ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου
Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών
Δρ. Γεωπόνος - Γεωργοοϊκονομολόγος

Συντονιστής συγγραφικής ομάδας
Δρ. Γεώργιος Βούτσινος
Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Η συγγραφή και η επιστηµονική επιµέλεια του βιβλίου πραγµατοποιήθηκε
υπό την αιγίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ
ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Α΄ ΕΠΑ.Λ. ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»

Εὖ μὲν γὰρ φερομένης τῆς γεωργίας ἔρρωνται καὶ αἱ ἄλλαι
τέχναι ἅπασαι, ὅπου δ’ ἂν ἀναγκασθῇ ἡ γῆ χερσεύειν,
ἀποσβέννυνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι σχεδόν τι κατὰ γῆν
καὶ κατὰ θάλατταν.
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ: “OIKONOMIKOΣ”

Διότι, όπου η γεωργία ακμάζει, εκεί και οι άλλες τέχνες
ακμάζουν, όπου δε αναγκάζεται η γη να παραμένει χέρσα,
σχεδόν εξαφανίζονται και οι άλλες τέχνες και στην ξηρά
και στη θάλασσα.

Πρόλογος

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

1.1 Γενική θεώρηση της γεωργικής οικονομίας
1.2 Η φυσιογνωμία της ελληνικής γεωργίας
1.3 Η Ευρωπαϊκή Ένωση
1.4 Τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
1.5 Τα χρηματοδοτικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
1.6 Μια Κοινή Αγροτική Πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση

1.6.1 Οι στόχοι της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ)
1.6.2 Το πρότυπο της πολιτικής
1.6.3 Τα αποτελέσματα της πολιτικής
1.6.4 Η αναθεώρηση της ΚΑΠ
1.6.5 Η πολιτική προσανατολισμού

1.7 Η Συμφωνία διεθνούς εμπορίου
1.8 Τα περιθώρια εθνικής πολιτικής
Περίληψη
Ερωτήσεις

Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

2.1 Εισαγωγικά
2.2 Τα χαρακτηριστικά του αγροτικού χώρου
2.3 Οικονομικές δραστηριότητες στον αγροτικό χώρο

2.3.1 Ο γεωργικός τομέας
2.3.2 Οι άλλοι τομείς

2.4 Η οργάνωση του αγροτικού χώρου

2.4.1 Αναπτυξιακές εταιρείες
2.4.2 Συνεταιρισμοί

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

2.5 Περιοχές με αυξημένα προβλήματα (ορεινές, παραμεθόριες, νησιωτικές)
2.6 Αναπτυξιακή στρατηγική και μέτρα αναπτυξιακής πολιτικής
Περίληψη
Ερωτήσεις

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

3.1 Γενικά
3.2 Οργάνωση και διοίκηση της γεωργικής παραγωγής

3.2.1 Συντελεστές παραγωγής
3.2.2 Οργανωτικό μάνατζμεντ

3.3 Κόστος παραγωγής γεωργικών προϊόντων
3.4 Λογιστική της γεωργικής εκμετάλλευσης
3.5 Σχηματισμός τιμών γεωργικών προϊόντων
Περίληψη
Ερωτήσεις

ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ

4.1 Γενικά
4.2 Μορφολογία
4.3 Τα φυτικά όργανα

4.3.1 Η ρίζα
4.3.2 Ο βλαστός
4.3.3 Τα φύλλα
4.3.4 Άνθος

4.4 Κόστος παραγωγής γεωργικών προϊόντων
4.5 Καλλιεργητική τεχνική

4.5.1 Λίπανση
4.5.2 Άρδευση
4.5.3 Κλάδεμα
4.5.4 Αραίωμα καρπών

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

4.5.5 Συγκομιδή
4.5.6 Εχθροί και ασθένειες

4.6 Βιολογική γεωργία
4.7 Φυτά μεγάλης καλλιέργειας

4.7.1 Χειμωνιάτικα σιτηρά
4.7.2 Ανοιξιάτικα σιτηρά
4.7.3 Βιομηχανικά φυτά
4.7.4 Ψυχανθή

