Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Α Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ

Κεφάλαιο 5

Περίληψη

Καμιά από τις ηδονές που κυριεύουν συνήθως τους ανθρώπους δεν μπόρεσε να κυριεύσει τον Αγησίλαο. Το μεθύσι το θεωρούσε παραφροσύνη, το πολύ φαγητό δείγμα οκνηρίας, τον ύπνο όχι αφεντικό του αλλά εξαρτώμενο από τις δραστηριότητές του. Ήταν υπόδειγμα καρτερίας για τους στρατιώτες του με το να κοιμάται στο πιο άβολο κρεβάτι και να αντέχει το κρύο του χειμώνα και τη ζέστη του καλοκαιριού. Αξιοθαύμαστη ήταν και η εγκράτεια του στα ερωτικά. Γενικά όλη του η ζωή και η συμπεριφορά δεν είχε να κρύψει τίποτε. Μακριά από τη Σπάρτη, κάθε κίνηση του γινόταν αντιληπτή γιατί ποτέ δεν απομονωνόταν. Κυκλοφορούσε μόνο σε δημόσιους χώρους.

 

Κεφάλαιο 6

Περίληψη

Για την ανδρεία του υπάρχουν ολοφάνερες αποδείξεις που μπορεί να τις δει κανείς: είναι τα τρόπαια που έστησε παντού όπου ήρθε αντιμέτωπος με τον εχθρό.
Αλλά είχε και τη σοφία του ηγέτη. Οι στρατιώτες του τον υπάκουαν και τον αγαπούσαν· πώς άλλωστε θα γινόταν ισχυρότερη η φάλαγγα των στρατιωτών; Αλλά και οι εχθροί τον θεωρούσαν άψογο. Έκανε τα πάντα για να νικήσει τον εχθρό. Παρουσιαζόταν εκεί που δεν τον περίμενε ο αντίπαλος, και ετοίμαζε έτσι το στράτευμά του ώστε να είναι άφοβο και να μην καταλαμβάνεται εξ απροόπτου.
Σε όλη του τη ζωή ο Αγησίλαος προξενούσε φόβο στους εχθρούς του, θάρρος και δύναμη στους φίλους του. Δεν έδωσε ποτέ αφορμή στους εχθρούς να τον περιφρονήσουν, στους πολίτες να τον κατηγορήσουν και να τον τιμωρήσουν και στους φίλους να διατυπώσουν οποιοδήποτε σχόλιο εις βάρος του.

 

