Λατινική Γραμματική (Γ΄ Γενικού Λυκείου)

4. Τέταρτη κλίση (Declinatio quarta).

29. Η τέταρτη κλίση περιέχει ονόματα και από τα τρία γένη, αρσενικά και θηλυκά σε -us (γεν. -us) και ουδέτερα σε -u (γεν. -us)· χαρακτήρας του αρχικού θέματος -u (§ 13, 4).

Παραδείγματα

(fructus καρπός, θ. fructu-, cornu κέρας, θ. cornu-)

   

Singularis

Pluralis

Nom.

fruct - ŭs

corn - ū

fruct - ūs

corn - ŭă

Gen.

fruct - ŭs

com - ūs

fruct - ŭŭm

corn - ŭŭm

Dat.

fruct - ŭī

corn - ū

fruct - ĭbus

corn - ĭbus

Acc.

truct - ŭm

corn - ū

fruct - ūs

corn - ŭă

Voc.

fruct - ŭs

corn - ū

fruct - ūs

corn - ŭă

Abl.

fruct - ū

corn - ū

fruct - ĭbus

corn - ĭbus

Κλίνονται:

α΄) όπως το fructus τα: sensus αίσθηση, senātus σύγκλητος, exercĭtus στρατός, equitātus ιππικό, peditātus πεζικό, impĕtus έφοδος, κτλ., (τα θηλυκά) acus βελόνη, manus το χέρι κτλ.

β΄) όπως το cornu τα: genu το γόνατο, veru οβολός κτλ.

30. Διαφορετικός σχηματισμός μερικών πτώσεων.- Από τα ονόματα της τέταρτης κλίσεως:

1) τη δοτική του ενικού τη σχηματίζουν κάποτε και όσα λήγουν σε -us (με συναίρεση του -ui σε -u) όπως τα ουδέτερα, π.χ. senatu (senatui)·

2) τη δοτική (και αφαιρετική) του πληθυντικού τη σχηματίζουν σε -ubus (αντί -ibus) τα ονόματα artus άρθρο (πληθ. artus τα μέλη του σώματος) και tribus «τριτύς» (= φυλή): artubus. tribubus· τα ονόματα lacus λίμνη και portus λιμάνι στην πτώση αυτή διφορούνται: lacibus και lacubus, portibus και portubus.

3) το όνομα domus (οικία) έχει και μερικούς τύπους σχηματισμένους με τις καταλήξεις της β΄ κλίσεως (κανονικά την αφαιρετική του ενικού και την αιτιατική του πληθυντικού): Singul. domus - domus - domui - domum - domus – domo. Plur. domus - domuum (και domorum) domĭbus - domos - domus - domibus.

Σημείωση. Υπάρχει και τύπος (της γενικής του ενικού ως τοπικής) domi, πάντοτε ως επίρρημα (= οίκοι).

31. Από τα ονόματα της τέταρτης κλίσεως σε -us θηλυκά είναι μόνο τα: acus βελόνη, domus οικία, idus (-uum, πληθυντικού μόνο) «αι ειδοί», manus χέρι, porticus στοά και tribus «τριττύς».