|
Καταλόγια ή Ερωτοπαίγνια ονομάζουμε μια σειρά από ερωτικά ποιήματα που γράφτηκαν στα μέσα του 15ου ως τις αρχές του 16ου αι. (ίσως στη Ρόδο, που αυτή την εποχή κατέχεται από τους Φράγκους) και σώθηκαν σε χειρόγραφα. Καταλόγι(ν) σήμαινε, κυρίως στα βυζαντινά χρόνια, δημοτικό ερωτικό τραγούδι. Τα ποιήματα αυτά δεν είναι δημοτικά, αλλά βρίσκονται πολύ κοντά στη δημοτική ποίηση, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε από τα ακόλουθα αποσπάσματα.
[Αν ήξευρα, κυράτσα μου...]
5 |
Αν ήξευρα, κυράτσα μου, πότε θέλεις κινήσει
και πόθεν θέλεις διαβεί με τες αρχοντοπούλες,
την στράταν σου να φύτεψα μηλιές και κυδωνίτσες
και νεραντζούλες και κιτρές και δάφνες και μυρσίνες
τον δρόμον σου τριανταφυλλιές να μη σε πιάνει ο ήλιος, |
10 |
κι όπου διαβαίνει και πατείς ήθελα σπέρνει μόσχον,
και να μυρίζει η στράτα σου, και συ να μην το ξεύρεις,
να μη μαυρίζει, λυγερή, στον ήλιο η ελικιά σου.
................................................................................
Η ταπεινή καρδούλα μου πολύν καλόν σε θέλει,
αφέντη τετραλύγιστε και βεργαναλεμένε· |
15 |
νομίζω μάγια μ' έκαμες και πάντα σε θυμούμαι.
Πού μ' εύρε, πού μ' εκόλλησεν η περισσή σου αγάπη;
Εσέβην κι ετυλίχτηκεν στα φύλλα της καρδιάς μου,
εσέβην κι εριζώθηκεν κι εγέμισεν τα φύλλα·
και ήλθασιν οι γείτονες και εσυμβούλευσάν με, |
20 |
και όλοι βουλή μ' εδώκασιν να σε απολησμονήσω.
Κι εγώ απεκρίθην και είπα τους κι εκατηγόρησά τους:
εσείς πολλά αγαπήσατε την αποχωρισιά μας,
δι' αυτό με συμβουλεύετε να τον ελησμονήσω
μαχαίρια και αν με κόφτουσιν, πριόνια και αν με πριονίζουν |
| |
ως πότε ζω και φαίνομαι, τον αγαπώ ουκ αρνούμαι. |
ελικιά: παράστημα (εδώ: γενικά η ομορφιά).
τετραλύγιστος: ευλύγιστος, λυγερός.
βεργαναλεμένος: ψηλός και λυγερός σα βέργα.
εσέβην: γ' πρόσωπο: μπήκε.
πολλά: πολύ.
Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
- Τι περιβάλλον δημιουργεί με τη φαντασία του ο ερωτευμένος νέος για την κόρη; Τι θέλει να τονίσει ιδιαίτερα;
- Στους πρώτους στίχους βρίσκουμε αρκετά υποκοριστικά (να τα σημειώσετε)· τι δηλώνει η παρουσία τους εδώ;
- Να σχολιάσετε την αντίθεση που χρησιμοποιεί η κόρη: ταπεινή καρδούλα μου - αφέντη·τι θέλει να δηλώσει;
- Πώς εκφράζει η κόρη τα αισθήματα της για το νέο στους στ. 9-12;
- Πού αποδίδει τις συμβουλές των γειτόνων η κόρη; Πιστεύετε ότι έχει οπωσδήποτε δίκιο;
Πάνος Βαλσαμάκης (1900-1986), Σύνθεση σε κεραμεικό |
