ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

1.4 Τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Αφού η Ε.Ε. αποτελεί ένα συνεταιρισμό κρατών και όχι ένα κράτος, οφείλει να έχει τα κατάλληλα όργανα μέσω των οποίων να παίρνονται οι κοινές αποφάσεις και να εφαρμόζονται οι κοινές πολιτικές. Τα όργανα αυτά είναι: 1. το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, 2. το Συμβούλιο Υπουργών (Εικ. 1-6), 3. το Ευρωκοινοβούλιο, 4. η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 5. η οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, 6. η Επιτροπή των περιφερειών, 7. το Δικαστήριο και 8. το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Εικόνα 1-6
Το κτήριο του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες

Τα όργανα αυτά δεν υποκαθιστούν τυχόν αντίστοιχα όργανα των κρατών - μελών, αλλά είναι αρμόδια για τις υποθέσεις και τις πολιτικές που είναι κοινές, για τις οποίες τα κράτη-μέλη οφείλουν να συναποφασίζουν. Τα κύρια χαρακτηριστικά και οι ρόλοι των οργάνων αυτών είναι:

α) Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Ονομάζεται και Συμβούλιο Κορυφής. Απαρτίζεται από όλους τους αρχηγούς κρατών (Προέδρους) ή κυβερνήσεων (Πρωθυπουργούς), ανάλογα με το σύστημα διακυβέρνησης κάθε χώρας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητά και αποφασίζει για τα μεγάλα θέματα χάραξης κατευθύνσεων της Ε.Ε., όπως π.χ. για τροποποιήσεις των συνθηκών, για διεύρυνση ή όχι της Ε.Ε., για νέες κοινές πολιτικές κλπ. Κανονικά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνεδριάζει μια φορά

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

κάθε εξάμηνο στη χώρα που έχει την προεδρία, για την οποία θα γίνει λόγος πιο κάτω.

β) Συμβούλιο Υπουργών: Αποτελεί το κύριο όργανο που νομοθετεί, σε αντιδιαστολή με ό,τι συμβαίνει στις επιμέρους χώρες, όπου νομοθετικό σώμα αποτελεί το Κοινοβούλιο. Το Συμβούλιο Υπουργών (ή απλώς Συμβούλιο) απαρτίζεται κάθε φορά ανάλογα με τα θέματα που συζητούνται, από τους αρμόδιους υπουργούς των κρατών-μελών. Μετέχουν οι υπουργοί γεωργίας για τα θέματα της γεωργίας, οι υπουργοί εξωτερικών για τα θέματα εξωτερικής πολιτικής κ.ο.κ. Ανάλογα με τη σημασία των θεμάτων, για τη λήψη αποφάσεων χρειάζεται ομοφωνία ή ειδική (αυξημένη) πλειοψηφία ή απλή πλειοψηφία. Αυτό προσδιορίζεται στις υπάρχοντες Συνθήκες. Οι Υπουργοί που μετέχουν αποφασίζουν με βάση συγκεκριμένο αριθμό ψήφων. Οι μεγάλες χώρες έχουν περισσότερες ψήφους από τις μικρότερες, αλλά το άνοιγμα μεταξύ τους δεν είναι τόσο ευρύ όσο τα πληθυσμιακά τους μεγέθη. Π.χ. η Γερμανία με πληθυσμό 80 εκατ. έχει 10 ψήφους και το Λουξεμβούργο με 400 χιλ. έχει 2 ψήφους. Η Ελλάδα έχει 5 ψήφους.

Την προεδρία του Συμβουλίου έχει επί ένα εξάμηνο διαδοχικά μια διαφορετική χώρα, με προκαθορισμένη σειρά. Από την αρχή του 1999, η σειρά καθορίστηκε ως εξής: Γερμανία, Φινλανδία, Πορτογαλία, Γαλλία, Σουηδία, Βέλγιο, Ισπανία, Δανία, Ελλάδα (θα προεδρεύσει το α' εξάμηνο του 2003). Οι υπουργοί της χώρας που έχει την προεδρεία προεδρεύουν του Συμβουλίου υπουργών για το αντίστοιχο εξάμηνο.

γ) Ευρωκοινοβούλιο (Εικ. 1-7): Αποτελείται από 626 Ευρωβουλευτές που εκλέγονται με άμεση καθολική ψηφοφορία κάθε πενταετία (Γερμανία 99, Γαλλία, Ιταλία, Ην. Βασίλειο από 87, Ισπανία 64, Ολλανδία 31, Βέλγιο, Ελλάδα, Πορτογαλία από 25, Σουηδία 22, Αυστρία 21, Δανία, Φινλανδία από 16, Ιρλανδία 15 και Λουξεμβούργο 6). Το Ευρωκοινοβούλιο αποτελεί τη δημοκρατική έκφραση των λαών της Ε.Ε. και διαθέτει νομοθετική εξουσία και αρμοδιότητα να εγκρίνει τον προϋπολογισμό και να ασκεί έλεγχο στην εκτελεστική εξουσία (Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Από τη συνθήκη της Ρώμης, το Ευρωκοινοβούλιο είχε μόνο γνωμοδοτικό χαρακτήρα. Με τις κατοπινές όμως τροποποιήσεις επεκτάθηκε ο ρόλος του. Σήμερα το Ευρωκοινοβούλιο μετέχει στο νομοθετικό έργο μαζί με το Συμβούλιο με διαφορετικούς τρόπους και ανάλογα με τα θέματα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Εικόνα 1-7
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε συνεδρίαση

