Διαβάζω και αναλύω ένα κείμενο

■Ενώ στην κατανόηση δίνουμε έμφαση στη σύλληψη του νοήματος και του σκοπού ενός κειμένου, με την ανάλυση διερευνούμε το περιεχόμενο και τη μορφή. Προσπαθούμε να διακρίνουμε τα μέρη που αποτελούν το κείμενο και να ανιχνεύσουμε τις σχέσεις και τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται αυτά τα μέρη. Με την ανάλυση επίσης ξεχωρίζουμε ποιες είναι γνώμες μέσα σε ένα κείμενο και ποιες οι "αλήθειες", ποια είναι τα συμπεράσματα και ποιες οι προτάσεις που τα στηρίζουν, πώς μια ιδέα σχετίζεται με μια άλλη, ποιο υλικό είναι άσχετο με το θέμα, ποια είναι τα κύρια νοήματα και οι πληροφορίες και ποια τα δευτερεύοντα.

Συνοπτικά θα λέγαμε ότι με την ανάλυση: (1) αποσυνθέτουμε το κείμενο στα συστατικά του μέρη και αναγνωρίζουμε ή ταξινομούμε τα στοιχεία του· (2) διασαφηνίζουμε τις σχέσεις μεταξύ των στοιχείων και καθορίζουμε τους συσχετισμούς και τις αλληλοεπιδράσεις τους· (3) αναγνωρίζουμε τις αρχές της οργάνωσης, τη διάταξη και τη δομή που δίνουν ενότητα στο σύνολο του κειμένου.

▶Διαβάστε την παρακάτω παράγραφο και προσπαθήστε να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.

Υπάρχουν, λέγει ο Γερμανός φιλόσοφος Σοπενχάουερ, τριών ειδών συγγραφείς: πρώτα εκείνοι που γράφουν χωρίς να σκέφτονται. Αυτοί γράφουν "από μνήμης", από αναμνήσεις ή με δάνεια από ξένα βιβλία. Είναι οι πολυαριθμότεροι. Έπειτα αυτοί που σκέφτονται την ώρα που γράφουν· σκέφτονται για να γράψουν. Και τούτοι είναι κάμποσοι. Τέλος όσοι έχουν ήδη σκεφτεί και είναι φυσικά σπάνιοι. Και σε τούτους όμως πρέπει να γίνει ακόμα μια διάκριση. Ανάμεσα στους λίγους συγγραφείς που πραγματικά, σοβαρά και από πριν σκέφτονται τα όσα γράφουν, ελάχιστοι είναι εκείνοι που στοχάζονται τα ίδια τα πράγματα, οι άλλοι έχουν στο νου τους μόνο βιβλία, όσα δηλαδή έχουν ήδη ειπωθεί από άλλους. Δε μελετούν τα ίδια τα ζητήματα, για να σχηματίσουν τη δική τους γνώμη, αλλά τα σκέφτονται διαμέσου τρίτων. "Για να στοχαστούν, έχουν ανάγκη να ερεθιστούν άμεσα και δυνατά από ξένες δεδομένες σκέψεις". Δεν υπάρχει επομένως πρωτοτυπία στο έργο τους· εξαρτώνται, επηρεάζονται από άλλους.

Ε. Π. Παπανούτσος, "Συγγραφείς και ύφος" (από τον ημερήσιο Τύπο)

• Ποια είναι τα στοιχεία που συνιστούν την παραπάνω παράγραφο; Καταγράψτε τα παραλείποντας τα σχόλια του συγγραφέα.
• Ποιους από τους συγγραφείς εγκρίνει ο Γερμανός φιλόσοφος:
  • εκείνους που γράφουν "από μνήμης";
  • εκείνους που σκέφτονται για να γράψουν;
  • εκείνους που έχουν ήδη σκεφτεί;
  • εκείνους που στοχάζονται τα ίδια τα πράγματα;
  • εκείνους που έχουν στο νου τους μόνο βιβλία;
• Ποιο θεωρεί ως το βασικότερο προσόν των συγγραφέων που εγκρίνει;
  • τη μίμηση;
  • τη σκέψη;
  • την πρωτοτυπία;
• Πώς συσχετίζει ο συγγραφέας τα στοιχεία του κειμένου μεταξύ τους;
• Πώς οργανώνεται το κείμενο; Αρχίζει:
  • από τα γενικά στα μερικά; (παραγωγικά)
  • από τα μερικά στα γενικά; (επαγωγικά)
  • από τα μερικά στα μερικά; (αναλογικά)
• Ποια είναι η βάση που δίνει ενότητα στο σύνολο του κειμένου; Εξηγήστε.
• Ποια άποψη του συγγραφέα εκφράζει καλύτερα το νόημα του κειμένου στο σύνολο του; Εξηγήστε.

▶Υποστηρίξτε την αντίθετη άποψη: "Κατά την ανάπτυξη ενός θέματος χρειάζεται να στηρίζεται κανείς σε στοιχεία και γνώσεις που αντλεί από έγκυρα βιβλία".

▶Υποστηρίξτε το συγκερασμό των δυο απόψεων: "Να χρησιμοποιεί κανείς τις ξένες δεδομένες σκέψεις και τα στοιχεία, αλλά να μη θυσιάζει σ' αυτά την πνευματική του ελευθερία".