3.1.1. Μεταβολές της περιουσίας

Η επιχείρηση, προκειμένου να επιτύχει τους σκοπούς της, αναπτύσσει πολλές δραστηριότητες όπως π.χ. αγοράζει εμπορεύματα ή πρώτες ύλες, έπιπλα κτλ., υπογράφει διάφορες συμβάσεις, οι οποίες τη δεσμεύουν, πουλάει εμπορεύματα ή έτοιμα προϊόντα, προσφέρει υπηρεσίες, πληρώνει τα ενοίκια του κτιρίου, τη μισθοδοσία του προσωπικού, αποδέχεται και εκδίδει συναλλαγματικές κτλ.

Όλες αυτές οι πράξεις, οι οποίες μεταβάλλουν τα περιουσιακά στοιχεία του Ενεργητικού, του Πραγματικού Παθητικού και της Καθαρής Περιουσίας, που στηρίζονται σε δικαιολογητικά ή αποδεικτικά έγγραφα (τιμολόγια, αποδείξεις πληρωμών, συμβόλαια, φορτωτικές κτλ.) και είναι εκφρασμένες σε χρηματικές μονάδες, ονομάζονται λογιστικά γεγονότα.

Στη νέα περιουσιακή συγκρότηση της επιχείρησης που προκύπτει μετά από κάθε λογιστικό γεγονός, εξακολουθεί να ισχύει η γνωστή σχέση Ε=Π.Π+Κ.Π.

Οι μεταβολές αυτές, που ονομάζονται μετασχηματισμοί, αν αφορούν μόνο δύο στοιχεία λέγονται απλοί ενώ, αν αφορούν περισσότερα στοιχεία, λέγονται σύνθετοι.

Η λογιστική με τη σύνταξη της απογραφής και του ισολογισμού προσδιορίζει, όπως είδαμε, στατικά την περιουσιακή συγκρότηση της επιχείρησης.

Η καταγραφή όμως των μετασχηματισμών με την οποία, όπως θα δούμε, ασχολείται η λογιστική, μας περιγράφει τη δυναμική, δηλαδή την εξέλιξη των μεγεθών των περιουσιακών της στοιχείων.

Οι πιθανοί απλοί μετασχηματισμοί είναι:

Παρατηρούμε ότι από τους παραπάνω μετασχηματισμούς δεν ανατρέπεται η σχέση
Ε = Π.Π+Κ.Π.

Όταν οι μεταβολές αφορούν περιουσιακά στοιχεία μόνο του Ενεργητικού ή μόνο του Παθητικού (Π.Π+Κ.Π) λέγονται Κάθετες (1,6,7,8,9), ενώ όταν αφορούν στοιχεία του Ενεργητικού και του Παθητικού λέγονται Οριζόντιες (2, 3,4,5).

Αναλυτικότερα:

- Απλοί μετασχηματισμοί

1. +Ε,-Ε (αύξηση κάποιου περιουσιακού στοιχείου του Ενεργητικού και ταυτόχρονα ελάττωση κάποιου άλλου επίσης του Ενεργητικού). Π.χ. Αγορά επίπλων με μετρητά/Εχουμε τις μεταβολές:

Αύξηση του περιουσιακού στοιχείου του Ενεργητικού «Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός» (+Ε) και ταυτόχρονα ισόποση ελάττωση του περιουσιακού στοιχείου του Ενεργητικού «Ταμείο»(-Ε).

2. +Ε.+Π.Π (αύξηση Ενεργητικού και ταυτόχρονα αύξηση του Πραγματικού Παθητικού). Π.χ. Αγορά εμπορευμάτων με πίστωση. Έχουμε τις μεταβολές:

Αύξηση του περιουσιακού στοιχείου «Εμπορεύματα» που ανήκει στο Ενεργητικό (+Ε) και παράλληλα ισόποση αύξηση του περιουσιακού στοιχείου του Πραγματικού Παθητικού «Προμηθευτές» (+Π.Π).

