Το πολίτευμα και οι μορφές του

Κεφάλαιο 2ο:Το πολίτευμα και οι μορφές του

Εικόνα Διαβάζουμε τα παρακάτω παραδείγματα διακυβέρνησης ενός κράτους.

Στην Αγγλία μέχρι το 17ο αιώνα όλες οι εξουσίες ήταν συγκεντρωμένες στο πρόσωπο του βασιλιά. Το 1689 με την άνοδο στο θρόνο του Γουλιέλμου Γ΄ και της Μαρίας Β΄ Στιούαρτ καθιερώνεται η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας. Στα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α΄ περιορίζεται όλο και περισσότερο η εκτελεστική εξουσία του βασιλιά. Σήμερα στο θρόνο της Αγγλίας βρίσκεται από το 1952 η βασίλισσα Ελισάβετ, της οποίας ο ρόλος είναι αρκετά περιορισμένος και συμβολικός. Τη νομοθετική εξουσία ασκεί το κοινοβούλιο και την εκτελεστική εξουσία ασκεί η κυβέρνηση με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς.

Το Δεκέμβριο του 2006 στα νησιά Φίτζι, που βρίσκονται στον Ειρηνικό Ωκεανό, βαριά οπλισμένοι στρατιώτες έστησαν οδοφράγματα σε κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας Σούβα και περικύκλωσαν την προεδρική και πρωθυπουργική κατοικία. Άνδρες της στρατιωτικής φρουράς αφόπλισαν τον πρωθυπουργό Λαϊσένια Καράσε και τον έθεσαν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Νωρίτερα, στρατιώτες αφόπλισαν την αστυνομία και εισέβαλαν σε αποθήκες όπλων προκειμένου να μη στραφούν αυτά κατά των στρατιωτών. Ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων των νησιών Φίτζι στρατηγός Μπαϊναμαραμά ανακοίνωσε ότι ο στρατός ελέγχει τη χώρα και ότι ο ίδιος αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση.

Πηγή: Αρχείο Ειδήσεων B.B.C.

ΕΛΛΑΔΑ-Το Σύνταγμα του 2001

Άρθρο1- (Μορφή του πολιτεύματος)
1. Το πολίτευμα της Ελλάδας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
2. Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
3. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.
Άρθρο 2- (Πρωταρχικές υποχρεώσεις της πολιτείας)
1. Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας.
2. Η Ελλάδα, ακολουθώντας τους γενικά αναγνωρισμένους κανόνες του διεθνούς δικαίου, επιδιώκει την εμπέδωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης, καθώς και την ανάπτυξη των φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών.

Εικόνα Σχολιάζουμε τους διαφορετικούς τρόπους διακυβέρνησης ενός κράτους.

Ο τρόπος που οργανώνεται και ασκείται η εξουσία σε ένα κράτος λέγεται πολίτευμα. Οι κυριότερες μορφές πολιτευμάτων είναι: η μοναρχία, η ολιγαρχία και η δημοκρατία.
Η μοναρχία διακρίνεται σε απόλυτη και σε συνταγματική. Στην απόλυτη μοναρχία ο μονάρχης συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του. Νομοθετεί, κυβερνά και δικάζει ο ίδιος. Στην εποχή μας, σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, όπως στη Μ. Βρετανία, στη Σουηδία και στην πσπανία υπάρχει συνταγματική μοναρχία, στην οποία οι εξουσίες του μονάρχη περιορίζονται από το Σύνταγμα.

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Το άτομο και η πολιτεία

ΕΝΟΤΗΤΑ Α': Κράτος και πολίτευμα

Στην ολιγαρχία κυβερνούν λίγα άτομα. Αυτή η μορφή πολιτεύματος υπήρχε και στην αρχαία Ελλάδα. Τότε κυβερνούσαν οι λίγοι και συνήθως οικονομικά ισχυροί. Σήμερα, μορφή ολιγαρχίας είναι οι στρατιωτικές δικτατορίες που παραμένουν στην εξουσία χωρίς τη θέληση του λαού.
Στη δημοκρατία κύριο χαρακτηριστικό θεωρείται η αρχή της «λαϊκής κυριαρχίας». Αυτό συνεπάγεται τη διακυβέρνηση της χώρας είτε απευθείας από τον λαό (άμεση δημοκρατία), όπως συνέβαινε στην αρχαία Αθήνα, είτε με αντιπροσώπους (έμμεση ή αντιπροσωπευτική δημοκρατία), όπως γίνεται στη σύγχρονη Ελλάδα. Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία οι αντιπρόσωποι, δηλαδή οι βουλευτές, εκλέγονται ελεύθερα από τον λαό και αναλαμβάνουν να υποστηρίξουν τα συμφέροντα και τις απόψεις τους.

Εικόνα Συγκρίνουμε τις μορφές των πολιτευμάτων σε σχέση με το βαθμό συμμετοχής του λαού σε αυτά.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Οι φράσεις που ακολουθούν αναφέρονται στα αρχαία χρόνια. Στη διπλανή στήλη συμπληρώστε για ποιο πολίτευμα γίνεται λόγος:

- Πολλές φορές, οι ευγενείς που λέγονταν και άριστοι, καταργούσαν τον βασιλιά και έπαιρναν όλη τη δύναμη στα χέρια τους.
- Ο Κλεισθένης, στην αρχαία Αθήνα, έδωσε όλη τη δύναμη στην Εκκλησία του Δήμου (στον λαό).
- Μετά τη δολοφονία του Φιλίππου, στον θρόνο της Μακεδονίας ανέβηκε να κυβερνήσει ο γιος του Αλέξανδρος.

2. Ανατρέχοντας στα βιβλία της Ιστορίας συζητάμε για το πολίτευμα που είχαν:
α. η αρχαία Σπάρτη τον 4ο-7ο π.Χ. αιώνα.
β. η αρχαία Αθήνα τον 5ο π.Χ. αιώνα.
γ. η Μακεδονία τον 3ο π.Χ. αιώνα.

ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ

Οι κυριότερες μορφές πολιτευμάτων είναι: η μοναρχία, η ολιγαρχία και η δημοκρατία.
α. Μοναρχία: όταν όλες οι εξουσίες συγκεντρώνονται σε ένα πρόσωπο (απόλυτη μοναρχία) ή όταν οι εξουσίες του Μονάρχη περιορίζονται από το Σύνταγμα, όπως συμβαίνει σε κάποια ευρωπαϊκά κράτη (συνταγματική μοναρχία).
β. Ολιγαρχία: όταν την εξουσία ασκούν λίγα άτομα. Σήμερα εμφανίζεται συνήθως με τη μορφή στρατιωτικών δικτατοριών.
γ. Δημοκρατία: όταν ο λαός ψηφίζει τους αντιπροσώπους του (βουλευτές) και έτσι έμμεσα συμμετέχει στη διακυβέρνηση του κράτους.