Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ
Ο Οβίδιος(PubliusOvidius Naso: 43 π.Χ. - 17 μ.Χ.)υπήρξε επικός και ελεγειακός ποιητής. Για λόγους που δε γνωρίζουμε ακριβώς, ο αυτοκράτοραςΑύγουστος (63 π.Χ. - 14 μ.Χ.) τον εξόρισε στους Τόμους της Μαύρης θάλασσας (σημ.Κωνστάντζα της Ρουμανίας), όπου ο ποιητής έμεινε μέχρι το θάνατο του. Την εμπειρίατου από την εξορία τη γνωρίζουμε χάρη στις ελεγείες που μας άφησε από εκείνη τηνπερίοδο της ζωής του. Οι ελεγείες αυτές απευθύνονται, με τη μορφή συγκινητικώνποιητικών επιστολών, προς φίλους και γνωστούς. Ο ποιητής τούς ζητάει να μεσολαβήσουνστον αυτοκράτορα για να επιστρέψει· παράλληλα υπερασπίζεται με θέρμη το ποιητικότου έργο και μας προσφέρει πολύτιμες αυτοβιογραφικές πληροφορίες.
Ovidius poēta in terrā Ponticā exulat. Epistulas Rōmamscriptitat. Epistulae plenae querelārum sunt. Rōmam desiderat et fortūnamadversam deplōrat. Narrat de incolis barbaris et de terrā gelidā. Poētam curaeet miseriae excruciant. Epistulis contra iniuriam repugnat. Musa est unicaamīca poētae.
![Μάθημα 1ο-Ο εξόριστος ποιητής-Διαδραστικό υπερκείμενο-πίνακες ονομάτων/ρημάτων [πηγή: «Διαδίκτυο & Διδασκαλία»]](extras/images/link_ext.png "Μάθημα 1ο-Ο εξόριστος ποιητής-Διαδραστικό υπερκείμενο-πίνακες ονομάτων/ρημάτων [πηγή: «Διαδίκτυο & Διδασκαλία»]"){kind=small}
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ | ||
poēta -ae ≤ ποιητής in (πρόθ. + αφ.) σε terra -ae γη(1) Ponticus -a-um Ποντικός, του Εύξεινου Πόντου exulo (exsulo), 1 είμαι εξόριστος epistula -ae ≤ επιστολή Rōma -ae η Ρώμη scriptito, 1 γράφω συχνά plēnus -a -um γεμάτος(2) querēla -ae παράπονο, διαμαρτυρία sum είμαι desidero, 1 επιθυμώ, μου λείπει κάτι et (σύνδ.) και fortūna -ae τύχη (3) adversus -a -um αντίξοος, κακός
| deplōro, 1 θρηνώ, κλαίω narro, 1 αφηγούμαι de (πρόθ. + αφαιρ.) για incola -ae κάτοικος barbarus -a -um βάρβαρος gelidus -a -um παγωμένος(4) cura -ae έγνοια, φροντί- δα (5) miseria -ae δυστυχία(6) excrucio, 1 βασανίζω contra (πρόθ. + αιτ.) ενάντια, αντίθετα σε(7) iniuria -ae αδικία repugno, 1 αντιμάχομαι, ανθίσταμαι unicus -a um μοναδικός(8) amica -ae φίλη(9) Musa -ae η Μούσα. |
Ετυμολογικά: 1. κυρ. «ξηρά»· τέρσομαι = ξεραίνομαι· πρβ. τερακότα << ιτ. 2. πλή-ρης, πλή-θος 3. πρβ. φουρτούνα << ιτ. 4. < gelo παγώνω· πρβ. ζελέ << γαλλ.· (τ)ζελατίνα << ιτ. 5. πρβ. κούρα << ιτ. 6. πρβ. μιζέρια << ιτ. 7. πρβ. κόντρα << ιτ. 8. < unus = ένας 9. < amo = αγαπώ.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά της λατινικής κλίνονται ως εξής:
| Ενικός | Πληθυντικός | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ον. + Κλ. Γεν. Δοτ. Αιτ. Αφαιρ. |
|
|
Η πρώτη κλίση έχει ονόματα με χαρακτήρα -a-· στο παραπάνω παράδειγμα το -a εμφανίζεται, για ευκολία, ως κατάληξη (πλασματική κατάληξη).