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ

Κεφάλαιο 7

Κείμενο

[1]  Ὥς γε μὴν φιλόπολις ἦν καθ᾽ ἓν μὲν ἕκαστον μακρὸν ἂν εἴη γράφειν· οἴομαι γὰρ οὐδὲν εἶναι τῶν πεπραγμένων αὐτῷ ὅ τι οὐκ εἰς τοῦτο συντείνει. Ὡς δ᾽ ἐν βραχεῖ εἰπεῖν, ἅπαντες ἐπιστάμεθα ὅτι Ἀγησίλαος, ὅπου ᾤετο τὴν πατρίδα τι ὠφελήσειν, οὐ πόνων ὑφίετο, οὐ κινδύνων ἀφίστατο, οὐ χρημάτων ἐφείδετο, οὐ σῶμα, οὐ γῆρας προὐφασίζετο, ἀλλὰ καὶ βασιλέως ἀγαθοῦ τοῦτο ἔργον ἐνόμιζε, τὸ τοὺς ἀρχομένους ὡς πλεῖστα ἀγαθὰ ποιεῖν.[2] Ἐν τοῖς μεγίστοις δὲ ὠφελήμασι τῆς πατρίδος καὶ τόδε ἐγὼ τίθημι αὐτοῦ, ὅτι δυνατώτατος ὢν ἐν τῇ πόλει φανερὸς ἦν μάλιστα τοῖς νόμοις λατρεύων. Η φιλοπατρία του Αγησιλάου
Τίς γὰρ ἂν ἠθέλησεν ἀπειθεῖν ὁρῶν τὸν βασιλέα πειθόμενον; Tίς δ᾽ ἂν ἡγούμενος μειονεκτεῖν νεώτερόν τι ἐπεχείρησε ποιεῖν εἰδὼς τὸν βασιλέα νομίμως καὶ τὸ κρατεῖσθαι φέροντα; [3] Ὅς καὶ πρὸς τοὺς διαφόρους ἐν τῇ πόλει ὥσπερ πατὴρ πρὸς παῖδας προσεφέρετο. Ἐλοιδορεῖτο μὲν γὰρ ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασιν, ἐτίμα δ᾽ εἴ τι καλὸν πράττοιεν, παρίστατο δ᾽ εἴ τις συμφορὰ συμβαίνοι, ἐχθρὸν μὲν οὐδένα ἡγούμενος πολίτην, ἐπαινεῖν δὲ πάντας ἐθέλων, σῴζεσθαι δὲ πάντας κέρδος νομίζων, ζημίαν δὲ τιθεὶς εἰ καὶ ὁ μικροῦ ἄξιος ἀπόλοιτο· εἰ δ᾽ ἐν τοῖς νόμοις ἠρεμοῦντες διαμένοιεν, δῆλος ἦν εὐδαίμονα μὲν αἰεὶ ἔσεσθαι τὴν πατρίδα λογιζόμενος, ἰσχυρὰν δὲ τότε ὅταν οἱ Ἕλληνες σωφρονῶσιν. Παιδαγωγός
[4] Εἴ γε μὴν αὖ καλὸν Ἕλληνα ὄντα φιλέλληνα εἶναι, τίνα τις οἶδεν ἄλλον στρατηγὸν ἢ πόλιν οὐκ ἐθέλοντα αἱρεῖν, ὅταν οἴηται πορθήσειν, ἢ συμφορὰν νομίζοντα τὸ νικᾶν ἐν τῷ πρὸς Ἕλληνας πολέμῳ; [5] Ἐκεῖνος τοίνυν, ἀγγελίας μὲν ἐλθούσης αὐτῷ ὡς ἐν τῇ <ἐν> Κορίνθῳ μάχῃ ὀκτὼ μὲν Λακεδαιμονίων, ἐγγὺς δὲ μύριοι τεθναῖεν <τῶν πολεμίων>, οὐκ ἐφησθεὶς φανερὸς ἐγένετο, ἀλλ᾽ εἶπεν ἄρα· «Φεῦ <σου>, ὦ Ἑλλάς, ὁπότε οἱ νῦν τεθνηκότες ἱκανοὶ ἦσαν ζῶντες νικᾶν μαχόμενοι πάντας τοὺς βαρβάρους.» [6] Κορινθίων γε μὴν τῶν φευγόντων λεγόντων ὅτι ἐνδιδοῖτο αὐτοῖς ἡ πόλις, καὶ μηχανὰς ἐπιδεικνύντων αἷς πάντως ἤλπιζον <ἂν> ἑλεῖν τὰ τείχη, οὐκ ἤθελε προσβάλλειν, λέγων ὅτι οὐκ ἀνδραποδίζεσθαι δέοι Ἑλληνίδας πόλεις ἀλλὰ σωφρονίζειν.« Εἰ δὲ τοὺς ἁμαρτάνοντας», ἔφη, «ἡμῶν αὐτῶν ἀφανιοῦμεν, ὁρᾶν χρὴ μὴ οὐδ᾽ ἕξομεν μεθ᾽ ὅτου τῶν βαρβάρων κρατήσομεν». Φιλέλλην
[7] Εἰ δ᾽ αὖ καλὸν καὶ μισοπέρσην εἶναι, ὅτι καὶ ὁ πάλαι ἐξεστράτευσεν ὡς δουλωσόμενος τὴν Ἑλλάδα καὶ ὁ νῦν συμμαχεῖ μὲν τούτοις μεθ᾽ ὁποτέρων ἂν οἴηται μείζω βλάψειν, δωρεῖται δ᾽ ἐκείνοις οὓς ἂν νομίζῃ λαβόντας πλεῖστα κακὰ τοὺς Ἕλληνας ποιήσειν, εἰρήνην δὲ συμπράττει ἐξ ἧς ἂν ἡγῆται μάλιστα ἡμᾶς ἀλλήλοις πολεμήσειν, ὁρῶσι μὲν οὖν ἅπαντες ταῦτα· ἐπεμελήθη δὲ τίς ἄλλος πώποτε πλὴν Ἀγησίλαος ἢ ὅπως φῦλόν τι ἀποστήσεται τοῦ Πέρσου ἢ ὅπως τὸ ἀποστὰν μὴ ἀπόληται ἢ τὸ παράπαν ὡς καὶ βασιλεὺς κακὰ ἔχων μὴ δυνήσεται τοῖς Ἕλλησι πράγματα παρέχειν; Ὅς καὶ πολεμούσης τῆς πατρίδος πρὸς Ἕλληνας ὅμως τοῦ κοινοῦ ἀγαθοῦ τῇ Ἑλλάδι οὐκ ἠμέλησεν, ἀλλ᾽ ἐξέπλευσεν ὅ τι δύναιτο κακὸν ποιήσων τὸν βάρβαρον.

