§ 83 Απρόσωπα ή τριτοπρόσωπα ρήματα ονομάζονται όσα βρίσκονται στο γ΄ ενικό πρόσωπο και δε δέχονται ως υποκείμενο πρόσωπο ή πράγμα (απρόσωπη σύνταξη). Από αυτά μερικά απαντούν μόνο ως απρόσωπα, όπως τα χρή, μέλει, ἔξεστι, ενώ τα περισσότερα προέρχονται από προσωπικά ρήματα, ενεργητικά ή παθητικά. Μερικά από τα συνηθέστερα απρόσωπα ρήματα είναι: | ἀγγέλλεται | μέλλει (πρόκειται) | | ἀρκεῖ (είναι αρκετό) | νομίζεται | | δεῖ (πρέπει) | ὁμολογεῖται | | δοκεῖ (φαίνεται καλό, αποφασίζεται) | πρέπει | | ἔστι / ἔνεστι / πάρεστι (είναι δυνατόν) | προσήκει (αρμόζει, ταιριάζει) | | ἐγχωρεῖ (επιτρέπεται) | συμβαίνει | | ἐνδέχεται | συμφέρει | | ἔξεστι (είναι δυνατόν, επιτρέπεται) | φαίνεται | | λέγεται | χρὴ (πρέπει) κ.ά. | § 84 Απρόσωπη σύνταξη έχουν και οι απρόσωπες εκφράσεις· αυτές είναι περιφράσεις που σχηματίζονται: - α) Με το ρήμα ἐστὶ και ένα αφηρημένο ουσιαστικό ή το ουδέτερο ενός επιθέτου ή μιας μετοχής:
| ἀγαθόν ἐστι (είναι καλό) | θαυμαστόν ἐστι | | ἄδηλόν ἐστι (δεν είναι φανερό) | καλόν ἐστι | | ἀναγκαῖόν ἐστι | κίνδυνός ἐστι | | ἀνάγκη ἐστὶ | λόγος ἐστὶ (λέγεται, υπάρχει φήμη) | | ἄξιόν ἐστι (αξίζει) | νόμος ἐστὶ | | δεινόν ἐστι (είναι φοβερό, παράλογο) | ῥᾴδιόν ἐστι (είναι εύκολο) | | δέον ἐστὶ (πρέπει) | σαφές ἐστι | | δέος ἐστὶ (υπάρχει φόβος) | φανερόν ἐστι | | δῆλόν ἐστι (είναι φανερό) | φόβος ἐστὶ | | δυνατόν ἐστι | χρήσιμόν ἐστι | | δίκαιόν ἐστι | χαλεπόν ἐστι (είναι δύσκολο) | | εἰκός ἐστι (είναι φυσικό) | χρεών ἐστι (είναι αναγκαίο/μοιραίο) κ.ά. | - β) Με το ρήμα ἔχει και ένα τροπικό επίρρημα:
| ἀναγκαίως ἔχει (είναι αναγκαίο) | κακῶς ἔχει (είναι κακό) | | ἀρκούντως ἔχει (αρκεί) | καλῶς ἔχει (είναι καλό, σωστό) | | δεινῶς ἔχει (είναι φοβερό) | ὀρθῶς ἔχει (είναι σωστό, ορθό) | | εὖ ἔχει (είναι καλό) | ῥᾳδίως ἔχει (είναι εύκολο) κ.ά. | 1. Το υποκείμενο των απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων § 85 Τα απρόσωπα ρήματα και οι απρόσωπες εκφράσεις έχουν ως υποκείμενο: - α) Απαρέμφατο:
Δεῖ τὸν παῖδα ζῆν κατὰ τὸ πρόσταγμα τοῦ παιδαγωγοῦ.
Προσήκει μισεῖν καὶ κολάζειν τοὺς προδότας καὶ δωροδόκους.
Ἀνάγκη ἐστὶ μάχεσθαι. - β) Δευτερεύουσα πρόταση, κυρίως ειδική, πλάγια ερωτηματική ή ενδοιαστική3:
Δῆλόν ἐστι ὅτι κέρδους ἕνεκ' ἀδικοῦσιν. [ειδική]
Ἀγγέλλεται ὅτι βασιλεὺς ἀφίκετο. [ειδική]
Ἄδηλόν ἐστι εἰ βουλήσονται φίλοι εἶναι. (αν θα θελήσουν) [πλάγια ερωτηματική]
Δέος ἐστὶ μὴ παρακρουσθῆτε ὑπὸ τούτων. [ενδοιαστική]
N.E.: • Φαίνεται πως λείπει. • Πρέπει να πας. [βουλητική] • Άγνωστο πώς έφυγε.
• Υπάρχει φόβος μήπως το τζάμι σπάσει. Όταν σε μια πρόταση υπάρχει ονομαστική πτώση που έχει θέση υποκειμένου, η σύνταξη του ρήματος είναι προσωπική:
Δοκεῖ τὸ φῶς ἐναντίον εἶναι τῷ σκότει.
Ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι.
Τισσαφέρνης ἐλέγετο τούτων ἄρχειν.
N.E.: O Nίκος φαίνεται χλωμός. 2. Η δοτική προσωπική κοντά σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις § 86 Κοντά σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις τίθεται συνήθως ένας προσδιορισμός σε δοτική πτώση που δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα και ονομάζεται δοτική προσωπική (βλ. και § 80):
Ἔξεστί σοι, ὦ υἱέ, σῶσαι τὸν πατέρα. (είναι δυνατόν σε σένα)
Ἄδηλον παντὶ ἀνθρώπῳ ὅπῃ τὸ μέλλον ἕξει.
Ἔδοξέ μοι τὴν ἐπιστολὴν πέμπειν.
N.E.: Μου είναι αδύνατον να σε καταλάβω. Παρατηρήσεις - α) Με ορισμένα απρόσωπα παθητικά ρήματα η δοτική είναι αντικείμενο:
Ἠγγέλθη Περικλεῖ ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε. (αποστάτησαν) - β) Kάποια απρόσωπα ρήματα, όπως τα μέλει, μεταμέλει, μέτεστι, ὁμολογεῖται, παρεσκεύασται, συντάσσονται με δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου (βλ. § 80η):
Ἐπειδὴ τοῖς Κορινθίοις παρεσκεύαστο, ἔπλεον ἐπὶ τὴν Κέρκυραν. (αφού είχαν πια ετοιμαστεί οι Κορίνθιοι)
|
