Νεοελληνική Λογοτεχνία (Γ΄ Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

 

Μικρή Ἀσυμφωνία εἰς Α Μεῖζον*
 
Ἄ! κύριε, κύριε Μαλακάση,1
ποιός θά βρεθεῖ νά μᾶς δικάσει,
μικρόν ἐμέ κι ἐσᾶς μεγάλο,
ἴδια τόν ἕνα καί τόν ἄλλο;
5 Τούς τρόπους, τὀ παράστημά σας,
τό θελκτικό μειδίαμά σας
τό monocle2 πού σᾶς βοηθάει
νά βλέπετε μόνο στό πλάι
καί μόνο αὐτούς νά χαιρετᾶτε
10 ὅσοι μοιάζουν3 ἀριστοκράται,
τήν περιποιημένη φάτσα,
τήν ὑπεροπτική γκριμάτσα
ἀπό τή μιά μεριά νά βάλει
τῆς ζυγαριᾶς, κι ἀπό τήν ἄλλη
15 πλάστιγγα νά βροντήσω κάτου,
μισητό σκήνωμα,4 θανάτου
ἄθυρμα5, συντριμμένο βάζον6,
ἐγώ, κύμβαλον ἀλαλάζον7.
Ἄ! κύριε, κύριε Μαλακάση,
20 ποιός τελευταῖος θά γελάσει;

(Σάτιρες, 1927)

     * «Οι στίχοι αυτοί απευθύνονται στον κοσμικό κύριο, και όχι στον ποιητή Μαλακάση, του οποίου δε θα μπορούσε να παραγνωρίσει κανείς το σημαντικό έργο». (Υποσημείωση του ποιητή).

  1. Μαλακάσης Μιλτιάδης (1869-1943), ποιητής της Νέας Αθηναϊκής σχολής.
    Σχετικά με τον εκ πρώτης όψεως αινιγματικό, παιχνιδιάρικο τίτλο, ο Τέλλος Άγρας παρατήρησε: «Το ποίημα είναι στιχουργημένο ολόκληρο σε ομοιοκαταληξίες που αρχίζουν από άλφα».
  2. monocle· στρογγυλός φακός προσαρμοζόμενος στο ένα μάτι· (ο μονύελος). Ο ποιητής Μαλακάσης σε όλες τις απεικονίσεις εμφανίζεται με μονόκλ.
  3. μοιάζουν· τροχαϊκό αντί του ιαμβικού μέτρου· ο παρατονισμένος μετρικά στίχος και ο λόγιος τύπος αριστοκράται κάνουν εντονότερη την ειρωνεία.
  4. σκήνωμα· το σώμα του ανθρώπου ως κατοικία της ψυχής· λείψανο. Η λέξη χρησιμοποιείται στα βιβλικά κείμενα.
  5. άθυρμα· αυτό που προσφέρεται για παιχνίδι (αθύρω = παίζω).
  6. Πιθανή αναφορά στο κάποτε πασίγνωστο ποίημα La vase brisé του Γάλλου παρνασσιστή ποιητή Πρυντόμ (1839-1907), που ο Παλαμάς μετέφρασε ως Tο ραγισμένο ανθογυάλι.
  7. κύμβαλον αλαλάζον· το κύμβαλο, κρουστό μουσικό όργανο· από την Προς Κορινθίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου (κεφάλαιο ΙΓ'): Ἐάν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καί τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δέ μή ἔχω, γέγονα χαλκός ἠχῶν ἤ κύμβαλον ἀλαλάζον.

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής


redline   Σχόλιο   redline
 

Στο ποίημα αυτό ο Καρυωτάκης προσκαλεί τον ποιητή Μαλακάση (1869-1943) σε ένα αγώνα, που μοιάζει με μία καρυωτακικού ύφους παρωδία του ποιητικού αγώνα μεταξύ Αισχύλου και Ευριπίδη στην κωμωδία του Αριστοφάνη Βάτραχοι. Παρά το ότι ο ίδιος ο Καρυωτάκης στην υποσημείωση προσπαθεί να αμβλύνει την εντύπωση ποιητικής αναμέτρησης —εντύπωση που δικαίως δημιουργεί το ποίημα— γράφοντας πως «οι στίχοι απευθύνονται στον κοσμικό κύριο, και όχι στον ποιητή Μαλακάση, του οποίου δεν θα μπορούσε να παραγνωρίσει κανείς το σημαντικό έργο», εντούτοις το ίδιο το ποίημα στην ουσία του αντιπαραθέτει στη γελοιογραφική απεικόνιση του Μαλακάση, τον Καρυωτάκη ως ποιητική ουσία.

redline   Ερωτήσεις   redline
  1. Συμφωνείτε με την άποψη ότι παρά τις προθέσεις του δημιουργού του, όπως αυτές καταγράφονται στη σημ. 1, τελικώς το ποίημα έχει το χαρακτήρα ποιητικής αναμέτρησης, η οποία μάλιστα γίνεται με τους ιδιαίτερα σκληρούς ορούς της σάτιρας; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Εσείς πώς θα απαντούσατε στα μετέωρα ερωτήματα:
    Ποιος θα βρεθεί να μας δικάσει;
    Ποιος τελευταίος θα γελάσει;
  2. Με ποιο τρόπο ο τίτλος Μικρή ασυμφωνία εις Α μείζον υπηρετεί: α. τη μορφή του ποιήματος (ειδικότερα την ομοιοκαταληξία του) β. το περιεχόμενό του;
  3. Ένα στοιχείο πρωτοποριακό στην καρυωτακική ποίηση είναι ο λεγόμενος «ρεαλισμός» του, δηλαδή η ένταξη μέσα στο ποίημα στοιχείων της καθημερινότητας. Υπάρχουν ανάλογα στοιχεία στο συγκεκριμένο ποίημα;
  4. Συγκρίνετε τη Μικρή Ασυμφωνία... με την Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων (Βλ. ΚΝΛ, Β' Λυκείου).

img23