Για την αποκατάσταση της αλήθειας
Σε καιρούς που η εξαπάτηση απαιτείται και που τα λάθη ευνοούνται, αυτός που σκέφτεται προσπαθεί να διορθώνει όλα αυτά που διαβάζει κι ακούει. Τα ψιθυρίζει στον εαυτό του, και ψιθυρίζοντας τα διορθώνει. Φράση με φράση βάζει τις σωστές λέξεις στη θέση των ψεύτικων. Αυτό το εξασκεί ώσπου να μη μπορεί πια να διαβάσει και ν' ακούσει διαφορετικά.
Προχωράει από φράση σε φράση, έτσι που αργά αλλά ολοκληρωμένα να διορθώνει αυτό που διαβάζει ή ακούει, να το διορθώνει σαν σύνολο. Μ' αυτό τον τρόπο δεν παραλείπει τίποτα. Ταυτόχρονα όμως αντιπαραθέτει τις σωστές φράσεις στις ψεύτικες, χωρίς να νοιάζεται για το σύνολο. Έτσι καταστρέφει τη συνοχή των ψεύτικων φράσεων, ξέροντας πως η συνοχή αυτή δίνει πολλές φορές στο λόγο την επίφαση της αλήθειας, επίφαση που οφείλεται στο ότι μπορεί κανείς, με θεμέλιο την ψεύτικη φράση, να βγάλει πολλά συμπεράσματα τυπικά σωστά. Η λογική διαδικασία είναι τότε σωστή, τα συμπεράσματα όμως λαθεμένα.
Αυτός που σκέφτεται ενεργεί έτσι όχι μονάχα για να διαπιστώσει πού γίνονται απάτες ή λάθη. Θέλει να δει τον τρόπο που γίνονται λάθη. Όταν διαβάζει: «Ένας ισχυρός λαός δέχεται επιθέσεις λιγότερο εύκολα από έναν αδύναμο», τότε δε χρειάζεται να το διορθώσει αυτό καθώς προσθέτει «αλλά επιτίθεται ο ίδιος πιο εύκολα». Όταν ακούει πως οι πόλεμοι είναι αναγκαίοι, προσθέτει, κάτω από ποιες συνθήκες είναι αναγκαίοι, κι ακόμα: για ποιον.
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΙΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΗ ΤΟΥ ΦΥΡΕΡ (ΧΕΣΣ), 1934
(Από την εφημερίδα «BASLER NATIONALZEITUNG» της 26ης Δεκέμβρη 1934)
| Κατά λέξη παράθεση του λόγου | Αποκατάσταση της αλήθειας | |
| Με δικαιολογημένη υπερηφάνεια για το πνεύμα θυσίας | Με περηφάνεια για τα φρονήματα εκείνων των ιδιοχτητών που θυσίασαν κάτι απ' αυτά που είχαν θυσιάσει για χάρη τους οι εργαζόμενοι, | |
| και την ετοιμότητα για βοήθεια των γερμανών λαϊκών συντρόφων | και την ετοιμότητά τους να παρουσιαστούν σαν βοηθοί μπροστά σε κείνους που κρατούν μέσα στην εξαθλίωση, | |
| θα μπορούσε
κανείς σήμερα να πει: Αυτά τα Χριστούγεννα κι αυτό το χειμώνα η Γερμανία δε θ' αφήσει κανένα απ' τα παιδιά της να πεινάσει, |
θα μπορούσε κανείς σήμερα να πει: Αυτά τα Χριστούγεννα κι αυτό το χειμώνα οι ιδιοχτήτες της Γερμανίας δε θ' αφήσουν κανέναν εργαζόμενο να ψοφήσει ολότελα απ' την πείνα. | |
| τα ίδια εκείνα παιδιά | Έτσι συμπεριφέρονται οι ιδιοχτήτες της Γερμανίας απέναντι στους ίδιους εκείνους ανθρώπους, | |
| που τρία μόλις χρόνια πριν | που τρία μόλις χρόνια πριν, σπρωγμένοι απ' την ανάγκη τους | |
| οδηγήθηκαν σε οχλοκρατικές διαδηλώσεις κατά του λαού | αναγκάστηκαν να κατέβουν σε διαδηλώσεις ενάντια σ' εκείνη τη μερίδα του πληθυσμού που εκμεταλλεύεται τους υπόλοιπους, | |
| του έθνους, | τις φλυαρίες, πως οι άνθρωποι κάνουν τάχα καλά να υπερασπίζονται κάτι που δεν τους ανήκει, | |
| και της πίστης [...] | και τη θρησκεία που ευλογεί τη χρησιμοποίηση της ιδιοχτησίας με σκοπό την εκμετάλλευση [...] | |
| Παίρνουν σήμερα το χριστουγεννιάτικο τους δώρο μ' ευγνωμοσύνη | Παίρνουν σήμερα μ' ευγνωμοσύνη το χριστουγεννιάτικο τους δώρο, που χωρίς αυτό θα ψοφούσαν της πείνας, | |
| από το χέρι εκείνων που κάποτε τους έδειχναν σαν εχθρούς. | από το χέρι εκείνων που κάποτε τους έδειχναν σαν εχθρούς, γιατί είναι εχθροί. | |
| Δεκάδες χιλιάδες, εκατομμύρια μάλιστα γερμανών εργατών και εργατριών | Στην πραγματικότητα πάντως τη θυσία την έκαναν βασικά οι φτωχοί. Δεκάδες, χιλιάδες, εκατομμύρια μάλιστα γερμανών εργατών και εργατριών, | |
| που παλιά προσέφεραν τη δυσκολοκερδισμένη τους δεκάρα για την ιδέα μιας διεθνούς ταξικής κοινότητος, | που παλιά πρόσφερναν τη δυσκολοκερδισμένη τους δεκάρα για την ιδέα μιας παγκόσμιας κοινότητας όλων των ανθρώπων χωρίς περιουσιακές και ταξικές διαφορές, | |
| την δωρίζουν σήμερα | την δωρίζουν σήμερα, χωρίς να την κερδίζουν πιο εύκολα, | |
| για ένα δραστήριο, πάντα έτοιμο για συμπαράσταση σοσιαλισμό, | για μια κατάσταση όπου πρόκειται αιώνια να υπάρχουν ολόκληρες μάζες που θα χρειάζονται βοήθεια και που γι' αυτές δεν θα υπάρχουν παρά πενταροδεκάρες, δυσκολοκερδισμένες από θύματα εκμετάλλευσης, | |
| που περικλείει εν έθνος. [...] | που περικλείουν τον πληθυσμό μιας χώρας μονάχα, που απειλεί όμως όλες τις υπόλοιπες χώρες. [...] |
Μπέρτολτ Μπρεχτ
«Πολιτικά κείμενα»
Μετάφραση: Βασίλης Βεργώτης
[πηγή: Έκφραση Έκθεση - Θεματικοί Κύκλοι, εν. «Γλώσσα - Λόγος και διάλογος»]
