Ιαση η: [επίσ.] αποκατάσταση της υγείας =  θεραπεία, γιατρειά. ιάσιμος -η -ο: αυτός που μπορεί να θεραπευτεί=θεραπεύσιμος ≠ανίατος: Αν η ασθένεια αυτή διαγνωσθεί έγκαιρα, είναι ~. ιαματικός -ή -ό: αυτός που θεραπεύει: ~ νερό.

ιατρός ο, η: [επίσ.]  γιατρός. ιατρική η: επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία ασθενειών. ιατρικός -ή -ό. ιατρείο το: χώρος στον οποίο ο γιατρός δέχεται και εξετάζει ασθενείς. ιατρικά & -ώς (επίρρ.).

ιαχή η: δυνατή κραυγή χαράς, ενθουσιασμού κτλ.: Από τις ιαχές των φιλάθλων κατάλαβα ότι είχε μπει γκολ.

ιδανικός -ή -ό: 1 αυτός που βρίσκεται στο ανώτατο σημείο τελειότητας, ο πολύ καλός: ~ αναλογίες. 2 αυτός που είναι ο πλέον κατάλληλος: Είναι ο ~ άνθρωπος για τη δουλειά - δεν μπορούσε να βρεθεί καλύτερος. 3 αυτός που υπάρχει μόνο ως ιδέα: ~ έρωτας. ιδανικά (επίρρ.). ιδανικό το: ανώτερος στόχος πνευματικού ή ηθικού χαρακτήρα: Πολεμούσε για τα ~ του.

ιδέα η: 1 σκέψη, προϊόν του νου κπ: Μου ήρθε μια πολύ καλή ~. 2 γενική άποψη ή γνώση: Δεν έχω ~ για τι μιλάς. Έχει μεγάλη ~ για τον εαυτό της. 3 αφηρημένη παράσταση ενός όντος, ενός αντικειμένου ή μιας κατάστασης: η ~ του ωραίου. ιδεατός -ή -ό=νοητός ≠πραγματικός: αυτός που υπάρχει μόνο ως ιδέα: ~ κόσμος. ιδεατά (επίρρ.).

ιδεαλισμός ο: ΦΙΛΟΣ θεωρία σύμφωνα με την οποία ο εξωτερικός κόσμος έχει υπόσταση μόνο στον νου και μόνη πραγματικότητα είναι ό,τι αναγνωρίζει η νόηση ≠ ρεαλισμός. ιδεαλιστής ο, -ίστρια η. ιδεαλιστικός -ή -ό.

ιδεολογία η: το σύνολο των φιλοσοφικών και πολιτικών ιδεών ή αρχών ενός ατόμου ή μιας ομάδας: μαρξιστική ~. ιδεολογικός -ή -ό. ιδεολογικά & -ώς. (επίρρ.). ιδεολόγος ο, η: πρόσωπο που πιστεύει και ακολουθεί ανιδιοτελώς μια ιδεολογία.

ιδεώδης -ης -ες: αυτός που βρίσκεται στο ανώτατο επίπεδο τελειότητας=ιδανικός, τέλειος: H ειρηνική συνύπαρξη θα ήταν η ~ λύση. σχ. αγενής. ιδεωδώς (επίρρ.). ιδεώδες το: ανώτερη και απόλυτη ιδέα, στόχος στον οποίο αποβλέπουν οι ελπίδες και οι ενέργειες ενός ατόμου ή συνόλου=ιδανικό: ευρωπαϊκό / δημοκρατικό ~. Ο Πίνδαρος υπήρξε κήρυκας του αθλητικού ιδεώδους.   σχ. ιδανικός.

ιδιαίτερος -η & [επίσ.] -έρα -ο: 1 αυτός που αφορά ή ανήκει αποκλειστικά ή ξεχωριστά σε κπ ή κτ: ιδιαίτερα διαμερίσματα / ιδιαιτέρα γραμματέας. Χρειάζεσαι ~ πρόσκληση για να έρθεις;=προσωπικός. 2 αυτός που γίνεται με ιδιαίτερη ένταση ή έμφαση: Παρακαλώ, να δώσετε ~ προσοχή στο σημείο αυτό! 3 αυτός που ξεχωρίζει από άλλους: Το έργο αυτό έχει μια ~ τεχνική. ιδιαιτέρως (επίρρ.): 1 χωριστά από τους άλλους: Θα ήθελα να σας μιλήσω ~. 2 πάρα πολύ ή κατεξοχήν, κυρίως: Μας αγαπούσε όλους και ~ τον πιο μικρό. ιδιαίτερα (επίρρ.): ιδιαιτέρως (σημ. 2). ιδιαίτερος ο, ιδιαιτέρα η: προσωπικός γραμματέας κπ. ιδιαιτερότητα η: σύνολο χαρακτηριστικών που καθιστούν κπ ή κτ ξεχωριστό.

