9. Σύνδεσμοι

9. ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Είδη: παρατακτικοί και υποτακτικοί σύνδεσμοι

9.1

Ορισμός - Λειτουργία - Χρήση - Είδη

Οι σύνδεσμοι είναι άκλιτες λέξεις που συνδέουν μεταξύ τους λέξεις και προτάσεις, π.χ. Ο γιατρός δέχεται τη Δευτέρα και την Τετάρτη. Είναι δύο ειδών:

α)Οι παρατακτικοί, που συνδέουν λέξεις, φράσεις και προτάσεις οι οποίες είναι ισότιμες συντακτικά. Στους παρατακτικούς ανήκουν οι συμπλεκτικοί, οι διαχωριστικοί, οι αντιθετικοί, οι συμπερασματικοί και ο επεξηγηματικός.

β) Οι υποτακτικοί, που συνδέουν τις δευτερεύουσες προτάσεις με τις κύριες. Στους υποτακτικούς ανήκουν οι ειδικοί, οι χρονικοί, οι αιτιολογικοί, οι υποθετικοί, οι τελικοί, οι αποτελεσματικοί, οι εναντιωματικοί / παραχωρητικοί, οι ενδοιαστικοί (ή διστακτικοί), ο συγκριτικός και ο βουλητικός.

9.2

Μορφολογία

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ

Είδη	Σύνδεσμοι
Α. Παρατακτικοί
1. Συμπλεκτικοί	**και/κι, ούτε, μήτε (και ουδέ, μηδέ σε παλαιότερα κείμενα)**
2. Διαχωριστικοί	*ή, είτε*
3. Αντιθετικοί	αν και, αλλά, μα, παρά, όμως, *ωστόσο, ενώ, μολονότι, μόνο (που)*
4. Συμπερασματικοί	*λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, οπότε*
5. Επεξηγηματικός	*δηλαδή*
Β. Υποτακτικοί
6. Ειδικοί	*πως, που, ότι*
7. Χρονικοί	**όταν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου**
8. Αιτιολογικοί	γιατί, επειδή, αφού, τι (ποιητικό)
9. Υποθετικοί	*αν/εάν, άμα*
10. Τελικοί	*να, για να*
11. Αποτελεσματικοί	*ώστε (να), που*
12. Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί	*αν και, ενώ, μολονότι*
13. Ενδοιαστικοί (ή διστακτικοί)	*μη(ν), μήπως*
14. Συγκριτικός	*παρά*
15. Βουλητικός	να

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ:

Ο σύνδεσμος και πριν από φωνήεν στον γραπτό λόγο, αλλά και στον προφορικό, μετατρέπεται σε κι, π.χ. Πήγε κι αυτός στη συναυλία.

Οι ειδικοί σύνδεσμοι πως και που, καθώς και ο συμπερασματικός που, δεν τονίζονται, ενώ τα ερωτηματικά επιρρήματα πώς και πού τονίζονται, π.χ. Ξέρω πως τώρα διαβάζει. Πώς να είναι άραγε; Μου είπε που πήρες μέρος στους αγώνες. Δεν ξέρω πού να πάω.

Ο ειδικός σύνδεσμος ότι γράφεται χωρίς υποδιαστολή, ενώ η αναφορική αντωνυμία ό,τι γράφεται με υποδιαστολή, π.χ. Υποστηρίζει ότι δεν ήταν εκεί. Θα κάνει ό,τι του πεις.

Παρατηρώ και... καταλαβαίνω...

Διαβάστε τις παρακάτω προτάσεις και παρατηρήστε τις σημασίες που έχουν οι σύνδεσμοι που και παρά.

α) Μου το 'πε που ήρθες.
β) Ήταν τόση η αγανάκτησή του που δεν ηρεμούσε με τίποτε.
γ) Τα έχασε όλα. Δεν του έμεινε παρά μόνον αυτή η βάρκα.
δ) Το σπίτι της Μαρίας είναι πιο κοντά παρά της Άννας.

– Ο σύνδεσμος που στην πρόταση α είναι ειδικός, ενώ στην πρόταση β είναι αποτελεσματικός.

– Ο σύνδεσμος παρά στην πρόταση γ είναι αντιθετικός, ενώ στην πρόταση δ είναι συγκριτικός.