Εχθρός των Περσών

 

γλωσσικά σχόλια

μακρὸν ἄν εἴη γράφειν
  θα απαιτούσε πολύ χρόνο το να γράφει
εἰς τοῦτο
  = ὡς φιλόπολις ἦν
ὡς ἐν βραχεῖ εἰπεῖν
  για να πω με συντομία
ὑφίεμαι πόνων
  αποφεύγω τους κόπους, προσπαθώ να ξεφύγω
φείδομαι χρημάτων
  ξοδεύω τα χρήματα με πολλή προσοχή
οὐ προὐφασίζετο σῶμα
  ο Αγησίλαος δεν χρησιμοποιούσε ως πρόφαση το σώμα του (δηλ. την αναπηρία του)
τίθημι τόδε ἐν τοῖς ὠφελήμασι
  θεωρώ αυτό ως ωφέλεια, κατατάσσω αυτό ανάμεσα στις ωφέλειες
λατρεύω τοῖς νόμοις
  τηρώ με θρησκευτική ευλάβεια τους νόμους
μειονεκτῶ, (-έω)
  έχω λιγότερα από όσα δικαιούμαι
νεώτερόν τι ποιῶ
  κάνω ανατρεπτικές ενέργειες
νομίμως φέρω καὶ τὸ κρατεῖσθαι
  σύμφωνα με τους νόμους δέχομαι και το να κυβερνιέμαι, να δέχομαι διαταγές
διάφορος, -ον
  αυτός που έχει διαφορές, πολιτικός αντίπαλος
λοιδοροῦμαι (-έομαι) + τινά + ἐπί τινι
  χλευάζω, κοροϊδεύω κάποιον για κάτι
παρίσταμαι (τινι) εἰ...
  συμπαραστέκομαι σε κάποιον αν...
ζημίαν τίθημι εἰ
  θεωρώ απώλεια αν...
ἠρεμῶ, (-έω) ἐν τοῖς νόμοις
  ζω με ηρεμία, μέσα σε καθεστώς ευνομίας, σύμφωνα με τους νόμους
αὖ
  πάλι, εξάλλου
πορθῶ, (-έω)
  κυριεύω (και λεηλατώ)
μύριοι
  δέκα χιλιάδες (μυρίοι = άπειροι)
ἐφήδομαι
  χαίρομαι, ευχαριστιέμαι
οἱ φεύγοντες
  οι (πολιτικοί) εξόριστοι
ἐνδίδομαί τινι
  παραδίδομαι σε κάποιον
πάντως
  εξάπαντος, οπωσδήποτε
ἀνδραποδίζομαι πόλιν
  υποδουλώνω, κυριεύω και πουλάω τους κατοίκους ως δούλους
μεθ' ὅτου
  μαζί με ποιον
καλόν... εἶναι
  καλόν ἐστι· είναι ωραίο το να είναι κάποιος...
ὁ πάλαι... ὁ νῦν
  ο παλιός (Ξέρξης Α', 486-465 π.Χ.) και ο τωρινός (Αρταξέρξης Β', 405-358 π.Χ.)
μεθ' ὁποτέρων
  με όποιον από τους δύο, με όποιον από τους μεν ή από τους δε
μείζω (αιτ. πληθ., σύστοιχο αντικείμενο) βλάπτω
  βλάπτω μείζονας βλάβας· προξενώ μεγαλύτερες ζημιές
λαβόντας (αιτ.τὰ δῶρα)
  ότι... αφού πάρουν τα δώρα
συμπράττω εἰρήνην
  διαπραγματεύομαι όρους ειρήνης
φῦλον
  φυλή, έθνος
τὸ παράπαν
  (ως επίρρ.) γενικά, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο
πράγματα παρέχω τινὶ
  προξενώ προβλήματα σε κάποιον