ιδιοκτησία η: 1 κινητή ή ακίνητη περιουσία: Αυτή η έκταση είναι ~ μας. 2 το αποκλειστικό δικαίωμα κπ για κατοχή και εκμετάλλευση της περιουσίας του. τίτλος ιδιοκτησίας: έγγραφα που πιστοποιούν σε ποιον ανήκει κτ: Ως νόμιμος κάτοχος του ακινήτου έχει όλους τους ~. ιδιοκτησιακός -ή -ό. ιδιοκτήτης ο, -ήτρια η: πρόσωπο στο οποίο ανήκει κτ. ιδιόκτητος -η -ο: αυτός που ανήκει σε κπ ως περιουσιακό στοιχείο. σχ. ίδιος.

ιδιόμορφος -η -ο: αυτός που έχει δικά του χαρακτηριστικά, διαφορετικά από τα συνηθισμένα=ιδιότυπος: Είναι μία ~ κατάσταση, χωρίς προηγούμενο. ιδιόμορφα (επίρρ.). ιδιομορφία η.  σχ. ίδιος.

ιδιόρρυθμος -η -ο: αυτός που έχει περίεργο χαρακτήρα, διαφορετικό από το συνηθισμένο ή κανονικό=περίεργος, παράξενος. ιδιόρρυθμα (επίρρ.). ιδιορρυθμία η.  σχ. ίδιος.

ίδιος¹ -α -ο: 1 αυτός που μοιάζει (σχεδόν) απόλυτα με κπ ή κτ άλλο ≠ διαφορετικός: ~ συμπεριφορά / προσωπικότητα / χαρακτηριστικά.=όμοιος. ~ ύψος / βάρος / ηλικία.=ίσος. πληρώνω κπ με το ~ νόμισμα: συμπεριφέρομαι σε κπ με τον τρόπο που μου φέρθηκε κι εκείνος (κυρίως για εκδίκηση). 2 αυτός που δεν έχει αλλάξει ≠ διαφορετικός: ~ είναι, όπως και πριν από δέκα χρόνια! 3 αυτός, ο ένας και μοναδικός που έχουμε ήδη αναφέρει ή εννοείται, όχι άλλος ≠ διαφορετικός: Πήγαμε στο ~ σχολείο. το ίδιο μου κάνει: δε με νοιάζει. τα ίδια και τα ίδια: για κτ που επαναλαμβάνεται μονότονα. 4 (με άρθρο σχηματίζει οριστ. αντων.) χρησιμοποιείται για να δώσουμε έμφαση σε αυτό(ν) που αναφέρουμε έναντι άλλων παρόμοιων με αυτό(ν): Ήρθε ο ~ να μας δει. Η ~ του η μητέ- ρα δεν τον πιστεύει!      αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών. ίδια (επίρρ. στη σημ. 1): Φέρεται σε όλους ~.

ίδιος² -ία -ο: [επίσ.] αυτός που ανήκει σε κπ, που δεν προέρχεται από άλλον: ~ έσοδα. (κρίνω) εξ ιδίων τα αλλότρια: κρίνω τους άλλους με κριτήριο τη δική μου συμπεριφορά. ιδία δαπάνη: με δικά μου έξοδα. κατ' ιδίαν: ιδιαιτέρως, χωρίς άλλους παρόντες.

ιδιοτελής -ής -ές: αυτός που σκέπτεται και ενεργεί σύμφωνα με το δικό του συμφέρον: Οι πράξεις του είχαν ~ κίνητρα.  σχ. αγενής. ιδιοτελώς (επίρρ.). ιδιοτέλεια η.  σχ. ίδιος².

ιδιότητα η: 1 χαρακτηριστικό γνώρισμα: οι χημικές ~ των μετάλλων. 2 (για πρόσ.) αξίωμα ή θέση που κατέχει κπ: Σας μιλώ με την ~ του δασκάλου.  σχ. ίδιος².

ιδιότροπος -η -ο: αυτός που έχει περίεργες και συχνά ενοχλητικές για τους άλλους συνήθειες, ασυνήθιστη ή δύστροπη συμπεριφορά =περίεργος, παράξενος: Είναι πολύ ~ με το φαγητό - τίποτε δεν του αρέσει. Είναι πολύ ~, τίποτε δεν τον ευχαριστεί. ιδιότροπα (επίρρ.). ιδιοτροπία η.  σχ. ίδιος².

ιδιότυπος -η -ο: αυτός που διαφέρει ή ξεχωρίζει από άλλους=ιδιόμορφος, ιδιαίτερος. ιδιότυπα (επίρρ.). ιδιοτυπία η.  σχ. ίδιος².

ιδιοφυής -ής -ές: αυτός που χαρακτηρίζεται από έμφυτη πνευματική ικανότητα ή εξαιρετική επίδοση: Ήταν μία ~ σύλληψη, ένα εξαιρετικό σχέδιο. σχ. αγενής. ιδιοφυώς (επίρρ.). ιδιοφυΐα η: 1 έμφυτη πνευματική ικανότητα, εξαίρετη επίδοση σε κτ: Η ~ του Αϊνστάιν δεν είχε γίνει αντιληπτή στο σχολείο. 2 (συνεκδ.) ιδιοφυής άνθρωπος: Ο γιος του ήταν μαθηματική ~. σχ. ίδιος².