4.8 Κηπευτικές καλλιέργειες
4.9 Δενδρώδεις καλλιέργειες
4.10 Ανθοκομικά και αρωματικά φυτά
4.11 Θερμοκήπια
4.12 Υδροπονικές καλλιέργειες
Περίληψη
Ερωτήσεις

ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

5.1 Εισαγωγή
5.2 Ζωική Παραγωγή και Εθνική Οικονομία
5.3 Κλάδοι Ζωικής Παραγωγής
5.4 Μορφές ζωικών εκμεταλλεύσεων
5.5 Εξημέρωση, συμπεριφορά και παραγωγικότητα των αγροτικών ζώων
5.6 Τα Ζώα και η Ανάπτυξη τους
5.7 Αρχές διατροφής αγροτικών ζώων
5.8 Η λειτουργία της πέψης
5.9 Τύποι πεπτικών συστημάτων αγροτικών ζώων
5.10 Οι τροφές των αγροτικών ζώων
5.11 Υγιεινή και διατήρηση των αγροτικών ζώων
5.12 Εκτρεφόμενα αγροτικά ζώα

5.12.1 Βοοτροφία
5.12.2 Προβατοτροφία - αιγοτροφία
5.12.3 Πτηνοτροφία
5.12.4 Λοιποί πτηνοτροφικοί κλάδοι
5.12.5 Χοιροτροφία
5.12.6 Κονικλοτροφία

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

5.12.7 Γουνοφόρα ζώα
5.12.8 Υδατοκαλλιέργειες
5.12.9 Μελισσοκομία
5.12.10 Σηροτροφία
5.12.11 Σαλιγκαροτροφία
Περίληψη
Ερωτήσεις

Η ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

6.1 Βιοτεχνολογία στη Φυτική Παραγωγή

6.1.1 Γενικά
6.1.2 Φυτική βιοτεχνολογία
6.1.3 Αβεβαιότητα και κίνδυνοι από τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς

6.2 Βιοτεχνολογία στη Ζωική Παραγωγή

6.2.1 Γενικά
6.2.2 Πρόκληση πολλαπλής ωοθυλακιορρηξίας
6.2.3 Μεταφορά εμβρύων - εξωσωματική γονιμοποίηση
6.2.4 Μεταφορά γονιδίων - διαγονιδιακά ζώα

6.3 Βιοτεχνολογία τροφίμων

6.3.1 Γενικά

Περίληψη
Ερωτήσεις

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

7.1 Βασικές Αρχές
7.2 Τεχνολογίες συντήρησης

7.2.1 Θερμοκρασία
7.2.2 Διαθεσιμότητα του νερού
7.2.3 Έλεγχος παρουσίας Ο₂
7.2.4 pΗ
7.2.5 Άλλες τεχνολογίες

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

7.2.6 Συντηρητικά

7.3 Τεχνολογίες μεταποίησης

7.3.1 Ζυμώσεις
7.3.2 Σπάσιμο (άλεση) - διαχωρισμοί

Περίληψη
Ερωτήσεις

ΕΚΜΗΧΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

8.1 Γενικά
8.2 Εργαλεία και μηχανήματα προετοιμασίας εδάφους
8.3 Εργαλεία και μηχανήματα δευτερεύουσας κατεργασίας εδάφους
8.4 Εξοπλισμός σποράς, φύτευσης και μεταφύτευσης
8.5 Καταπολέμηση ζιζανίων, εχθρών και ασθενειών
8.6 Αραίωμα φυτών
8.7 Μηχανήματα μεταφοράς και εφαρμογής οργανικών λιπασμάτων (κομπόστ κ.λπ.)
8.8 Συγκομιδή - Θεριζοαλωνισμός
8.9 Συστήματα άρδευσης
Περίληψη
Ερωτήσεις

