγή του (αγοραστικό ενδιαφέρον).

Οικονομικός στόχος της γεωργικής παραγωγικής δραστηριότητας είναι η δημιουργία θετικού αποτελέσματος (κέρδος) για τον επιχειρηματία-παραγωγό, ο οποίος είναι και αυτός που αποφασίζει για τη χρήση και τον συνδυασμό των συντελεστών παραγωγής.

Η ανταλλαγή του παραγόμενου προϊόντος με χρήμα γίνεται στην αγορά, όπου συναντώνται πωλητές προϊόντων και ενδιαφερόμενοι για το προϊόν αγοραστές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Το θετικό αποτέλεσμα προκύπτει αν από τη χρηματική αξία των παραγόμενων προϊόντων (ακαθάριστη πρόσοδος) αφαιρεθούν τα έξοδα παραγωγής (παραγωγικές δαπάνες), δηλαδή το κόστος και η αμοιβή των χρησιμοποιούμενων συντελεστών παραγωγής.

Σημειώνεται, ότι στην περίπτωση, που η ακαθάριστη πρόσοδος ισούται με τις παραγωγικές δαπάνες, τότε δεν υπάρχει κέρδος (είναι μηδέν) και η κατάσταση αυτή ονομάζεται "νεκρό σημείο" της επιχείρησης. Είναι σημαντικό για μια επιχείρηση να υπολογίζει το νεκρό σημείο στην παραγωγική της διαδικασία, αφού η παραγωγή προϊόντων κάτω απ' αυτό προκαλεί αρνητικό οικονομικό αποτέλεσμα (ζημιά), ενώ, όπως προαναφέρθηκε, η αντίστοιχη παραγωγή προϊόντων πάνω απ' αυτό το σημείο δημιουργεί θετικό οικονομικό αποτέλεσμα (κέρδος).

3.2.2 Οργανωτικό μάνατζμεντ

Ο τρόπος που σκέπτεται ο παραγωγός, η συμπεριφορά του και οι αποφάσεις που λαμβάνει κατά την παραγωγική διαδικασία εκφράζουν την επιχειρηματικότητά του. Ακόμη, η επιχειρηματικότητα του παραγωγού συνδέεται με την ικανότητά του να διοικεί, να διευθύνει και γενικά να διαχειρίζεται τη γεωργική του εκμετάλλευση-επιχείρηση. Το σύνολο αυτών των ιδιοτήτων διεθνώς αποδίδεται με τον όρο "μάνατζμεντ". Για το λόγο αυτό, το μάνατζμεντ από πολλούς θεωρείται ως ένας επιπλέον και ίσως ο σημαντικότερος συντελεστής παραγωγής.

Μάνατζμεντ μιας επιχείρησης είναι η αποτελεσματική χρησιμοποίηση των διαθέσιμων πόρων (συντελεστών παραγωγής) για την επίτευξη των προκαθορισμένοι στόχων της (κέρδος, αύξηση της αξίας της επιχείρησης, παραγωγή νέων προϊόντων, κ.λπ.).

Στην περίπτωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, συνήθως, ο παραγωγός είναι και ο "μάνατζερ" της επιχείρησης. Από το μάνατζμεντ κατά την παραγωγική του δραστηριότητα καθορίζεται και η προσωπική του επιχειρηματική ευθύνη απέναντι στον εαυτό του, στην πολιτεία, στους προμηθευτές του, στους πελάτες του, αλλά και στο κοινωνικό σύνολο.

Το μάνατζμεντ εξυπηρετείται μέσα από μια σειρά διαδικασίες, που λέγονται λειτουργίες. Αυτές είναι: ο προγραμματισμός, η οργάνωση, η στελέχωση, η ηγεσία, η επικοινωνία και ο έλεγχος.

Ο προγραμματισμός, που είναι και η λογική αρχή της επιχειρηματικής προσπάθειας, αναφέρεται στον καθορισμό εφικτών και, μετρήσιμων στόχων για την επιχείρηση, στην ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού της

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

περιβάλλοντος (εντοπισμός αδύνατων σημείων, εξουδετέρωσή τους και προβολή των ισχυρών της δυνατοτήτων), καθώς και στο σχεδιασμό της αναγκαίας στρατηγικής και τακτικών για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί (Εικ. 3-7).

Εικόνα 3-7
Η επιχειρηματική στρατηγική πολλές φορές μοιάζει με παιχνίδι "σκακιού"

Η οργάνωση έπεται του προγραμματισμού και αφορά στο συνδυασμό ανθρώπινων και υλικών πόρων για την πραγματοποίηση των προγραμματισμένων στόχων.

Η στελέχωση σχετίζεται με την εξεύρεση του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού για την πλήρωση θέσεων εργασίας προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι της επιχείρησης.

Η ηγεσία είναι σύνολο διαπροσωπικοί σχέσεων και συμπεριφορών, που αναπτύσσει ο μάνατζερ της επιχείρησης, προκειμένου να κινητοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό για να επιτευχθούν οι στόχοι της επιχείρησης.

Η επικοινωνία αφορά στη δημιουργία διαύλων επαφής, πληροφόρησης, συναλλαγής κ.λ.π. με το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης.

Τέλος, ο έλεγχος αξιολογεί την πορεία της επιχείρησης για την επίτευξη των προγραμματισμένων στόχων της.

Μια έννοια, που τις τελευταίες δεκαετίες, αποκτά σημαντικό ρόλο στο μάνατζμεντ των επιχειρήσεων είναι η ποιότητα, που αναφέρεται στο σύνολο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

της παραγωγικής διαδικασίας της επιχείρησης, αλλά και στις διασυνδέσεις της με τους προμηθευτές και τους πελάτες της.

Ποιότητα δεν είναι κάτι θετικό ή αρνητικό, είναι απλά συμμόρφωση με προδιαγραφές. Όσο πιο αυστηρές προδιαγραφές υιοθετούνται (Εικ. 3-8), σ' όλα τα επίπεδα της επιχείρησης, τόσο καλλίτερη ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών μπορεί να αποκτηθεί.

Εικόνα 3-8
Ποιοτικός έλεγχος κρέατος

Περισσότερο διευρυμένη και απαιτητικότερη έννοια είναι η ολική ποιότητα, που συνίσταται στη συμμόρφωση της επιχείρησης με τις προδιαγραφές που υιοθετούνται αλλά και στη διαρκή βελτίωση της.