 

Ερμηνευτικά σχόλια

§1-3

 

Στις παραγράφους 1-3 ο Ξενοφών παρουσιάζει τον Αγησίλαο ως υπόδειγμα φιλοπάτριδος Σπαρτιάτη και φιλοπάτριδος βασιλιά-πολιτικού.
Ως πατρίδα την εποχή εκείνη πρέπει να εννοήσουμε την «πόλιν», όπου ζούσε ο καθένας. Η κάθε μία από τις πόλεις της Ελλάδας, αλλά και γενικότερα του Ελληνικού κόσμου ήταν κράτος ανεξάρτητο με τη σημερινή σημασία· δηλαδή με δική της εσωτερική πολιτική, με ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και δικούς της θεσμούς για τις άλλες δραστηριότητες που έχει ένα σημερινό κράτος. Υπολογίζεται ότι υπήρχαν γύρω από τη Μεσόγειο 1500 τέτοιες πόλεις· για 158 από αυτές ο Αριστοτέλης με τους μαθητές του είχε γράψει «πολιτείες», δηλαδή είχε περιγράψει τα συντάγματά τους και τη συνταγματική τους ιστορία. Μόνο μία από αυτές μας σώθηκε: η «Αθηναίων Πολιτεία». Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο πρέπει να κατανοήσουμε την ιδιότητα του φιλοπάτριδος ως «φιλοπόλιδος».
Ωστόσο ο Ξενοφών βλέπει στο πρόσωπο του Αγησιλάου τον πολιτικό-παιδαγωγό του λαού που κυβερνά. Ο πολιτικός είναι ταυτόχρονα και πατέρας.
Ο 4ος αι. π.Χ. είναι ο αιώνας που έδωσε μεγάλη σημασία στην Αγωγή των νέων. Είναι ο αιώνας με τις μεγάλες σχολές της φιλοσοφίας, όπως η Πλατωνική, και της ρητορικής, όπως του Ισοκράτη. Αργότερα θα ιδρυθούν και άλλες. Τα παιδαγωγικά ενδιαφέροντα του Ξενοφώντα είναι έντονα —ως και διδακτικά εγχειρίδια έγραψε— σε πολλά συγγράμματά του. Είναι ενδεικτικός ο τρόπος που τελειώνει τον πρόλογο του ιστορικού-παιδαγωγικού μυθιστορήματος του «Κύρου παιδεία» -που σημαίνει ακριβώς εκπαίδευση του Κύρου.
«Ἡμεῖς μὲν δὴ ὡς ἄξιον ὄντα θαυμάζεσθαι τοῦτον τὸν ἄνδρα ἐσκεψάμεθα (= εξετάσαμε) τίς ποτ' ὤν γενεὰν καὶ ποίαν τινὰ φύσιν ἔχων καὶ ποίᾳ τινὶ παιδευθείς παιδείᾳ τοσοῦτον διήνεγκεν εἰς τὸ ἄρχειν ἀνθρώπων» (Κύρου Παιδεία, 1.1.6).

§4-7
 

Ο 4ος αι. όμως προσπάθησε να διευρύνει την έννοια της φιλοπατρίας και να την φέρει μέχρι τα όρια του ελληνισμού και να εξισώσει τον «φιλόπολιν» με τον «φιλέλληνα». Και παλιότερα βέβαια οι Έλληνες είχαν την αίσθηση του ομόφυλου, ότι ανήκαν στην ίδια φυλή με τους άλλους Έλληνες· με αυτό το πνεύμα έγινε και ο αγώνας εναντίον των Περσών τις πρώτες δεκαετίες του 5ου αι. Όμως ο «φιλόπολις» υπερίσχυε του «φιλέλληνος». Ο Πελοποννησιακός όμως πόλεμος, και οι άλλοι, με τις ολέθριες συνέπειες στον ελληνικό χώρο, έκαναν πολλούς και διανοούμενους, όπως ο Γοργίας, ο Λυσίας, ο Ισοκράτης, και στρατιωτικούς-πολιτικούς, όπως ο Αγησίλαος, να σκεφθούν πανελλήνια. Ανάμεσα σ' αυτούς είναι και ο Ξενοφών που ασφαλώς με αφορμή το εγκώμιο του Αγησιλάου βρίσκει ευκαιρία να προβάλλει και τις δικές του «πανελλήνιες» ιδέες.