ιδίως: (επίρρ.) κατά κύριο λόγο=προπάντων, κυρίως: Ασχολήθηκε με την αρχαία ιστορία και ~ με την περίοδο του χρυσού αιώνα. σχ. ίδιος².

ιδιώτης ο: πρόσωπο που δεν κατέχει δημόσιο αξίωμα ή δεν ανήκει στον κρατικό μηχανισμό: Η εταιρεία ανήκει σε ~. ιδιωτικός -ή -ό: αυτός που ανήκει ή αναφέρεται σε ιδιώτη: Η ~ ζωή των πολιτικών δεν αφορά τους πολίτες.=προσωπικός. ~ εταιρεία ≠ κρατικός. ιδιωτικά (επίρρ.). ιδιωτεύω: (αμτβ.) σταματώ να ασχολούμαι με την πολιτική ή με τα κοινά. σχ. ίδιος².

ίδρυμα το: οργανισμός με φιλανθρωπικό, εκπαιδευτικό ή ερευνητικό σκοπό: νοσηλευτικό / εκπαιδευτικό ~. Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: οι πανεπιστημιακές και πολυτεχνικές σχολές. Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: οι σχολές του τεχνολογικού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης. ιδρυματικός -ή -ό.

ιδρύω -ομαι: (μτβ.) συγκροτώ, θέτω σε λειτουργία οργανισμό ή οργάνωση: Ιδρύθηκε νέο κόμμα. ίδρυση η. ιδρυτικός -ή -ό: αυτός που συμμετέχει ή σχετίζεται με την ίδρυση: ~ στέλεχος / απόφαση. ιδρυτής ο, -ύτρια η: πρόσωπο που ιδρύει κτ.

ιδρώτας ο: 1 υγρό που βγαίνει από τους πόρους του δέρματος εξαιτίας ζέστης, υπερβολικής σωματικής προσπάθειας ή αδιαθεσίας: Ο ~ έτρεχε από το πρόσωπό του. με λούζει κρύος ~: φοβάμαι πολύ. 2 (μτφ.) κούραση, μόχθος: Με ~ βγάζει το ψωμί του. ιδρώνω • μππ. ιδρωμένος (χωρίς άλλους παθ. τύπους): (αμτβ.) 1 βγάζω ιδρώτα: Έτρεξα και ίδρωσα. 2 (μτφ.) κουράζομαι πολύ για να πετύχω κτ, καταφέρνω με κόπο=μοχθώ, κοπιάζω: Ίδρωσε να τον πείσει.

ιεραρχώ -ούμαι: (μτβ.) βάζω πράγματα σε σειρά ανάλογα με τη σπουδαιότητα ή τη σημασία τους: ~ τις ανάγκες μας και ικανοποιώ τις πιο επιτακτικές. ιεράρχηση η. ιεραρχία η: 1 κατάταξη βαθμών ή θέσεων ενός οργανισμού με βάση τη σπουδαιότητά τους: Κατέχει υψηλή θέση στη στρατιωτική ~. 2 ΦΙΛΟΣ ταξινόμηση των όντων και ιδεών με τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε βαθμίδα να είναι αμέσως ανώτερη από την προηγούμενη: ~ των όντων / των αξιών. ιεραρχικός -ή -ό. ιεραρχικά (επίρρ.).

ιερέας & [επίσ.] ιερεύς ο: 1 σε διάφορες θρησκείες, ο λειτουργός που έχει συγκεκριμένο ρόλο και ευθύνες στον χώρο της λατρείας. 2 [επίσ.] στη χριστιανική θρησκεία, ο κληρικός που τελεί τα μυστήρια της εκκλησίας =[προφ.] παπάς. ιέρεια η: γυναίκα λειτουργός θρησκείας ή θεού. ιερατείο το: το σύνολο των λειτουργών μίας θρησκείας.

ιερός -ή & (σπάν. σε εκφρ.) -ά -ό: 1 αυτός που σχετίζεται με τον Θεό ή τη θρησκεία: Αφοσιώθηκε στη μελέτη των ~ βιβλίων. Στην Ινδία οι αγελάδες είναι ~ ζώα. 2 αυτός που θεωρείται πολύ σημαντικός ή σεβαστός: H δωρεά είναι για ~ σκοπό. ιερό το: ΕΚΚΛ το τμήμα του χριστιανικού ναού στο οποίο βρίσκεται η Αγία Τράπεζα. ιεροσύνη η.

ιερόσυλος -η -ο: αυτός που δείχνει ασέβεια σε κτ ιερό. ιεροσυλία η.

ιεροτελεστία η: 1 τέλεση θρησκευτικής λειτουργίας. 2 (μτφ.) πράξη που γίνεται με ιδιαίτερη σοβαρότητα και συγκεκριμένο τυπικό: Το απογευματινό τσάι ήταν ~ που κανείς δεν τολμούσε να παραβιάσει.

