Νεοελληνική Λογοτεχνία (Γ΄ Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

Γιάννης Σκαρίμπας (1893-1984)  Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

 

Χορός συρτός
Κάλλιο χορευταράς να 'μουνα πέρι1
κόλλες πού νά κρατῶ καί μολυβάκια,2
θά 'σερνα συρτό χορό, χέρι μέ χέρι,
μ' ὅλα μας τοῦ γιαλοῦ τά καραβάκια.
Κι ἕν' ἀψηλό τραγούδι γιά σιρόκους3
θ' ἄρχιζα, γι' ἀφροπούλια καί γιά ἕνα
γλαρό καράβι μέ πανιά καί κόντρα φλόκους4
πού θά 'ρχονταν νά μ' ἔπαιρνε καί μένα.
Μέ χώρις5 Καρυωτάκη, Πολυδούρη,
μόνο νά τραγουδᾶν τριγύρω οἱ κάβοι,6
κι οἱ πένες μου πενιές σ' ἕνα σαντούρι7,
ἄσπρα πανιά σου οἱ κόλλες μου, καράβι!
Γιαλό-γιαλό νά φεύγουμε καί ἄντε!
Νά λέμε ὅλο γιά μάτια, ὅλο γιά μάτια,
κι ἐκεῖ —λές κομφετί μές στό λεβάντε8—
ὅλα μου τά γραφτά χίλια κομμάτια!
Καί, σάν χτισμένη ἐκεῖ ἀπό κιμωλία,
βαθιά νά χάνεται ἡ Χαλκίδα9 πέρα,
μ' ὅλα μου ἀνοιγμένα τά βιβλία,
καθώς μπουλούκι γλάροι στόν ἀέρα...
(Ἑαυτούληδες, 1950)
  1. πέρι· παρά.
  2. Ανάλογη επιθυμία στους στίχους του Ζαχαρία Παπαντωνίου (1877-1940):
    Σοφέ μου, το τετράσοφο
    που σε φωτάει λυχνάρι
    να 'τανε λέει φεγγάρι
    και συ είκοσι χρονώ!
  3. σιρόκος· νοτιοανατολικός άνεμος.
  4. φλόκος· τριγωνικό ιστίο που προεξέχει από την πλώρη του καραβιού.
  5. χώρις· χωρίς.
  6. κάβος· ακρωτήριο
    Υπάρχει εδώ μια αναλογία με τους στίχους του Κώστα Βάρναλη (1884-1974) από το ποίημα Θάλασσα (Το φως που καίει, 1923), στο οποίο επικρατεί επίσης μία έντονη τάση φυγής από την πραγματικότητα (Βλ. ΚΝΛ Γ' Γυμνασίου):
    Να ταξιδεύουν στον αγέρα τα νησάκια, οι κάβοι,
    τ' ακρόγιαλα σα μεταξένιοι αχνοί
    και με τους γλάρους συνοδιά κάποτ' ένα καράβι
    ν' ανοίγουν να το παίρνουν οι ουρανοί...
  7. σαντούρι· έγχορδο παραδοσιακό μουσικό όργανο.
  8. λεβάντες· ανατολικός άνεμος.
  9. Η Χαλκίδα είναι ο τόπος όπου έζησε ο Γιάννης Σκαρίμπας.

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής


redline   Σχόλιο   redline

Ο Σκαρίμπας στον Χορό συρτό απαντάει με τον δικό του τρόπο στο δίλημμα ζωή ή τέχνη, εκφράζοντας μία τάση φυγής που χαρακτηρίζει συνολικά το ρεύμα των νεορομαντικών και νεοσυμβολιστών, του οποίου αποτελεί έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους.

 

redline   Ερωτήσεις   redline
  1. Στον Χορό συρτό του Σκαρίμπα κυριαρχεί τάση φυγής από ένα πραγματικό προς ένα ιδεατό κόσμο. Συνθέστε με υλικά του ποιήματος τα χαρακτηριστικά των δύο αντιπαρατιθέμενων κόσμων. Ποιος είναι ο κυρίαρχος στο ποίημα;
  2. Σε ποια σημεία του κειμένου επισημαίνετε διάθεση κριτική του Σκαρίμπα απέναντι στους ποιητές της γενιάς του; Γιατί;
  3. Γράφοντας το ποίημα ο Σκαρίμπας προφανώς θα χρησιμοποίησε κόλλες και μολυβάκια. Αντιφάσκει αυτό με το περιεχόμενο του ποιήματος ή όχι;

 

redline   Εργασίαredline

Διαβάστε το ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη Σταδιοδρομία και εξετάστε το συγκριτικά με τον Χορό συρτό:

 

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)
Σταδιοδρομία
Τή σάρκα, τό αἷμα θά βάλω
σέ σχῆμα βιβλίου μεγάλο.

«Οἱ στίχοι παρέχουν ἐλπίδες»
θά γράφουν οἱ ἐφημερίδες.

«Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου»1
καί δίπλα σ' αὐτό τ' ὄνομά μου.
Τήν ψυχή καί τό σῶμα πάλι
στή δουλειά θά δίνω, στήν πάλη.
Ἀλλά, μέ τή δύση τοῦ ἡλίου,
θά πηγαίνω στοῦ Βασιλείου.2
Ἐκεῖ θά βρίσκω ὅλους τούς ἄλλους
λογίους καί τούς διδασκάλους.
Τά λόγια μου θά 'χουν οὐσία,
ἡ σιωπή μου μιά σημασία.
Θηρεύοντας πράγματα αἰώνια,
θ' ἀφήσω νά φύγουν τά χρόνια.
Θά φύγουν, καί θά 'ναι ἡ καρδιά μου
σά ρόδο πού ἐπάτησα χάμου.
(Σάτιρες, 1927)
  1. Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου· ποιήτρια και πεζογράφος (Πρέβεζα 1897-1977).
  2. Βασιλείου· εκδοτικός οίκος και βιβλιοπωλείο στην οδό Σταδίου.

img24

«Καραβάκι», έργο του Σπύρου Βασιλείου.