δ) Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Εικ. 1-8): Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελεί τον υπηρεσιακό μηχανισμό της Ε.Ε., ο οποίος όμως έχει εξαιρετικής σημασίας αρμοδιότητες, όπως η τήρηση των Συνθηκών, η δυνατότητα να παίρνει πρωτοβουλίες για μέτρα πολιτικής κ.λ.π. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελείται από 20 Επιτρόπους. Καθεμιά από τις μεγάλες χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ην. Βασίλειο, Ισπανία) έχει από δυο Επιτρόπους και από έναν οι μικρές χώρες. Το προσωπικό της Επιτροπής αποτελείται από 15.000 υπαλλήλους. Οι Επίτροποι προτείνονται από τις κυβερνήσεις και για το διορισμό τους απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου. Η θητεία τους είναι 5ετής και κατά τη διάρκεια της θητείας τους είναι εντελώς ανεξάρτητοι από τις κυβερνήσεις των χωρών από τις οποίες προέρχονται. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι εκείνη που προετοιμάζει και εισηγείται στο Συμβούλιο τα νομοθετήματα και διαχειρίζεται τα χρηματοδοτικά όργανα, για τα οποία θα γίνει λόγος πιο κάτω.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Εικόνα 1-8
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεδρίαση

ε) Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή: Αποτελείται από εκπροσώπους των διαφόρων κλάδων οικονομικών δραστηριοτήτων (γεωργίας, βιομηχανίας, εμπορίου, κ.λ.π) και είναι συμβουλευτικό όργανο. Γνωμοδοτεί για τα θέματα που ενδιαφέρουν τους φορείς οικονομικοί δραστηριοτήτων και έχει τη δυνατότητα να εκφράζει τη γνώμη της και σε θέματα που η ίδια επιλέγει. Τα 222 μέλη της διορίζονται με θητεία 4 ετών και κατανέμονται μεταξύ των χωρών με σχετική αναλογικότητα, περίπου όπως αναφέρθηκε και για τις ψήφους στο Συμβούλιο. Η Ελλάδα έχει 12 εκπροσώπους, ενώ οι μεγάλες χώρες από 24.

στ) Επιτροπή των Περιφερειών (Εικ. 1-9): Όργανο αντίστοιχο της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και με τον ίδιο αριθμό μελών. Τα μέλη αποτελούν εκπροσώπους των τοπικών και περιφερειακών αρχών των χωρών. Είναι επίσης γνωμοδοτικό όργανο.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Εικόνα 1-9
Η Επιτροπή των Περιφερειών σε συνεδρίαση

ζ) Δικαστήριο (Εικ. 1-10): Αποτελεί το όργανο που διασφαλίζει την τήρηση του δικαίου και τη σωστή ερμηνεία των Συνθηκών στην Ε.Ε. Αποτελείται από 15 δικαστές (έναν από κάθε κράτος-μέλος) και 9 γενικούς εισαγγελείς με 6ετή θητεία. Στο δικαστήριο μπορούν να προσφεύγουν τα κράτη-μέλη, τα κοινοτικά όργανα, ιδιώτες και επιχειρήσεις. Για προσφυγές ιδιωτών και επιχειρήσεων εναντίον αποφάσεων κοινοτικών οργάνων και οργανισμών, ιδρύθηκε το 1989 το Πρωτοδικείο, που επίσης αποτελείται από 15 δικαστές.

Εικόνα 1-10
Το κτήριο του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

η) Ελεγκτικό Συνέδριο (Εικ. 1-11): Αποτελείται από 15 μέλη (ένα από κάθε κράτος-μέλος) και ρόλος του είναι ο έλεγχος της διαχείρισης των οικονομικών πόρων της Ε.Ε. (εισπράξεις και πληρωμές). Πραγματοποιεί κάθε είδους ελέγχους και υποβάλλει ετήσια έκθεση στην οποία επισημαίνει τις παρατυπίες και αποδίδει ευθύνες στους υπαίτιους.

Εικόνα 1-11
Το κτήριο του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Λουξεμβούργο

Τα νομοθετήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ονομάζονται Κανονισμοί ή Οδηγίες. Οι Κανονισμοί έχουν γενική ισχύ για τα θέματα στα οποία αναφέρονται. Οι Οδηγίες αφήνουν περιθώρια προσαρμογής στις συνθήκες που επικρατούν στα κράτη-μέλη.

Οι Κανονισμοί και οι Οδηγίες δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι αντίστοιχη της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως που δημοσιεύεται η εθνική νομοθεσία κάθε χώρας.

Στη διαμόρφωση ενός νομοθετήματος (π.χ. Κανονισμού) συμμετέχουν: η Επιτροπή, η οποία το εισηγείται και ενδεχομένως το τροποποιεί, αφού της γνωστοποιηθούν οι απόψεις των υπόλοιπων οργάνων, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ή/και η Επιτροπή των Περιφερειών, που διατυπώνουν τη γνώμη τους και το Ευρωκοινοβούλιο, που επίσης διατυπώνει τη σύμφωνη γνώμη του ή προτάσεις τροποποιήσεων. Τις απόψεις αυτές τις επεξεργάζεται η Επιτροπή και με ενδεχόμενες τροποποιήσεις υποβάλλει

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

την πρόταση της στο Συμβούλιο Υπουργών. Αν υπάρχει διάσταση απόψεων μεταξύ Συμβουλίου Υπουργών και Ευρωκοινοβουλίου, ακολουθείται διαδικασία εξεύρεσης συναινετικής λύσης. Αν το Συμβούλιο Υπουργών δεν μπορεί να καταλήξει σε απόφαση, μπορεί να αφήσει να ληφθεί η σχετική απόφαση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.