Βύρων Λεοντάρης

Οδόσημο κινδύνου

Το «Οδοσημο Κινδυνου» είναι μια ποιητική σύνθεση σε τρία μέρη, από τα οποία παραθέτουμε το πρώτο. Έχει ως θέμα της την ποιητική μαρτυρία. Περιέχεται στη συλλογή Εν γη αλμυρά (1996), που βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο.

Γι' αυτόν που χάθηκε στη φονική στροφή είχαμε στήσει οι φίλοι του εικονοστάσι οδόσημο κινδύνου ξύλινο ομοίωμα ναΐσκου με το εικονισματάκι του προστάτη αγίου του και το φυλαχτό
—που δεν τον φύλαξε...	5

Επιθυμία της μάνας του που ευλαβικά τηρούσε
συνήθειες που μοιάζουν με πάναρχαιες.	7

Τα χρόνια κι οι βοριάδες που έγειραν τα πεύκα στον γκρεμό το ρήμαξαν κι ό,τι έμεινε ένα κούτσουρο (ξύλον αὖον ὅσον τ' ὄργυι' ὑπέρ αἴης... σῆμα βροτοῖο πάλαι κατατεθνηῶτος...)
με μόνο μια ημερομηνία μισοσβησμένη	12

Για να 'ναι τώρα αυτή η ημερομηνία ο νεκρός για να 'μαι τώρα μόνο εγώ να ξέρω ποια νιότη τρέχοντας εδώ να παραβγεί το τέλος της
συγκρούστηκε με τη ζωή που ερχόταν από αντίθετα.	16

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Στην ενότητα των στίχων 8-12 ο ποιητής χρησιμοποιεί ομηρικούς στίχους (Ψ 327-341)*. Υπενθυμίζουμε ότι αυτοί ανήκουν στη ραψωδία Ψ της Ιλιάδας, όπου ο Όμηρος αφηγείται τους αγώνες που αθλοθέτησε ο Αχιλλέας μετά την ταφή του Πατρόκλου («άθλα επί Πατρόκλω»), Το «σήμα» ορίζεται από τον Αχιλλέα ως το τέρμα της διαδρομής των αρματοδρόμων. Αφού μελετήσετε το ποίημα και το απόσπασμα της Ιλιάδας, να βρείτε:
1) Τι το κοινό έχουν
2) Τι πετυχαίνει ο ποιητής μ" αυτή τη μετάθεση: α) στο χρόνο, β) στα «άθλα επί Πατρόκλω»
3) Ποιος ο ρόλος του ποιητή (ο ίδιος τον καθορίζει στους τελευταίους στίχους του).

Παραθέτουμε το αρχαίο κείμενο και σε μετάφραση:

(Μιλάει ο Νέστωρ στο γιο του Αντίλοχο που πρόκειται να πάρει μέρος στις αρματοδρομίες και του δίνει οδηγίες)

...Σῆμα δέ τοι ἐρέω μάλ' ἀριφραδές, οὐδέ σε λήσει.
Ἔστηκε ξύλον αὖον, ὅσον τ' ὄργυι ὑπέρ αἴης,
ἤ δρυός ἤ πεύκης, τό μέν οὐ καταπτύθεται ὄμβρῳ,
λᾶε δέ τοῦ ἐκάτερθεν ἐρηρέδαται δύο λευκῷ
ἐν ξυνόχησιν ὁδοῦ, λεῖος δ' ἱππόδρομος ἀμφίς.
Ἤ τευ σῆμα βροτοῖο πᾶλαι κατατεθνηῶτος
ἤ τόγε νύσσα τέτυκτο ἐπί προτέρων ἀνθρώπων,
καί νῦν τέρματ' ἔθηκε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς...

Ψ 326-332

Σου λέω και το σημάδι ξάστερα, που θα το ιδείς κι ατός σου:
Ως μιαν οργιά απ' το χώμα κούτσουρο ξερό ψηλά προβαίνει,
και δρυ καν πεύκου —τα βροχόνερα δεν το 'χουν σαπημένο.
Δυο πέτρες το κρατούν ζερβόδεξα λευκές, εκεί που ο δρόμος
γωνιάζει κι όμως η αλογόστρατα παντού στρωτή τρογύρα.
Κάποιου το μνήμα θα ν' που πέθανε σε χρόνια περασμένα.
Για κιακροσήμαδο που το 'στησαν παλιών καιρών ανθρώποι...
Αυτό είναι το σημάδι που 'βαλε τώρα Αχιλλέας ο γαύρος...

(μτφρ.: ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ-ΚΑΚΡΙΔΗΣ, Ψ 326-333)