ίζημα το: 1 ΧΗΜ σε διάλυμα, η αδιάλυτη ουσία που κατακάθεται στον πυθμένα του δοχείου =[οικ.] κατακάθι. 2 ΓΕΩΛ πέτρωμα που σχηματίζεται από καθίζηση ουσιών του αέρα ή των υδάτων. ιζηματώδης -ης -ες.  σχ. αγενής.

ιθαγενής -ής -ές: αυτός που κατοικεί στη χώρα από την οποία κατάγεται=αυτόχθονας, γηγενής, ντόπιος ≠ ξένος, αλλοδαπός: ιθαγενείς πληθυσμοί. σχ. αγενής. ιθαγενής ο, η: ντόπιος κάτοικος που βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία αποικιοκρατών: οι ιθαγενείς της Νότ. Αμερικής. ιθαγένεια η.

ικανοποιώ -ούμαι: (μτβ.) 1 κάνω κπ να νιώσει ευχαρίστηση με πράξη ή λόγο μου=ευχαριστώ ≠ δυσαρεστώ: Το θετικό αποτέλεσμα τον ικανοποίησε ιδιαίτερα. 2 ανταποκρίνομαι με επιτυχία, εκπληρώνω απαίτηση ή επιθυμία: Τα παιδιά τον αγαπούσαν, γιατί ικανοποιούσε όλες τις επιθυμίες τους. ικανοποίηση η. ικανοποιητικός -ή -ό. ικανοποιητικά (επίρρ.).

ικανός -ή -ό: 1 αυτός που μπορεί να κάνει κτ ≠ανίκανος: Είναι ~ να κάνει τέτοια πράξη; Δεν είναι ~ για τίποτε καλύτερο. 2 αυτός που έχει τα προσόντα για κτ και το κάνει καλά=άξιος ≠ ανίκανος: Είναι πολύ ~ μάστορας, κάνει εξαιρετικές κατασκευές. 3 [επίσ.] αυτός που είναι επαρκής, για να πετύχει ή να γίνει κτ: Χρειάζεται ~ αριθμός συμμετοχών, για να γίνει η εκδρομή. ικανότητα η: 1 το να μπορεί κπ να κάνει κτ καλά=επιτηδειότητα, δεξιότητα ≠ ανικανότητα: άνθρωπος με πολλές ~. 2 ο βαθμός στον οποίο έχει κπ ή κτ τη δυνατότητα να κάνει κτ: Η αγοραστική ~ του μέ- σου Έλληνα έχει μειωθεί. ικανώς (επίρρ.).

ικέτης ο, ικέτιδα & -ισσα & [επίσ.] -ις η: 1 στην αρχαιότητα, αυτός που ζητούσε προστασία, συνήθως καταφεύγοντας σε ιερό. 2 (μτφ.) αυτός που παρακαλά κπ έντονα για κτ. ικετεύω: (μτβ.) παρακαλώ κπ έντονα=εκλιπαρώ: Σας ~ να με αφήσετε ελεύθερη! ικεσία η. ικετευτικός -ή -ό. ικετευτικά (επίρρ.).

ιλαρά η: ΙΑΤΡ επιδημική παιδική ασθένεια που εκδηλώνεται με εξανθήματα.

ιλαρός -ή -ό: αυτός που νιώθει, δείχνει ή προκαλεί χαρά=φαιδρός: ~ πρόσωπο. Φως ιλαρόν: ΕΚΚΛ ο Ιησούς Χριστός. ιλαρώς (επίρρ.). ιλαρότητα η.

ίλιγγος ο: 1 ΙΑΤΡ η αίσθηση που έχει κπ ότι όλα γύρω του γυρίζουν: Με πιάνει ~ όταν κοιτάζω κάτω από ψηλά. 2 (μτφ.) κτ που μας παρασύρει σε έντονη ταραχή: ο ~ της ταχύτητας. ιλιγγιώδης -ης -ες: (μτφ.) αυτός που προκαλεί ίλιγγο, επειδή είναι υπερβολικά μεγάλος ή πολύς: Δεν πρόλαβε να φρενάρει, επειδή έτρεχε με ~ ταχύτητα.  σχ. αγενής. ιλιγγιωδώς (επίρρ.).

ιμπεριαλισμός ο: πολιτική που ασκεί ένα ισχυρό κράτος (μέσω της στρατιωτικής ή οικονομικής του δύναμης), για να αποκτήσει τον έλεγχο άλλων ασθενέστερων κρατών. ιμπεριαλιστής ο, -ίστρια η: οπαδός του ιμπεριαλισμού. ιμπεριαλιστικός -ή -ό. ιμπεριαλιστικά (επίρρ.).

ίνα η: πολύ λεπτή κλωστή φυσικής ή τεχνητής ουσίας: μυϊκές ~. ~ ύφανσης. ινώδης -ης -ες: γεμάτος ίνες.  σχ. αγενής.

