Ανδρέα Λασκαράτου, «Ο ασυνείδητος»

«Ο Ασυνείδητος, προφασιζόμενος ανάγκας άλλας, αναισθητεί στα ανάγκας των γονέων του, τους οποίους αρνείται να βοηθήσει. Δυνατός με το δικαίωμα που του δίνει ο νόμος, σκληραίνει απάνου στον πειναλαίον χρεωστήν του, τον οποίον καταπιέζει. Και μεταχειρίζεται με ασπλαγχνία τα ζώα, ως να ήταν αναίσθητα αντικείμενα.

Τυραννεί τον άνθρωπον όπου εξαρτάται από αυτόν, μην εννοώντας το βάρος της τυραννίας του, ή και αδιαφορώντας εις τα παθήματά του.

Παίρνει, ή κρατεί, αδίκως, το ανήκον εις το πλησίον του· και αδιαφορεί στα κακά που η αδικία του προξενεί στο αδικημένο άτομο, ή και εις ολόκληρην μίαν αδικουμένην οικογένειαν.

Αναισθητεί στις δυστυχίες των άλλων· επειδή η ασυνειδησία του δεν του επιτρέπει να βαλθεί στη θέση τους, και να αισθανθεί το καύμα τους.

Του είναι αδιάφορο το καλό ή το κακό των άλλων, όταν δεν συνδέεται με το εδικό του συμφέρον. Και είναι χτήνος του οποίου η ψυχική ασχημία σκεπάζεται από τη μορφή την ανθρώπινη.

Έχει δε ο ασυνείδητος χαρακτηριστικό εδικό του ότι, δεν παραδέχεται διά τον εαυτό του βαθμόν ευσυνειδησίας κατώτερο του υψίστου. Τούτο δε, διότι η συνείδηση συντείνει πολύ να διακρίνει τον άνθρωπον από τα χτήνη. Ώστε αν ο ασυνείδητος παρεδέχετο δι’ αυτόν έλλειψην, έστω και μέρους συνειδήσεως, ομολογούσε με τούτο έλλειψην μέρους ανθρωπιάς.

Και όμως η φύση, πλάθουσα τον άνθρωπον, φαίνεται να έδειξε όλη της τη φειδωλία σε τούτο το μέρος, εις τη συνείδηση!

[πηγή: Ανδρέας Λασκαράτος, Ιδού ο άνθρωπος, Άπαντα, πρόλογος Μαρίνου Σιγούρου, τόμ. Β΄, Άτλας, Αθήνα 1959, σ. 48-49]