Αρχές Λογιστικής (Γ Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή
1
Εισαγωγή
Βασικές έννοιες
κεφάλαιο
πρώτο
1.1.
ΑΝΑΓΚΕΣ - ΑΓΑΘΑ,
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

1.1.1. Ανάγκες - Αγαθά

Ανάγκη είναι τo δυσάρεστο συναίσθημα της έλλειψης που επιζητά ικανοποίηση. Ανάγκη είναι αυτό που αισθανόμαστε όταν πεινάμε, όταν διψάμε, όταν κρυώνουμε κτλ. Τα μέσα που ικανοποιούμε τις ανάγκες μας λέγονται αγαθά. Στα συγκεκριμένα παραδείγματα αγαθά είναι η τροφή, το νερό, τα ρούχα κτλ.

Τα αγαθά κατά κανόνα είναι προϊόντα ανθρώπινης προσπάθειας. Υπάρχουν όμως και αγαθά τα οποία είναι απαραίτητα για την ανθρώπινη επιβίωση και τα οποία αποκτά ο άνθρωπος δίχως να καταβάλλει προσπάθεια π.χ. ο ατμοσφαιρικός αέρας. Αυτά τα αγαθά λέγονται ελεύθερα και δεν ενδιαφέρουν την Οικονομική Επιστήμη.

Εικόνα

Την Οικονομική Επιστήμη και επομένως και τη λογιστική την ενδιαφέρουν τα αγαθά που είναι προϊόντα της ανθρώπινης προσπάθειας π.χ. η τροφή, τα ρούχα, τα αυτοκίνητα, η ιατρική περίθαλψη κτλ. και τα οποία λέγονται οικονομικά αγαθά. Η παραγωγή των οικονομικών αγαθών απαιτεί συντονισμένες ενέργειες οι οποίες επιτελούνται από τις Οικονομικές μονάδες που ονομάζονται και Οικονομικοί Οργανισμοί.

1.1.2. Οικονομικοί Οργανισμοί και τα μέσα που χρησιμοποιούν

Οικονομικές Μονάδες ή Οικονομικοί Οργανισμοί είναι οργανωτικές οντότητες, οι οποίες αναλαμβάνουν να συνδυάσουν κατάλληλα κάποια μέσα, ώστε να παραχθούν τα οικονομικά αγαθά. Τα μέσα αυτά ονομάζονται παραγωγικοί συντελεστές.
Συγκεκριμένα οι παραγωγικοί συντελεστές είναι:
- Η Φύση: Περιλαμβάνει οτιδήποτε μας παρέχει η φύση, όπως είναι ο ορυκτός πλούτος, τα δάση, το έδαφος, οι κλιματολογικές συνθήκες, ο θαλάσσιος πλούτος κτλ.
- Η Εργασία: Είναι κάθε σωματική και πνευματική προσπάθεια του ανθρώπου που γίνεται με τη θέλησή του για την παραγωγή κάποιου αγαθού.
- Το Κεφάλαιο: Είναι οποιοδήποτε υλικό ή άυλο αγαθό που συμμετέχει στην παραγωγή άλλων οικονομικών αγαθών. Κεφάλαιο μπορεί να είναι το μηχάνημα, οι πρώτες ύλες, τα έπιπλα ενός καταστήματος, τα κτίρια κτλ.
Μια οικονομική μονάδα στην προσπάθειά της να συνδυάζει με κατάλληλο τρόπο τους παραπάνω παραγωγικούς συντελεστές εφαρμόζει τη βασική οικονομική αρχή, σύμφωνα με την οποία πρέπει να πετυχαίνει το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, θυσιάζοντας όσο το δυνατό λιγότερους παραγωγικούς συντελεστές. Η εφαρμογή της αρχής αυτής βέβαια δεν πρέπει να είναι σε βάρος της ποιότητας των αγαθών.


1.1.3. Βασικές διακρίσεις των οικονομικών μονάδων από την άποψη της λογιστικής

Η κατάταξη των οικονομικών μονάδων σε διάφορες κατηγορίες μπορεί να γίνει με διάφορα κριτήρια.
Ένα από τα κριτήρια είναι ο φορέας ή οι φορείς της οικονομικής μονάδας. Φορέας μιας οικονομικής μονάδας είναι αυτός στον οποίο ανήκει η οικονομική μονάδα είτε γιατί τη δημιούργησε είτε γιατί την κληρονόμησε ή την αγόρασε ή έγινε ιδιοκτήτης της με κάθε νόμιμο τρόπο.
Οι οικονομικές μονάδες με βάση το φορέα διακρίνονται σε:
- ιδιωτικές, όταν ο φορέας τους είναι ιδιώτης ή ιδιώτες
- δημόσιες, όταν ο φορέας τους είναι το Δημόσιο όπως π.χ. η ΔΕΗ
- δημοτικές ή κοινοτικές, όταν ο φορέας τους είναι Δήμος ή Κοινότητα
- μεικτές, όταν οι φορείς τους είναι από κοινού το Δημόσιο και οι ιδιώτες όπως π.χ. ο ΟΤΕ, Δημόσιο και Δήμος κτλ.
Ένα άλλο κριτήριο είναι η επιδίωξη κέρδους ή όχι από τις οικονομικές μονάδες και σύμφωνα με αυτό διακρίνονται σε:
- κοινωφελείς, οι οποίες επιδιώκουν την εξυπηρέτηση του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου. Αυτές κατά κανόνα είναι δημόσιες, δημοτικές ή κοινοτικές ή ιδιωτικά μεικτά ιδρύματα.
Οι κοινωφελείς οικονομικές μονάδες υποδιαιρούνται σε εξισωτικές, οι οποίες επιδιώκουν να έχουν ίσα έσοδα και έξοδα, χωρίς να αποβλέπουν σε κέρδος, όπως τα κρατικά θέατρα, τα μουσεία κ.ά. και σε κτητικές ή επεκτατικές, οι οποίες επιδιώκουν να έχουν πλεόνασμα εσόδων έναντι των εξόδων, ώστε να το χρησιμοποιήσουν για να αυξήσουν τον εξοπλισμό τους και γενικά για να βελτιώσουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσουν τη δραστηριότητά τους, όπως είναι το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργό Κέντρο, το Μέγαρο Μουσικής κ.ά.
- ιδιωφελείς ή κερδοσκοπικές μονάδες ή επιχειρήσεις, οι οποίες αποβλέπουν σε κέρδος, δηλαδή επιδιώκουν θετική διαφορά μεταξύ εσόδων και εξόδων.