ιόν το • ιόντος, ιόντα: ΦΥΣ ΧΗΜ ηλεκτρικά φορτισμένο άτομο ή μόριο. ιονίζω & ιοντίζω: (μτβ.) μεταβάλλω άτομα ή μόρια σε ιόντα. ιονισμός & ιοντισμός ο. ιονικός & ιοντικός -ή -ό. ιονιστής & ιοντιστής ο: συσκευή ιοντισμού. σχ. ιωνικός.

ιός ο: 1 ΙΑΤΡ μικροοργανισμός που παρασιτεί στον ανθρώπινο οργανισμό και προκαλεί νόσους: ο ~ της γρίπης. 2 ΠΛΗΡΟΦ πρόγραμμα που εισάγεται σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και προκαλεί βλάβη στη λειτουργία του. ίωση η: ΙΑΤΡ νόσος που οφείλεται σε ιό.

ίππος ο: 1 [επίσ.] άλογο: δούρειος ~: το ξύλινο άλογο που χρησιμοποίησαν οι Έλληνες για να ξεγελάσουν τους Τρώες και να μπουν στην Τροία, και (μτφ.) κάθε μέσο εξαπάτησης. 2 μονάδα μέτρησης της ισχύος των μηχανών =[προφ.] άλογο. 3 όργανο γυμναστικής για άλματα. ιππεύω: 1 (μτβ.) ανεβαίνω πάνω σε άλογο=καβαλικεύω ≠ αφιππεύω. 2 (αμτβ.) κινούμαι πάνω σε άλογο=καβαλάω. ιππασία η: το να ιππεύει κπ άλογο και (συνεκδ.) το αντίστοιχο άθλημα: Κάνει ~ από πολύ μικρός. ιππικός -ή -ό: αυτός που είναι σχετικός με τους ίππους ή την ιππασία: ~ όμιλος. ιππικό το: στρατιωτικό σώμα με έφιππους άνδρες. ιππέας ο • πληθ. ιππείς: 1 πρόσωπο που ιππεύει άλογο=καβαλάρης. 2 στρατιώτης του ιππικού. 3 ΙΣΤ πολίτης στην Αρχαία Αθήνα που ανήκε στη δεύτερη κοινωνική τάξη. ιππευτικός -ή -ό: ~ τέχνη. άλογο.

ίριδα η: 1 ουράνιο τόξο: τα χρώματα της ίρι- δας. 2 ΑΝΑΤ το στρογγυλό χρωματιστό τμήμα του ανθρώπινου ματιού.

ίσαμε (πρόθ.): (+ αιτ. / επίρρ. / να / που) [προφ.] μέχρι, ως: Tο νερό έφτασε ~ το σπίτι μας. Tον παρακολούθησε με το μάτι ~ που χάθηκε στη στροφή του δρόμου.

ισημερία η: φαινόμενο που συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, κατά το οποίο η ημέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια: εαρινή / φθινοπωρινή ~. ισημερινός¹ -ή -ό: εαρινό ~ σημείο.

ισημερινός ο: νοητός κύκλος γύρω από τη γη, που απέχει εξίσου από τους δύο πόλους της. ισημερινός² -ή -ό.

ισθμός ο: στενή λωρίδα γης που χωρίζει δύο θάλασσες και ενώνει δύο ξηρές ≠ πορθμός.

ίσιος -α -ο: 1 αυτός που δεν έχει καμπύλες ή γωνίες: Τράβηξε μια ~ γραμμή με τον χάρακα.=ευθύς ≠ στραβός. ~ μαλλιά ≠ σγουρός. 2 (για πρόσ. ή συμπεριφορά) αυτός που φέρεται ή γίνεται με ευθύτητα, ειλικρίνεια=ειλικρινής, [προφ.] ντόμπρος. ίσια: (επίρρ.) σε ευθεία γραμμή ή κατεύθυνση: Έκοψε το χαρτί ~, χωρίς να το στραβώσει καθόλου. Πήγε ~ μπροστά, χωρίς να στρίψει. ισιώνω: 1 α. (μτβ.) κάνω κτ ίσιο στη σημ. 1: ~ τα μαλλιά μου. β. (αμτβ.) γίνομαι ίσιος. 2 α. (μτβ.) φέρνω κτ σε ίσια θέση=ευθυγραμμίζω: ~ το τιμόνι / τη φούστα. β. (αμτβ.) έρχομαι σε ίσια θέση. ίσιωμα το. ισιάζω -ομαι & σιάζω -ομαι: ισιώνω στη σημ. 2α.

ίσκιος ο:=σκιά 1 σκοτεινό σχήμα που δημιουργείται, όταν μπαίνει κτ ανάμεσα στο φως και σε κπ αντικείμενο. 2 τόπος που είναι σκοτεινός, επειδή κτ εμποδίζει το φως να φτάσει μέχρι εκεί: Ξάπλωσε κάτω από τον ~ του δέντρου.

