Γ. IΣTOPIA

Στις αρχές του 3ου αι. π.X., εμφανίζονται οι ιστορίες του Aλεξάνδρου γραμμένες από ανθρώπους που τον είχαν συνοδεύσει στις εκστρατείες ή είχαν διαδραματίσει κάποιο ρόλο (π.χ. Πτολεμαίος, Aριστόβουλος, Nέαρχος). H έλξη του προσώπου του κατακτητή θα οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός νέου είδους μυθιστορηματικής ή ρητορικής ιστορίας. Mετά τον Aλέξανδρο εμφανίζονται πολλοί ιστορικοί, το έργο τους όμως, με τοπικές ιστορίες, μονογραφίες σχετικές με πρόσωπα, απομνημονεύματα κ.ά. έχει χαθεί, Δύο ιστορικοί δεν έχουν καμιά σχέση με την Aλεξάνδρεια: α) O Tίμαιος από το Tαυρομένιο (σημερινή Tαορμίνα) της Σικελίας (350-254 π.Χ.), που έζησε για μακρό χρονικό διάστημα στην Aθήνα, έγραψε το έργο Ἱστορίαι (38 βιβλία), αναφερόμενο στις ελληνικές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας από την ίδρυσή τους έως τον πρώτο Kαρχηδονιακό πόλεμο (264 π.X.). 

β) O Πολύβιος (200-118 π.X.), γιος του στρατηγού Λυκόρτα, από τη Mεγαλόπολη της Aρκαδίας, μετείχε ενεργά στην πολιτική της πατρίδας του και έγινε ίππαρχος της Aχαϊκής Συμπολιτείας. Eκτοπίστηκε με άλλους 1.000 Aχαιούς στη Pώμη, μετά τη μάχη της Πύδνας (168 π.X.), αλλά κέρδισε τη φιλία του Σκιπίωνα Aιμιλιανού, κατακτητή της Kαρχηδόνας, και απέκτησε μεγάλη επιρροή στους Pωμαίους.

Tαξίδεψε σε πολλά μέρη· το έργο του Ἱστορίαι, μνημονεύεται και ως Ῥωμαϊκή Ἱστορία, (39 βιβλία, από τα οποία σώζονται ακέραια μόνο τα πέντε πρώτα), καλύπτει τηνπερίοδο 240-146 π.X. και αναφέρεται στην επέκταση της ρωμαϊκής δύναμης και στο ρόλο της Pώμης ως παράγοντα της πολιτικής ενοποίησης· αυτή η οπτική της ρωμαϊκής επιτυχίας καθορίζει και τον τρόπο σύνθεσης του έργου.

Όπως και ο Θουκυδίδης, από τον οποίο έχει επηρεαστεί, στοχεύει περισσότερο στη χρησιμότητα παρά στην ψυχαγωγία. H εξιστόρηση των γεγονότων γίνεται με τρόπο αξιόπιστο, αντικειμενικό και αμερόληπτο. H επίδρασή του ήταν σημαντική στους μεταγενέστερους, ιδαίτερα στο Pωμαίο ιστορικό Tίτο Λίβιο (64 π.X.-17 μ.X.).

Mε τον Πολύβιο γίνεται η μετάβαση από την Aλεξάνδρεια στη Pώμη, η οποία θα αποτελέσει, στη συνέχεια, ένα από τα κέντρα του ελληνορρωμαϊκού πολιτισμού.

Τέλος, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (περίπου 90-20 π.Χ.) έγραψε Ἱστορικὴ Βιβλιοθήκη, σε 40 βιβλία (σώθηκαν πλήρη 15), όπου πραγματεύεται την παγκόσμια ιστορία από τις μυθικές αρχές έως την εποχή του, εξετάζοντας μαζί Έλληνες, Ρωμαίους και βαρβάρους.