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

9.1 Γενικά
9.2 Η γεωργία ως παραγωγός ενέργειας
9.3 Η ενεργειακή κατάσταση στην Ευρώπη
9.4 Η ενεργειακή κατάσταση στην Ελλάδα
9.5 Η ελληνική γεωργία ως καταναλωτής ενέργειας
9.6 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

9.6.1 Κύριες μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
9.6.2 Πλεονεκτήματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Περίληψη
Ερωτήσεις

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η ΕΜΠΟΡΙΑ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

10.1 Γενικά
10.2 Βασικές έννοιες εμπορίας
10.3 Μάρκετινγκ γεωργικών προϊόντων
10.4 Μάρκετινγκ, μάνατζμεντ
10.5 Διεθνές μάρκετινγκ
Περίληψη
Ερωτήσεις

Βιβλιογραφία

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Έχει επανειλημμένα διαπιστωθεί η ανάγκη να γνωρίσει ο μαθητής τις βασικές πηγές πρώτων υλών και υπηρεσιών για τρόφιμα, ίνες, προϊόντα ένδυσης και υπόδησης, ενεργειακά υλικά, βιοτεχνολογικά προϊόντα, κηποτεχνικές εφαρμογές, κ.λπ., προκειμένου να αποκτήσει την αναλυτική και συνθετική αντίληψη για την προέλευση και χρήση τους. Οι πηγές αυτές κατά κύριο λόγο αναφέρονται στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, δάση, αλιεία και ορυκτά) της οικονομίας, αλλά και στις λειτουργικές διασυνδέσεις του με τους τομείς δευτερογενή (επεξεργασία και μεταποίηση πρώτων υλών) και τριτογενή (υπηρεσίες χρηματοπιστωτικές, εκπαιδευτικές κ.λπ.).

Η σύγχρονη τεχνολογία, ο αστικός τρόπος ζωής και η εξέλιξη της κοινωνίας των πληροφοριών παρουσιάζουν διάφορες μορφές τελικών προϊόντων έτοιμων για κατανάλωση, χωρίς να δίνουν άμεσα την ευκαιρία σε κάθε ενδιαφερόμενο για προβληματισμό, ιδέες και ανάπτυξη κριτικής σκέψης γύρω από την προέλευσή τους, αλλά κυριότερα για το σχεδιασμό νέων προϊόντων και νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με σεβασμό στον συνάνθρωπο και το περιβάλλον.

Οι γεωπονικές επιστήμες αξιοποιούν γνώσεις εφαρμογής της βιολογίας, της φυσικής, της χημείας, των μαθηματικών, της οικονομίας, της κοινωνιολογίας κ.λπ. και στοχεύουν στην οργανωμένη και συστηματική παροχή υψηλής ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών φυτικής και ζωικής παραγωγής, που συνδέονται με την υλική ευημερία και αισθητική αναψυχή του ανθρώπου, καθώς και με την προστασία του χώρου δράσης του.

Ο αγροτικός χώρος, στις αναπτυγμένες χώρες, είναι η μετεξέλιξη του παραδοσιακού χώρου γεωργικής δραστηριότητας (φυτική και ζωική παραγωγή) και συνδέεται με την ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών δομών για επιχειρηματική γεωργία, περιβαλλοντική προστασία, ενέργειες απερήμωσης και προστασίας νερού, περιαστικές δραστηριότητες κ.ά.

Με τις σκέψεις αυτές δημιουργήθηκε το παρόν εγχειρίδιο ως εργαλείο εκπαιδευτικής αναφοράς, το οποίο και αποσκοπεί στο να εξοικειώσει τον μαθητή σε βασικές αρχές σύγχρονης γεωπονικής τεχνογνωσίας και προσανατολισμού στον αγροτικό χώρο και να του προσδώσει την ικανή και αναγκαία κριτική θεώρηση, αλλά και φαντασία, για τις δυνατότητες ενδεχόμενης επαγγελματικής απασχόλησης του.