3. +Ε.+Κ.Π (αύξηση του Ενεργητικού και ταυτόχρονη αύξηση της Καθαρής Περιουσίας). Π.χ. Συμπληρωματική εισφορά μετρητών από τον επιχειρηματία. Έχουμε τις μεταβολές:

Αύξηση του Ταμείου (+Ε) και αύξηση της Καθαρής Περιουσίας (+Κ.Π).

4. -Ε,-Π.Π (ελάττωση Ενεργητικού και ελάττωση Πραγματικού Παθητικού). Π.χ. εξόφληση της υποχρέωσης σε προμηθευτή, με μετρητά. Έχουμε τις μεταβολές:

Ελάττωση του Ταμείου (-Ε) και παράλληλα ελάττωση των υποχρεώσεων προς τους Προμηθευτές (-Π.Π).

5. -Ε.-Κ.Π (ελάττωση Ενεργητικού και ελάττωση Καθαρής Περιουσίας). Π.χ. Καταστροφή ανασφάλιστων επίπλων από φωτιά. Έχουμε τις μεταβολές:

Ελαττώνονται τα «Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός» (-Ε) λόγω της καταστροφής των επίπλων και προφανώς μειώνεται η Καθαρή Περιουσία (-Κ.Π).

6. +Π.Π, -Π.Π (αύξηση κάποιου περιουσιακού στοιχείου του Πραγματικού Παθητικού και ταυτόχρονη, ελάττωση κάποιου άλλου στοιχείου του Πραγματικού Παθητικού). Π.χ. Εξόφληση προμηθευτή με αποδοχή συναλλαγματικής. Έχουμε τις μεταβολές:

Αύξηση του περιουσιακού στοιχείου του Πραγματικού Παθητικού «Γραμμάτια Πληρωτέα» (+Π.Π) και ελάττωση των προμηθευτών(-Π.Π).

7. +Π.Π,-Κ.Π (αύξηση Πραγματικού Παθητικού και ελάττωση της Καθαρής Περιουσίας) Π.χ. επιβάρυνση της επιχείρησης με τόκους από τον προμηθευτή της. Έχουμε τις μεταβολές:

Αύξηση των προμηθευτών (+Π.Π) και ελάττωση της Καθαρής Περιουσίας (-Κ.Π) με το ποσό των τόκων.

8. -Π.Π, + Κ.Π (ελάττωση Πραγματικού Παθητικού με παράλληλη αύξηση της Καθαρής Περιουσίας). Π.χ. Χορήγηση έκπτωσης στην επιχείρηση από τον προμηθευτή της. Έχουμε τις μεταβολές:

Ελάττωση των Προμηθευτών (-Π.Π) επειδή μειώθηκαν οι υποχρεώσεις της επιχείρησης κατά το ποσό της έκπτωσης και αύξηση της Καθαρής περιουσίας (+Κ.Π.)

9. +Κ.Π, -Κ.Π (αύξηση και ελάττωση της Καθαρής Περιουσίας) Π.χ. Μετατροπή (σε εταιρεία) αποθεματικών κεφαλαίων σε κεφάλαιο (μετά από τροποποίηση καταστατικού της). Έχουμε τις μεταβολές:

Αύξηση του κεφαλαίου (+Κ.Π) και ταυτόχρονα ελάττωση των αποθεματικών κεφαλαίων (-Κ.Π.).

- Σύνθετοι μετασχηματισμοί

Για πληρέστερη κατανόηση των μεταβολών που επέρχονται στα περιουσιακά στοιχεία θα παρακολουθήσουμε με παραδείγματα μερικά λογιστικά γεγονότα τα οποία προκαλούν σύνθετες μεταβολές.

• Αγορά εμπορευμάτων αξίας 4.000 Ευρώ τα μισά με μετρητά και τα άλλα μισά με πίστωση. Έχουμε τις μεταβολές:

  Αύξηση των Εμπορευμάτων (+Ε) κατά 4.000 Ευρώ.,

  Ελάττωση του Ταμείου (-Ε) κατά 2.000 Ευρώ και

  Αύξηση των Προμηθευτών (+Π.Π) κατά 2.000 Ευρώ

• Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 2.000 Ευρώ αντί 2.500 Ευρώ. Η επιχείρηση εισέπραξε τα 1.000 Ευρώ και τα υπόλοιπα με πίστωση. Έχουμε τις μεταβολές:

  Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 2.000 Ευρώ (όσο το κόστος τους)

  Αύξηση του Ταμείου (+Ε) κατά 1.000 Ευρώ

  Αύξηση των Πελατών (+Ε) κατά 1.500 Ευρώ και

  Αύξηση του Κεφαλαίου (+Κ.Π) κατά 500 Ευρώ, γιατί η επιχείρηση κέρδισε 500 Ευρώ από την πώληση των εμπορευμάτων (τα πώλησε 2.500 Ευρώ ενώ κόστιζαν 2.000 Ευρώ, δηλαδή 500 Ευρώ περισσότερο από την αξία τους).

• Ανάληψη από τον επιχειρηματία, έναντι μελλοντικών κερδών για ατομικές του ανάγκες, μετρητών 2.000 Ευρώ και εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 500 Ευρώ. Έχουμε:

  Ελάττωση του Κεφαλαίου (-Κ.Π) κατά 2.500 Ευρώ

  Ελάττωση του Ταμείου (-Ε) κατά 2.000 Ευρώ και

  Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 500 Ευρώ

• Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 1.000 Ευρώ αντί 850 Ευρώ με μετρητά. Έχουμε:

  Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 1000 Ευρώ

  Αύξηση του Ταμείου (+Ε) κατά 850 Ευρώ και

  Ελάττωση του Κεφαλαίου (-Κ.Π) κατά 150 Ευρώ, όση είναι η ζημία που προέκυψε από την πώληση

3.1.2. Διαδοχικοί Ισολογισμοί

Μεταξύ των σκοπών της λογιστικής είναι ο προσδιορισμός της περιουσίας της επιχείρησης και η παρακολούθηση των μεταβολών της.

Μετά από κάθε λογιστικό γεγονός επέρχονται μεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης. Την περιουσιακή συγκρότηση που προκύπτει κάθε φορά, μπορούμε να την παρακολουθήσουμε με τη σύνταξη διαδοχικών ισολογισμών.

Παράδειγμα: Ο ισολογισμός μιας ατομικής επιχείρησης σε μια ορισμένη χρονική στιγμή έχει ως εξής:

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν στην επιχείρηση τα ακόλουθα λογιστικά γεγονότα:

1. Αγορά εμπορευμάτων αξίας 5.000 Ευρώ με μετρητά.

Μετά από αυτό το γεγονός ο παραπάνω ισολογισμός δεν αντιπροσωπεύει την πραγματική κατάσταση της περιουσίας, δεδομένου ότι αποκτήθηκαν εμπορεύματα αξίας 5.000 Ευρώ και μειώθηκε το ταμείο κατά 5.000 Ευρώ. Δηλαδή έγιναν οι μεταβολές:

• Αύξηση των εμπορευμάτων (+Ε) Ευρώ 5.000, και
• Ελάττωση του Ταμείου (-Ε) κατά Ευρώ 5.000

Μετά το γεγονός αυτό ο ισολογισμός θα είναι:

2. Αγορά εμπορευμάτων αξίας 2.000 Ευρώ με πίστωση.
Έχουμε τις εξής μεταβολές:

• Αύξηση των εμπορευμάτων (+Ε) κατά 2.000 Ευρώ και
• Αύξηση των προμηθευτών (+Π.Π) κατά 2.000 Ευρώ

3. Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους 2.500 Ευρώ αντί 4.000 Ευρώ με μετρητά.
Έχουμε τις εξής μεταβολές:

• Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 2.500 Ευρώ
• Αύξηση του Ταμείου (+Ε) κατά 4.000 Ευρώ και
• Αύξηση του Κεφαλαίου (+Κ.Π) κατά 1.500 Ευρώ, δηλαδή όσο κέρδισε η επιχείρηση από την πώληση

4. Αγορά εμπορευμάτων αξίας 3.000 Ευρώ, τα μισά με μετρητά και τα άλλα μισά με πίστωση.
Έχουμε τις εξής μεταβολές:

• Αύξηση των Εμπορευμάτων (+Ε) κατά 3.000 Ευρώ
• Ελάττωση του Ταμείου (-Ε) κατά 1.500 Ευρώ και
• Αύξηση των Προμηθευτών (+Π.Π) κατά 1.500 Ευρώ

5. Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 1.000 Ευρώ αντί 800 Ευρώ με μετρητά.
Έχουμε τις εξής μεταβολές:

• Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 1.000 Ευρώ
• Αύξηση του Ταμείου (+Ε) κατά 800 Ευρώ και
• Ελάττωση του Κεφαλαίου (-Κ.Π) κατά 200 Ευρώ, όσο ζημιώθηκε η επιχείρηση από αυτήν την πώληση

6. Επιστροφή στον Προμηθευτή εμπορευμάτων που είχαν αγοραστεί με πίστωση αξίας 500 Ευρώ .
Έχουμε τις εξής μεταβολές:

• Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 500 Ευρώ
• Ελάττωση των Προμηθευτών (-Π.Π) κατά 500 Ευρώ

Παρατηρούμε ότι το Κεφάλαιο, το οποίο στον αρχικό Ισολογισμό (1ο) ήταν 40.000 Ευρώ τώρα (στον 7ο ισολογισμό) είναι 41.300 Ευρώ αν και δεν έγινε καμία νέα εισφορά η ανάληψη περιουσιακών στοιχείων από τον επιχειρηματία. Η μεταβολή αυτή του Κεφαλαίου οφείλεται στο αποτέλεσμα που προέκυψε σ' αυτό το χρονικό διάστημα. Το αποτέλεσμα σ' ένα χρονικό διάστημα βρίσκεται, αν από το τελικό κεφάλαιο αφαιρέσουμε το αρχικό, δηλαδή

± Αποτέλεσμα = Τελικό Κεφάλαιο - Αρχικό Κεφάλαιο

Το αποτέλεσμα είναι κέρδος, αν η διαφορά είναι αριθμός θετικός, ή είναι ζημία, αν η διαφορά είναι αριθμός αρνητικός.

Στο παράδειγμα έχουμε: Αποτέλεσμα = Τελικό Κεφάλαιο - Αρχικό Κεφάλαιο = 41.300 - 40.000 = 1.300, Δηλαδή κέρδος 1.300 Ευρώ

Η πιο πάνω σχέση δεν ισχύει, αν σ' αυτό το χρονικό διάστημα ο επιχειρηματίας εισέφερε στην επιχείρηση ή απέσυρε απ' αυτήν περιουσιακά στοιχεία. Σ' αυτή την περίπτωση το αποτέλεσμα δίνεται από τη σχέση:

Στην επιχείρηση του παραδείγματος μας έγιναν και τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα:

7. Εισφορά από τον επιχειρηματία επίπλων και λοιπού εξοπλισμού αξίας 1.000 Ευρώ.
Έχουμε τις εξής μεταβολές:

• Αύξηση στα έπιπλα και στο λοιπό εξοπλισμό (+Ε) κατά 1.000 Ευρώ
• Αύξηση στο Κεφάλαιο (+Κ.Π.) κατά 1.000 Ευρώ

και 8. Ανάληψη από τον επιχειρηματία, για κάλυψη των ατομικών του αναγκών, μετρητών 1.000 Ευρώ και εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 400 Ευρώ.
Έχουμε τις εξής μεταβολές:

• Ελάττωση των εμπορευμάτων (-Ε) κατά 400 Ευρώ
• Ελάττωση, του Ταμείου (-Ε) κατά 1.000 Ευρώ και
• Ελάττωση του Κεφαλαίου (-Κ.Π) κατά 1.400 Ευρώ

Το αποτέλεσμα που προέκυψε από όλα τα παραπάνω λογιστικά γεγονότα στην επιχείρηση είναι:
± Αποτέλεσμα = Τελικό Κεφάλαιο-Αρχικό Κεφάλαιο-Εισφορές Επιχειρ. +
Απολήψεις επιχειρηματία = 40.900-40.000-1.000+1.400 = +1.300
Δηλαδή Κέρδος 1.300 Ευρώ.

1) Αύξηση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού και μείωση στοιχείου Ενεργητικού

2) Αύξηση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού και μείωση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού.