§7

 

Όμως το αίσθημα του «πολίτη», του κατοίκου της ανεξάρτητης «πόλης-κράτους» δεν ήταν εύκολο να υπερνικηθεί. Γι' αυτό είχε επινοηθεί και το πρόσχημα του πολέμου εναντίον των βαρβάρων, με την ιδεολογική κάλυψη της εκδίκησης για την προ 100 χρόνων και πλέον εισβολή των Περσών στην Ελλάδα, και την απελευθέρωση των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας. Ο Αγησίλαος ήταν ένα καλό παράδειγμα της νικηφόρας αντιθέσεως ελλήνων εναντίον των βαρβάρων.
Με το ίδιο πρόσχημα και ιδεολογία θα ενώσει ο Φίλιππος Β' της Μακεδονίας τους Έλληνες στο συνέδριο του Ισθμού (337 π.Χ.), περίπου 20 χρόνια μετά τη συγγραφή του εγκωμίου «Αγησίλαος» και ο Μέγας Αλέξανδρος θα ικανοποιήσει το αίτημα των Ελλήνων για εκδίκηση για τις προσβολές που τους έκαναν οι Πέρσες.

§5-7

 

 

«μαχόμενοι πάντας βαρβάρους», «τῶν βαρβάρων κρατήσομεν», «κακὸν ποιήσων τὸν βάρβαρον».
Η λέξη βάρβαρος στο κείμενο σημαίνει τους Πέρσες κυρίως· αυτή τη σημασία την απέκτησε μετά τους Περσικούς πολέμους. Αρχικά η λέξη βάρβαρος ήταν ηχομιμητική, δηλαδή ονοματοποιημένη, από το βαρ-βαρ, ήχο με τον οποίο απέδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες το ακατανόητο γι' αυτούς άκουσμα από τις γλώσσες άλλων λαών. Σήμαινε λοιπόν, ευρύτερα, αυτόν που δεν μιλούσε ελληνικά και στη συνέχεια αυτόν που δεν είχε ήθη Ελληνικά. Από το τέλος όμως του 5ου αι. π.Χ. η λέξη σήμανε τον αμαθή, τον άξεστο, τον αγροίκο (και εξαιτίας της Ελληνοπερσικής αντιπαράθεσης) σημασίες που κρατάει σήμερα η λέξη.

§5 Ἡ ἐν τῇ Κορίνθῳ μάχη
 

Αυτή η μάχη έγινε στον ποταμό Νεμέα —μεταξύ Κορίνθου και Σικυώνας (περίπου το σημερινό Κιάτο)— ένα ή δύο μήνες πριν από τη μάχη της Κορώνειας. Οι Σπαρτιάτες και οι σύμμαχοί τους συγκέντρωσαν 20.000 οπλίτες, 1000 ψιλούς και 600 ιππείς. Ο αντισπαρτιατικός συνασπισμός (Αθηναίοι, Αργείοι, Βοιωτοί κ.ά.) είχε 24.000 οπλίτες, 1.500 ιππείς. Ο σπαρτιατικός συνασπισμός νίκησε. Οι Σπαρτιάτες έχασαν 8 δικούς τους και 1100 συμμάχους τους· από τους αντιπάλους τους έπεσαν 2.800.

Ἐξέπλευσεν... κακὸν ποιήσων τὸν βάρβαρον

 

Ο Ξενοφών αναφέρεται στο εκστρατευτικό σώμα 1000 οπλιτών με επικεφαλής τον Αγησίλαο που έστειλαν οι Λακεδαιμόνιοι για να βοηθήσουν τον Φαραώ της Αιγύπτου Ταχώ που επαναστάτησε (361 π.Χ.) μαζί με σατράπες της Μ. Ασίας εναντίον της επικυριαρχίας του Μεγάλου Βασιλέως της Περσίας.