ισλάμ το: • άκλ. 1 ΘΡΗΣΚ μονοθεϊστική θρησκεία της οποίας ιδρυτής είναι ο Μωάμεθ και θεός ο Αλλάχ=μωαμεθανισμός, μουσουλμανισμός. 2 το σύνολο των λαών και των κρατών που έχουν ως κύρια θρησκεία το ισλάμ. ισλαμισμός ο: 1 ισλάμ στη σημ. 1. 2 πολιτικοθρησκευτικό κίνημα, σύμφωνα με το οποίο η πολιτική εξουσία στα ισλαμικά κράτη πρέπει να ασκείται από τους θρησκευτικούς ηγέτες με βάση το ισλαμικό δίκαιο. ισλαμικός -ή -ό. ισλαμιστής ο, -ίστρια η: οπαδός του ισλαμισμού κυρ. στη σημ. 2.

ισόβιος -α -ο: αυτός που διαρκεί μέχρι το τέλος της ζωής κπ: ~ εισόδημα/φυλάκιση. ισόβια & [επίσ.] ισοβίως (επίρρ.). ισόβια τα: ποινή ισόβιας φυλάκισης.

ισόγειος -α -ο: (για κτίσμα κτλ.) αυτός που βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με την επιφάνεια της γης: ~ διαμέρισμα. ισόγειο το: ισόγειος χώρος.

ισοδύναμος -η -ο: αυτός που έχει ίση δύναμη, αξία ή σημασία με κπ ή κτ άλλο: Οι δυο ομάδες έφεραν ισοπαλία, γιατί ήταν ~. ισοδύναμα (επίρρ.). ισοδυναμία η: η ιδιότητα του ισοδύναμου. ισοδυναμώ: είμαι ισοδύναμος με κπ ή κτ άλλο.

ισονομία η: ισότητα των πολιτών απέναντι στον νόμο: Οι φυλετικές διακρίσεις παραβιάζουν την ~ των πολιτών. ισόνομος -η -ο. ισόνομα (επίρρ.).

ισόπαλος -η -ο: ΑΘΛ 1 αυτός που σε αγώνα πετυχαίνει ίδια επίδοση με τον αντίπαλό του: Οι δύο ομάδες βγήκαν ~ 2-2. 2 αυτός που λήγει χωρίς νικητή: Ο αγώνας έληξε ~. ισοπαλία η: αποτέλεσμα αγώνα χωρίς νικητή.

ισόπεδος -η -ο: ≠ ανισόπεδος 1 αυτός που έχει επίπεδη επιφάνεια. 2 αυτός που είναι στο ίδιο επίπεδο με άλλον: ~ διάβαση: διασταύρωση δύο δρόμων ή δρόμου και σιδηροδρομικής γραμμής. ισοπεδώνω: (μτβ.) 1 κάνω μια επιφάνεια επίπεδη: Η μπουλντόζα ισοπέδωσε το έδαφος. 2 καταστρέφω τελείως: Τα σπίτια ισοπεδώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. 3 (μτφ.) αντιμετωπίζω διαφορετικά πράγματα με τον ίδιο τρόπο, χωρίς να λαμβάνω υπόψη μου τις διαφορές τους: Mην τα ~ όλα, πρέπει να παραδεχτείς ότι είχε κάνει και μερικά καλά! ισοπέδωση η. ισοπεδωτικός -ή -ό. ισοπεδωτικά (επίρρ.).   σχ. επίπεδος.

ισορροπία η: 1 ΦΥΣ κατάσταση όπου ένα σώμα παραμένει σταθερό, επειδή επιδρούν πάνω του ίσες αντίθετες δυνάμεις ≠ ανισορροπία. 2 το να παραμένει το σώμα σε όρθια θέση: Έχασε την ~ του κι έπεσε. 3 (μτφ.) διανοητική και ψυχική ηρεμία. 4 (μτφ.) κατάσταση σταθερότητας, αρμονίας κτλ. που οφείλεται στην επίδραση ίσων ή ισάξιων αντίθετων δυνάμεων, μεγεθών, πραγμάτων κτλ.: Η κυβέρνηση προσπαθεί να κρατήσει τις ~ μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. ισόρροπος -η -ο: αυτός που έχει ή που δημιουργεί ισορροπία: ~ δυνάμεις. ισόρροπα (επίρρ.). ισορροπώ: 1 (αμτβ.) έχω, αποκτώ ισορροπία. 2 (μτβ.) επιφέρω ισορροπία. ισορροπημένος -η -ο: (μππ. ως επίθ.) αυτός που έχει διανοητική ή ψυχική ισορροπία ≠ανισόρροπος. ισορρόπηση η.

Η λ. ισόρροπος και τα παράγωγά της προέρχονται από τη σύνθεση των λ. ίσος και ροπή ( ρέπω) και γράφονται με δύο «ρρ» σύμφωνα με τον κανόνα σύνθεσης της ΑΕ ελλ., ο οποίος διπλασιάζει το αρχικό ρ- των λέξεων, όταν γίνονται β΄συνθετικά.