Για να ξεχωρίζει η αφαιρετική από την ονομαστική του ενικού των πρωτοκλίτων θα χρησιμοποιείται στην αφαιρετική το σημάδι της μακρόχρονης συλλαβής (terrā).
Όμοιακλίνεται και το θηλυκό των δευτερόκλιτων επιθέτων (Pontica, plēna, adversa, barbara, gelida, unica).
Γένοςτων πρωτοκλίτων: Τα πρωτόκλιτα είναι γένους θηλυκού, εκτός από εκείνα που δηλώνουνπρόσωπα αρσενικά: poēta, agricola = γεωργός,nauta ≃ ναύτης κτλ.
2. Χρήσητων πτώσεων (ανεξάρτητα από την κλίση): η ονομαστική δηλώνει το υποκείμενο (poēta exulat), ή το κατηγορούμενο (Musa est poētae amīca)· η αιτιατική δηλώνει το αντικείμενο (epistulas scriptitat)· όνομα πόλης σε αιτιατ. δηλώνει την κατεύθυνση, τον προορισμό(Romam scriptitat)· η γενική μπορεί να είναι κτητική (amīca poētae) ή συμπλήρωμα επιθέτων (plēnae querelārum· πρβ. πλήρης θηρίων) κ.ά.· η εμπρόθετη αφαιρετική δηλώνειτη στάση (in terrā·πρβ. ἐν ἀμπέλῳ), την αναφορά (narrat de incolis· πρβ. περί τῶν κατοίκων) κτλ.· η απρόθετη αφαιρετική δηλώνειτο όργανο (epistulis repugnat) κτλ.
Σημ.: Στις χρήσεις της αφαιρετικής αντιστοιχεί άλλοτε η γενική και άλλοτε η δοτική της ελληνικής (βλ. το Επίμετρο και το μάθ. XXXI).
3. Οιβασικές καταλήξεις του ρήματος στην οριστική και στην υποτακτική της ενεργητικήςφωνής όλων των χρόνων (με κάποιες διαφορές στην οριστική του παρακειμένου) είναιοι εξής:
| Ενικός | Πληθυντικός | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
4. Η οριστική του ενεργητικού ενεστώτα της α' συζυγίας σχηματίζεται ως εξής:
Ενεστωτικό θέμα + βασικές καταλήξεις: ama-s |
Το ενεστωτικό θέμα (βλ. το Επίμετρο) της α' συζυγίας λήγει σε μακρόχρονο -ā-.
| Ενικός | Πληθυντικός | Το βοηθητικό sum | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
5. Οδηγίες για τη σύνταξη: Το επίθετο, ως επιθετικός ή κατηγορηματικός προσδιορισμός ή ως κατηγορούμενο, συμφωνεί με το ουσιαστικό στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση, και κανονικά βρίσκεται μετά το ουσιαστικό, π.χ. de terrā gelidā.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
- Να προστεθούν οι καταλήξεις που λείπουν στα ονόματα και στα ρήματα:
- - Ego (εγώ) in terrā barbar..................... exul.................
- - Epistula plēn.............. querel...................... est.
- - Nos (εμείς) epistulas amīc...................... (δοτ. πλ.) scriptit.....................
- - Vos (εσείς) Rōmam desiderā...................... et terr................ barbaram
deplorā...................... - - Tu (εσύ) de terrā Pontic......................... narra................
- - Te (εσένα) cura excrucia..................
- - Vos epistulis contra fortūn................... adversam repugnā................
- Να χωριστούν σε συλλαβές οι λέξεις της πρότασης: Epistulis contra iniuriam repugnat (βλ. τη Γραμματική και το Επίμετρο).
- Να συμπληρωθούν οι τύποι του sum στις φράσεις: Tu poēta ..................... . Vos poētae ..................... . Ego poēta ................... . Ille (εκείνος) poēta..................... . Nos poētae......................... . Illi (εκείνοι) poētae ................. .
- Να μεταφραστεί στα λατινικά η πρόταση: Η αντίξοη τύχη βασανίζει τον ποιητή. (Για τη σειρά των λέξεων βλ. το κείμενο και το Επίμετρο).
| Όταν ταλαιπωρούν την ποίηση... Quern recitas,meus est, ο Fidentīne,libellus: Sed male cum recitas, incipit esse tuus. (Μαρτιάλης 1, 38) To βιβλίομε τα ποιήματα που διαβάζεις είναι δικό μου, Φιδεντίνε: έτσι όμως στραβά που τα διαβάζεις, γίνεται δικό σου! |