§1-7

 

Στο κεφάλαιο αυτό είναι έντονος ο ρητορικός χαρακτήρας του εγκωμίου. Είναι διάσπαρτοι οι ρητορικοί τρόποι: Το ασύνδετο σχήμα (§1)· οι ρητορικές ερωτήσεις· οι ρυθμικές φράσεις, όπου σε ορισμένη θέση των αλλεπάλληλων προτάσεων τοποθετείται ο ίδιος συντακτικός όρος· ρυθμικές αντιθέσεις· συσσώρευση ομόλογων στοιχείων· αντιπαραθέσεις· ένταξη στην αφήγηση αποσπασμάτων ευθέος λόγου, για να τονιστεί ό,τι έχει καίρια σημασία.

Image

Οπλιτοδρόμοι (Εκδοτική Αθηνών)

 

ερωτήσεις - ασκήσεις

1.   (§1-2) 1. Πώς έδειχνε ο Αγησίλαος την αγάπη του για την πατρίδα;
                2. Ποια είναι η πιο σημαντική ωφέλεια που πρόσφερε ο Αγησίλαος στην πατρίδα του;

2.   (§2-3) 1. Πώς συμπεριφερόταν ο Αγησίλαος προς αυτούς με τους οποίους είχε διαφορές;
                2. Πότε, κατά την άποψη του Αγησιλάου, η πατρίδα θα ήταν ευτυχισμένη και ισχυρή;

3.   (§4-6) 1. Ποια γεγονότα θεμελιώνουν την άποψη ότι ο Αγησίλαος ήταν «Φιλέλλην»;
                2. Ποιες ήταν οι προθέσεις του Αγησιλάου απέναντι στους βαρβάρους;

4.   (§7) 1. Ποιος ήταν ο στρατηγικός στόχος της περσικής διπλωματίας για την Ελλάδα και με ποια μέσα προσπαθούσε να τον επιτύχει;
                2. Ποιες είναι οι ενέργειες του Αγησιλάου εναντίον της Περσίας;

5.   Η λέξη ἀφίσταμαι (§1) σημαίνει:
απομακρύνομαι, υποστηρίζω, υποφέρω (Να υπογραμμίσετε την ορθή απάντηση).

6.   Η πρόταση «ὅτι δυνατώτατος... λατρεύων» (§2) είναι:
—επεξήγηση στη λέξη τόδε
—αντικείμενο στον τύπο τίθημι
—υποκείμενο στο φανερὸς ἦν

7.   Οι §1-2 να γραφούν με τις εξής αλλαγές: Ἐγώ = ἡμεῖς, Ἀγησίλαος/βασιλεύς = βασιλεῖς, τίς = τίνες;

8.   Το κείμενο της §1 «ἅπαντες ἐπιστάμεθα... ἀγαθὰ ποιεῖν» να γραφεί με τους κύριους ρηματικούς τύπους των προτάσεων όπου δηλώνεται η ιδιότητα του Αγησιλάου ως «φιλοπόλιδος» στον αόριστο. Να εξηγήσετε γιατί ο Ξενοφώντας επέλεξε τους τύπους του παρατατικού.

9.   Η λέξη ἀπόλλυμαι (§2-3) σημαίνει: απολύομαι, λυτρώνομαι, χάνομαι, καταστρέφω (Να υπογραμμίσετε).

10. Ο υποθετ. λόγος: «ἐτίμα... εὶ πράττοιεν» (§3) σημαίνει:
—απλή σκέψη
—επαναλαμβανόμενο στο παρελθόν
—αντίθετο του πραγματικού
—προσδοκώμενο

11. Η §3 να γραφεί με την αλλαγή: ὅς (Ἀγησίλαος) = βασιλεῖς.

12. Οι ρηματικοί τύποι που δηλώνουν τη συμπεριφορά του Αγησιλάου προς τους συμπολίτες του (§3) να γραφούν στον ίδιο τύπο του αορίστου.

13. Οι δύο πρώτοι υποθετικοί λόγοι της §3 να γραφούν στο είδος του προσδοκωμένου.

14. Οι ρηματικοί τύποι των §4-6 που δηλώνουν δραστηριότητα που έχει σχέση με τον πόλεμο να καταγραφούν και δίπλα να γραφεί ο ίδιος τύπος του αορίστου.

15. Μετατροπή πλάγιου λόγου σε ευθύ: Να μετατρέψετε σε κύριες προτάσεις όσες δευτερεύουσες εξαρτώνται από εκφράσεις και λέξεις που δηλώνουν λόγο (λεκτικά ρήματα και εκφράσεις) και εκφέρονται με ευκτική του πλάγιου λόγου (§5-6).

