ΜΑΘΗΜΑ L
LECTIO QUINQUAGESIMA
Η ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΛΗΣΤΙΑ
ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Η κατάχρηση εξουσίας από τους κυβερνήτες των ρωμαϊκών επαρχιών δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο. Οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις αφορούσαν τον παράνομο πλουτισμό σε βάρος των κατοίκων της επαρχίας. Στο κείμενο που ακολουθεί αναφέρεται μια έντονη συζήτηση στη Σύγκλητο το 144 π.Χ. γύρω από το ποιος από τους δύο υπάτους, ο Σέρβιος Σουλπίκιος Γάλβας ή ο Αυρήλιος Κόττας, έπρεπε να σταλεί για να καταστείλει την εξέγερση του Βιριάθου στην Ιβηρική χερσόνησο. Παρεμβαίνοντας ο Σκιπίωνας ο Αιμιλιανός (βλ. το μάθ. XXII, εισ.) πρότεινε να μη σταλεί κανείς από τους δύο, με το σκεπτικό ότι η αδυναμία του ενός ήταν η φτώχεια του και του άλλου η απληστία. Η πρότασή του έγινε δεκτή.
![Η διοίκηση των κατακτημένων περιοχών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας [Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου Α Λυκείου]](extras/images/link_int.png "Η διοίκηση των κατακτημένων περιοχών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας [Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου Α Λυκείου]"){kind=small}
Cum Servius Sulpicius Galba et Aurēlius Cotta consules in senātu contenderent uter* adversus Viriāthum in Hispaniam mitterētur, magna inter patres conscriptos dissensio erat, aliis* pro Galbā et aliis* pro Cottā dicentibus; solus* P. Scipio Aemiliānus cum toto* senātu dissensit: «Neutrum*» inquit «mihi mitti placet, quia alter* nihil habet, alteri* nihil est satis». Nam Scipio Aemiliānus aeque malam imperii magistram iudicābat inopiam atque avaritiam. Quā sententiā graviter et sine ullā* malevolentiā dictā Scipio obtinuit, ut neuter* in provinciam mitterētur.
Άγαλμα Ρωμαίου στρατηγού (από το Τίβολι· 1ος αι. π.Χ.).
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
contendo, -tendi, -ten- turn, -tendĕre, 3 (cum + tendo) φιλονικώ, αντιδικώ uter -tra -trum (αντων. επίθ.) ποιος από τους δύο; ( = πότερος;) Viriāthus -i ο Βιρίαθος (Λουζιτανός βοσκός, αρχηγός επανάστασης εναντίον της ρωμ. κυριαρχίας το 147 π.Χ.) patres conscripti οι Συγκλητικοί dissensio -ōnis (θ.) διαφωνία (1) dico pro aliquo μιλάω υπέρ, υποστηρίζω κάποιον dissentio, -sensi, -sensum, -sentīre, 4 (dis + sentio)διαφωνώ placet (απρόσ. + δοτ. προσ. και απαρ.) κρίνω alter -era -erum ο ένας από δύο πρόσωπα ( = ἕτερος)· alter... habet ο ένας δεν έχει τίποτα (δεν έχει περιουσία), για τον άλλο τίποτα δεν είναι αρκετό (είναι άπληστος) | aeque (επίρρ.) εξίσου, το ίδιο(2) malus -a -um κακός magistra -ae δασκάλα· σύμβουλος(3) inopia ένδεια, φτώχεια avaritia -ae απληστία· aeque... avaritiam ο Σκιπίωνας θεωρούσε το ίδιο κακούς συμβούλους της εξουσίας (στην άσκηση της εξουσίας) και τη φτώχεια και την απληστία graviter (επίρρ.) με σοβαρότητα, με κύρος(4) malevolentia -ae κακοβουλία(5) ullus -a -um (αντ. επίθ.) κανένας obtineo, -tinui, -ten- turn, -tinēre, 2(ob + teneo· + ουσ. συμπερ. πρόταση) πετυχαίνω provincia -ae επαρχία |
Ετυμολογικά: 1. < dis-sentio 2. < aequus 3. < magister 4. < gravis 5. < maie-volo· πρβ. bene-volentia.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Τα αντωνυμικά επίθετα έχουν τη μορφή δευτερόκλιτων επιθέτων και κλίνονται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα, με τη διαφορά ότι σχηματίζουν τη γεν. του εν. σε -īus και τη δοτ. σε -i (όπως δηλ. οι αντωνυμίες). Τα αντωνυμικά επίθετα είναι τα εξής:
unus, ullus, nullus,
solus, totus, alius
uter, alter, neuter.
To αντωνυμ. επίθετο ullus -a -um (κάποιος, κανείς) χρησιμοποιείται σε αρνητικές προτάσεις ή εκφράσεις επιθετικά. Μαζί με την άρνηση ισοδυναμεί προς το αντωνυμ. επίθετο nullus· π.χ. sine ullā malevolentiā = nullā malevolentiā. Σε αρνητικές προτάσεις η αντίστοιχη προς την ullus αντωνυμία με χρήση ουσιαστικού είναι η quisquam, quicquam. Μαζί με την άρνηση ισοδυναμεί προς το nemo ή το nihil· π.χ. nec quisquam aderat = nemo aderat. Nec quicquam viderat = nihil viderat.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
- Να αναγνωριστούν όλοι οι τύποι των αντωνυμικών επιθέτων που υπάρχουν στο κείμενο. Να κλιθούν στο γένος και στον αριθμό που βρίσκονται.
- Να αντικατασταθεί το αντωνυμ. επίθετο ullus (μαζί με την άρνηση) από το nullus σύμφωνα με το παράδειγμα που υπάρχει στις παρατηρήσεις.
Neque ullus servus venerat.
Neque ulla civitas melior est.
Neque ullus amīcus ei erat.
Neque ullis locis hostes aderant. - Να αναγνωριστούν (εξάρτηση, εισαγωγή, εκφορά, ακολουθία) οι παρακάτω προτάσεις uter... mitterētur; quia... habet; ut... mitterētur
- Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις:
Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είναι φίλος μου·
Πολεμούν (pugno) χωρίς καμιάν ελπίδα (spes).
Όταν τα αποφάγια ξανασερβίρονται!
Gabba de piscibus, qui cum pridie ex parte adēsi et versāti postero die positi essent, dixit: «Festinēmus, alii subcēnant»
(Κοϊντιλιανός 6,3,90)
Όταν σέρβιραν στο Γάββα ψάρια μισοφαγωμένα από την προηγούμενη μέρα, που τα 'χαν γυρίσει απ' την άλλη πλευρά, αυτός παρατήρησε: «Ας βιαστούμε, περιμένουν κι άλλοι να δειπνήσουν!»