ίσος -η -ο: 1 αυτός που είναι ίδιος με κπ ή κτ άλλο ως προς τις διαστάσεις, την ποσότητα, την αξία κτλ. ≠ άνισος: Έκοψε την πίτα σε ~ κομμάτια. Τα δύο ποσά ήταν ~. 2 (για ανθρ.) αυτός που είναι ίδιος με κπ άλλο ως προς τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις, την αξία: Όλοι οι άνθρωποι είναι ~ απέναντι στον νόμο. σχ. ίσιος. ίσα: (επίρρ.) 1 σε ίσα μέρη ≠ άνισα. 2 (με επανάληψη) α. στο ελάχιστο όριο, μόλις: ~ ~ μας έφτασε ο καφές. β. το αντίθετο: ~ ~, αυτό δείχνει άλλο από αυτό που είπατε πριν. ~ που: α. αμέσως μετά, μόλις που: ~ είχε ξεκινήσει και χτύπησε το κουδούνι. β. ανεπαίσθητα, ελάχιστα: ~ τον άγγιξα και έβαλε τις φωνές. ισότητα η: ≠ ανισότητα 1 σχέση μεταξύ ίσων ποσών, πραγμάτων κτλ. 2 σχέση μεταξύ ίσων ανθρώπων ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους: ~ ανδρών και γυναικών. ισούται: τριτοπρ. (αμτβ., για ποσά) κτ είναι ίσο με κτ άλλο.

ισότιμος -η -ο: αυτός που έχει ίση ηθική αξία, κύρος ή δικαιώματα με κπ άλλο: Είμαστε ~ μέλη στη λέσχη, με ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις. ισότιμα (επίρρ.). ισοτιμία η: 1 ισότητα ως προς την αξία, τα δικαιώματα κτλ.: Αναγνωρίστηκε η ~ ορισμένων πτυχίων του εξωτερικού με αυτά των αντίστοιχων ιδρυμάτων του εσωτερικού. 2 ΟΙΚΟΝ η σχέση της αγοραστικής ή συναλλαγματικής αξίας ενός νομίσματος προς νόμισμα άλλης χώρας: ~ του ευρώ έναντι του δολαρίου.

ισοφαρίζω -ομαι: ΑΘΛ (μτβ. & με παράλ. αντικ.) πετυχαίνω ισοπαλία σε αγώνα: Η ομάδα μας ισοφάρισε (την αντίπαλη ομάδα / το σκορ) το τελευταίο λεπτό. ισοφάριση η.

ισοψηφώ: (αμτβ.) παίρνω ισάριθμες ψήφους με κπ άλλο: Ισοψήφησε με τον αντίπαλό του για τη θέση του προέδρου. ισοψηφία η.

ιστίο το: μεγάλο πανί που δένεται στα κατάρτια ενός σκάφους και το κινεί με τη δύναμη του αέρα.

ιστιοπλοΐα η: πλεύση με ιστιοφόρα σκάφη και κυρίως το σχετικό άθλημα. ιστιοπλοϊκός -ή -ό. ιστιοπλοϊκό το: σκάφος που έχει ιστία και κινείται με τη δύναμη του αέρα=ιστιοφόρο. ιστιοπλόος ο, η: αθλητής που συμμετέχει σε ιστιοπλοΐα.

ιστορία η: 1 τα σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν ενός λαού, έθνους, δραστηριότητας κτλ., καθώς και η καταγραφή τους: η ~ των Ελλήνων / της ζωγραφικής. 2 η επιστήμη που μελετά και αναλύει τα γεγονότα του παρελθόντος, και το σχετικό σχολικό μάθημα: Η ~ ερευνά τις πηγές, ώστε να καταγράψει τα γεγονότα. 3 η χρονική περίοδος για την οποία έχουμε γραπτές μαρτυρίες (σε αντιδιαστολή προς την προϊστορία και τη μυθολογία). 4 αφήγηση πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων: Διάβασα μια ωραία ~. 5 γεγονότα που μένουν στη μνήμη των ανθρώπων λόγω της σπουδαιότητάς τους: Το θάρρος του έμεινε στην ~. 6 συνήθ. πληθ. δυσάρεστο γεγονός, αναταραχή: Άνοιξα ιστορίες με γιατρούς μετά το ατύχημα. ιστορικός -ή -ό:1 αυτός που είναι σχετικός με την ιστορία: ~ έρευνα / μνημείο. 2 αυτός που είναι πολύ σημαντικός και αξίζει να μείνει στην ιστορία: γεγονότα ~ σημασίας. 3 αυτός που είναι γνωστός από την ιστορία, πραγματικός: Πρόκειται για ~ πρόσωπο και όχι μυθικό. ιστορικά & -ώς (επίρρ. στη σημ. 1). ιστορικότητα η: η ιδιότητα του ιστορικού, κυρ. στη σημ. 3: Αμφισβητείται η ~ του Ομήρου. ιστορικός ο, η: 1 επιστήμονας που ασχολείται με την ιστορία ή καθηγητής ιστορίας. 2 συγγραφέας ιστορικών γεγονότων: Ο Ηρόδοτος θεωρείται ο πρώτος ~. ιστορικό το: 1 αφήγηση γεγονότων με χρονολογική σειρά που δείχνει την εξέλιξη γεγονότος, κατάστασης κτλ.: το ~ της μάχης. 2 ΙΑΤΡ καταγραφή της εξέλιξης της κατάστασης ασθενούς: το ~ του ασθενούς.