3) Αύξηση στοιχείου Ενεργητικού και μείωση στοιχείου Ενεργητικού

4) Αύξηση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού και μείωση στοιχείου Ενεργητικού.

1) Αύξηση στοιχείου Ενεργητικού και μείωση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού

2) Αύξηση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού και μείωση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού.

3) Αύξηση στοιχείου Καθαρής Περιουσίας και μείωση στοιχείου Πραγματικού Παθητικού

4) Αύξηση στοιχείου Καθαρής Περιουσίας και μείωση στοιχείου Ενεργητικού

1. Φωτιά καταστρέφει τα ανασφάλιστα έπιπλα αξίας 1.000 Ευρώ
2. Η επιχείρηση προκειμένου, να αγοράσει νέα έπιπλα πουλάει τα δικά της αξίας 1.500 Ευρώ αντί 1.700 Ευρώ με μετρητά
3. Ο επιχειρηματίας πληρώνει τα δίδακτρα του σχολείου του παιδιού του από το ταμείο της επιχείρησης 1.200 Ευρώ
4. Ο επιχειρηματίας αγοράζει για λογαριασμό της επιχείρησης λαχείο αντί 3 Ευρώ, το οποίο φέρει ως μετρητά, και το οποίο κέρδισε 1.000 Ευρώ
5. Ο επιχειρηματίας σκέφτεται να μετατρέψει την επιχείρησή του σε εταιρική και για συνεταίρο προσλαμβάνει έναν προμηθευτή του στον οποίο οφείλει 50.000 Ευρώ. Η οφειλή αυτή θ' αποτελέσει το αντικείμενο εισφοράς του προμηθευτή

+Ε και -Ε, -Ε και -Π.Π, +Ε και +Κ.Π, -Ε και -Κ.Π

Να συντάξετε τους διαδοχικούς ισολογισμούς που προκύπτουν από τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα:

1. Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 2.000 Ευρώ αντί 3.000 Ευρώ με μετρητά
2. Αγορά επίπλων και λοιπού εξοπλισμού αξίας 1.000 Ευρώ με αποδοχή συναλλαγματικής στην οποία υπολογίστηκαν και τόκοι 50 Ευρώ, δηλαδή ονομαστικής αξίας 1.050 Ευρώ
3. Εξόφληση προμηθευτή στον οποίο η επιχείρηση όφειλε 3.000 Ευρώ

Αφού συντάξετε τον αρχικό ισολογισμό, να συντάξετε τους διαδοχικούς ισολογισμούς με βάση τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα:

1. Αγορά εμπορευμάτων αξίας 1.500 Ευρώ με πίστωση
2. Καταστροφή ανασφάλιστων επίπλων αξίας 500 Ευρώ από φωτιά
3. Αγορά επίπλων αξίας 500 Ευρώ με μετρητά

Ζητείται να προσδιορίσετε τα δύο λογιστικά γεγονότα που μεσολάβησαν μεταξύ των δύο ισολογισμών.

Ζητείται: Να προσδιορίσετε το λογιστικό γεγονός που μεσολάβησε μεταξύ των δύο διαδοχικών ισολογισμών, και αφού τους συντάξετε να υπολογίσετε το αποτέλεσμα που επέφερε.

Εμπορεύματα 30.000, Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός 5.000, Πελάτες 10.000, Δάνεια Τραπεζών 40.000 Μετρητά 8.000, Κεφάλαιο.
Στη συνέχεια συνέβησαν τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα.

1. Αγορά επίπλων αξίας 1.000 Ευρώ με μετρητά
2. Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 10.000 Ευρώ αντί 15.000 Ευρώ, τα 5.000 Ευρώ με μετρητά και τα υπόλοιπα με πίστωση
3. Πληρωμή μέρους του δανείου, 10.000 Ευρώ
4. Ο επιχειρηματίας εισφέρει μετρητά 15.000 Ευρώ για την ενίσχυση των οικονομικών της επιχείρησης του

Να συντάξετε τους διαδοχικούς ισολογισμούς που προκύπτουν μετά από κάθε λογιστικό γεγονός.