Διδώ και Αινείας (μικρογραφία από χειρόγραφο του 5ου αι. μ. Χ)

ΔΙΔΩ ΚΑΙ ΑΙΝΕΙΑΣ

Ο Βιργίλιος(PubliusVergilius Maro, 70-19 π.Χ.), ομεγαλύτερος Ρωμαίος επικός ποιητής, αφηγείται στην «Αινειάδα» του με πολλή ευαισθησίατην ιστορία της Διδώς και του Αινεία. Ο κεντρικός ήρωας του έπους, ο Αινείας, αυτοεξόριστοςμετά την άλωση της πατρίδας του της Τροίας από τους Έλληνες, βρίσκεται κάποια στιγμήκαραβοτσακισμένος στις ακτές της Β. Αφρικής, όπου συναντάει τη Διδώ. Εξόριστη κιαυτή από τη Φοινίκη, γυναίκα δυναμική και αποφασιστική, χτίζει για το λαό της μιανέα πόλη, την Καρχηδόνα. Η Διδώ και ο Αινείας στηριγμένοι σε ψευδαισθήσεις χτίζουνμαζί ένα ανύπαρκτο μέλλον. Κάποτε ο Αινείας, ακολουθώντας τη μοίρα του, φεύγει μεβαριά καρδιά για την Ιταλία και η Διδώ πεθαίνει.

Aenēas filius* Anchīsae est. Patria Aenēae Troia est.Graeci* Troiam oppugnant et dolo* expugnant. Aenēas cum Anchīsā, cum nato* etcum sociis* ad Italiam navigat. Sed venti* pontum* turbant et Aenēan inAfricam portant. Ibi Didō regīna novam patriam fundat. Aenēas regīnae insidiasGraecōrum* renarrat. Regīna Aenēan amat et Aenēas regīnam. Denique Aenēas inltaliam navigat et regīna exspīrat.

Ετυμολογικά: 1. > Γραικός 2. πρβ. re+pugno = μάχομαι 3. πρβ. σοσιαλισμός << γαλλ. 4. ναῦς 5. πρβ. βεντάλια << ιτ. 6. < πόντος 7. πρβ. turbo (γ' κλίσ.) δίνη· τουρμπίνα << γαλλ. 8. πρβ. φουντάρω << ιτ.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Η β' κλίση των ουσιαστικών περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά σε -us⁽¹⁾ και -er, και ουδέτερα σε -um. Παράδειγμα κλίσης σε -us⁽²⁾:

Όμοια κλίνεται και το αρσενικό των δευτερόκλιτων επιθέτων (novus, magnus, adversus), όπως και των κτητικών αντωνυμιών meus-a-um δικός μου, tuus-a-um δικός σου, suus-a-um δικός του· με τη διαφορά ότι οι αντων. δεν έχουν ιδιαίτερο τύπο κλητικής (μόνο το meus έχει ιδιαίτερη κλητική του ενικού: mi).

Κύρια ονόματα προερχόμενα από την ελληνική μπορεί να διατηρούν ορισμένους ελληνικούς γραμματικούς τύπους, όπως: Aenēas (ονομ.), Anchīses (ονομ.), Aenēan (αιτ.) κτλ.

Τακύρια ονόματα σε -ius (και το filius)σχηματίζουν την κ λ η τ ι κ ή του ενικού σε -i (Ovidi, mi fili) και συνήθως τηγ ε ν ι κ ή του ενικού σε -i(< -ii): Ovidi.

2. Άλλες χρήσεις των πτώσεων: η δ ο τ ι κ ή δηλώνει το έμμεσο αντικείμενο: regīnae renarrat. Η α φ α ι ρ ε τ ι κ ή δηλώνειτον τρόπο: dolo expugnant (πρβ.δόλῳ αἱροῦσι).

Η προθ. c u m με αφαιρ. δηλώνει τη συνοδεία: cum Anchīsā (πρβ. μετά + γεν. ή σύν + δοτ.).

Οδηγίεςγια τη σύνταξη: Η απομόνωση των εμπρόθετων και των επιρρ. προσδιορισμών (με αγκύλες)μας ευκολύνει να βρούμε τους βασικούς όρους της πρότασης. Στην τρίτη περίοδο π.χ.απομονώνουμε: (cum Anchīsā,cum nato et cum sociis), (ad Italiam): απομένουν το υποκείμενο Aenēas και το ρήμα navigat.

3. Προσωπικές αντωνυμίες (και η δεικτική ille)

Για τις υπόλοιπες πτώσεις βλ. τη Γραμματική.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συμπληρωθούν τα κενά με τις σωστές καταλήξεις:
   • -  Nos Graec........... sumus.
   • -  Tu in pont............ navigas.
   • -  Vos Rōm.............. oppugnā.............. et dol
   • expugnā..................
   • -  Socii in Graeci.......... (Graecia η Ελλάδα) navig............
   • -  Vent............ advers............ sunt.
   • -  Aenēas nov.......... populum amat.
   • -  Tu fili............. tuos non amas.
2. Να συμπληρωθούν τα κενά με το σωστό τύπο της λέξης που
   βρίσκεται στην παρένθεση: α. Poēta sociis ....................... renarrat
   (miseriae). β. Graeci Troiam ...................... expugnant (insidiae). γ.
   Aenēas cum................... ad Italiam navigat (filius).
3. Να τονιστούν οι υπερδισύλλαβες λέξεις του κειμένου. (Βλ. το επίμετρο).
4. Να μεταφραστεί στα λατινικά η πρόταση: Ο Αινείας ταξιδεύει στη θάλασσα με τους συντρόφους του προς την Ιταλία.

(1).  Γιαθηλυκά ονόματα σε -us βλ. το Επίμετρο και τη Γραμματική.
(2). To -u- (-ο, -e) εμφανίζεται εδώ, για ευκολία, ως πλασματική κατάληξη· στηνουσία πρόκειται για το χαρακτήρα του θέματος.