16. Ποια η σημασία των ρητορικών ερωτήσεων της §2; (Σκεφθείτε πρώτα ποια η αναμενόμενη αυτονόητη απάντηση και μετατρέψτε την ερωτηματική πρόταση σε πρόταση κρίσεως).

17. Γιατί ο Ξενοφών παρεμβάλλει στην αφήγηση (§5-6) και αυτούσιους λόγους του Αγησίλαου;

18. Υπογραμμίστε τη σωστή απάντηση: η πρόταση «ὅ,τι δύναιτο» (§7) είναι:
—ειδική
—αναφορική
—αναφορικοϋποθετική
—πλάγια ερωτηματική

19. Να καταγράψετε τα ρήματα που δηλώνουν την περσική πολιτική, έναντι της Ελλάδος και δίπλα να γράψετε τον τύπο του αορίστου.

20. Να καταγραφούν οι προτάσεις της περιόδου «ἐπεμελήθη δὲ τίς... τὸν βάρβαρον» (§7) και να προσδιοριστούν συντακτικά το είδος τους και ο ρόλος που παίζουν στην περίοδο.

21. Τις μετοχές και τα απαρέμφατα της στήλης Α να τα συνδέσετε με την κατάλληλη μετάφρασή τους της στήλης Β (§2-3)

Α Β
ἀπειθεῖν να πειθαρχεί
ὁρῶν επειδή ήθελε
πειθόμενον να είναι απείθαρχος
μειονεκτεῖν ότι θα είναι
θέλων ότι σκέπτεται
ἔσεσθαι ότι υστερεί
λογιζόμενος όταν έβλεπε

22. Οι αντωνυμίες της στήλης Α να συνδεθούν με τη γραμματική τους ονομασία της στήλης Β (§4-6)

Α Β
τίνα; προσωπική
τις δεικτική
ἄλλον οριστική/επαναληπτική
ἐκεῖνος αυτοπαθητική
αὐτῷ αλληλοπαθητική
σου κτητική
πάντας αόριστη/επιμεριστική
αἷς αναφορική
ἡμῶν αὐτῶν αόριστη/επιμεριστική
ὅτου ερωτηματική
αόριστη
αναφορική

(στη στήλη Β υπάρχουν και ονομασίες που δεν αντιστοιχούν στη στήλη Α).

23. Οι μετοχές της στήλης Α να συνδεθούν με την ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση της στήλης Β (§7)

Α Β
α) δουλωσόμενος α) εἰ δουλώσεται
ἐπεὶ ἐδουλώσατο
ἵνα δουλώσηται
β) λαβόντας β) ἐπεὶ ἔλαβον
εἰ λάβοιεν
ἐπειδὰν λάβωσι
γ) τὸ ἀποστὰν γ) ὅ ἀπέστη
εἰ ἀπέστη
ὅτε ἀπέστη
δ) πολεμούσης δ) ὅτε ἐπολέμει
εἰ καὶ ἐπολέμει
ἵνα πολεμῇ

24. Με ποιες λέξεις του κειμένου (7.1-7) έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις της ΝΕ: πλεονέκτης, αφροσύνη, φυλετικός, παραστάτης, αναφορά, διάστημα, ενδιαφέρον.

25. Ποια ήταν η πολιτική της Περσίας απέναντι στην Ελλάδα (όπως την έβλεπε ένας Έλληνας)· και με ποια πολιτική προσπάθησε να αντιδράσει ο Αγησίλαος; (§7). (Χρησιμοποιήστε λέξεις/φράσεις του κειμένου)

26. Ποια ιστορικά γεγονότα υπαινίσσεται ο Ξενοφών στην §7;

 

Θέματα για συζήτηση

ImageΓιατί είναι «ἐν τοῖς μεγίστοις ὠφελήμασι» τό «λατρεύειν τοῖς νόμοις τον βασιλέα»;

ImageΠοια στοιχεία συνθέτουν την ιδιότητα του Αγησιλάου α) ως «φιλοπόλιδος» και β) ως φιλέλληνος;

ImageΠοιες αφορμές είχε ο Ξενοφών να είναι «φιλέλλην», δηλαδή να έχει πανελλήνιες ιδέες; (Με βάση τη βιογραφία του).