ιστός ο: 1 ψηλό κυλινδρικό κοντάρι: ο ~ του καραβιού=κατάρτι. ο ~ της σημαίας. 2 ΒΙΟΛ σύνολο κυττάρων που έχουν όμοια ή παρόμοια κατασκευή και επιτελούν την ίδια λειτουργία: μυϊκός ~. 3 το δίχτυ που υφαίνει η αράχνη. 4 ο αργαλειός και το ύφασμα που υφαίνεται σε αυτόν: ο ~ της Πηνελόπης. Παγκόσμιος ~: ΠΛΗΡΟΦ το σύνολο των πολυμεσικών αρχείων που βρίσκονται αποθηκευμένα σε ειδικούς υπολογιστές σε όλο τον κόσμο και στα οποία έχουν πρόσβαση όλοι μέσω του διαδικτύου.

ισχνός -ή -ό: 1 αυτός που έχει λίγη σάρκα=αδύνατος, λιγνός. 2 αυτός που είναι πολύ λίγος: ~ μισθός=πενιχρός. Τα επιχειρήματά σας είναι ~ και γι' αυτό δεν μπορούν να μας πείσουν.=αδύναμος, ανεπαρκής. ισχνά (επίρρ.). ισχνότητα η.

ισχυρίζομαι: (μτβ.) υποστηρίζω άποψη, λέω κτ με επιμονή: Ισχυρίστηκε ότι δεν έφταιγε αυτός για τη ζημιά. ισχυρισμός ο: αυτό που ισχυρίζεται κπ.

ισχύς η • ισχύος, ισχύ: 1 η δύναμη, το κύρος που έχει κπ: στρατιωτική / πολιτική / οικονομική ~. Ο δάσκαλός τους δεν έχει καμία ισχύ πάνω τους.=επιβολή. 2 εγκυρότητα: Ο νόμος τίθεται σε ισχύ αναδρομικά. 3 ΦΥΣ το έργο που παράγεται στη μονάδα του χρόνου: Η ~ μετριέται σε βατ. ισχύω: (αμτβ.) έχω ισχύ, στη σημ. 2. ισχυρός -ή -ό: αυτός που έχει ισχύ, στη σημ. 1=δυνατός: ~ δυνάμεις κατέλαβαν τη χώρα. Έχει ~ θέληση, γι' αυτό και πετυχαίνει πάντα. το δίκαιο του ισχυροτέρου: 1 για περιπτώσεις όπου ο πιο ισχυρός (οικονομικά, κοινωνικά κτλ.) επιβάλλει τη θέλησή του στους άλλους. 2 αυτός που έχει μεγάλη ένταση, που γίνεται σε μεγάλο βαθμό=δυνατός: ~ άνεμος/σεισμός. 3 αυτός που έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα: ~ φάρμακο. ισχυρά (επίρρ.).

ίσως: (επίρρ.) πιθανόν, ενδεχομένως: ~ να έρθει, ~ όχι.

ιχθύς ο • ιχθύος, ιχθύ, ιχθύες, ιχθύων, ιχθύς: 1 [επίσ.] ψάρι. τηρώ σιγή(ν) ιχθύος: δε λέω τίποτα, κυρίως δεν αντιδρώ ή δεν απαντώ σε κτ. 2 πληθ. α. ΑΣΤΡΟΝ αστερισμός. β. ΑΣΤΡΟΛ το δωδέκατο ζώδιο του ζωδιακού κύκλου, καθώς και το πρόσωπο που ανήκει σε αυτό.

ίχνος το: 1 σημάδι που αποτυπώνεται πάνω σε επιφάνεια από κτ που πέρασε πάνω της = [προφ.] χνάρι: Τα ίχνη στη λάσπη έδειχναν ότι κάποιος είχε έρθει. 2 οτιδήποτε μένει από κτ που έγινε ή πέρασε: Τα ίχνη του καταστροφικού σεισμού ήταν εμφανή. 3 ελάχιστη ποσότητα: Βρέθηκαν ίχνη δηλητηρίου στον οργανισμό του. Δεν υπάρχει ~ αλήθειας σε αυτά που λέει.

ιώδιο το: ΧΗΜ χημικό στοιχείο που βρίσκεται κυρίως στη θάλασσα, στα φύκια κτλ. και χρησιμοποιείται ευρέως ως αντισηπτικό στην ιατρική.

ιωνικός -ή -ό: αυτός που είναι σχετικός με την Ιωνία ή τους Ίωνες.