Ι. Η ΔΙΑΘΕΣΗ ΤOΥ ΡΗΜΑΤOΣ

§ 56

Το ρήμα αποτελεί βασικό στοιχείο της πρότασης και δηλώνει ότι το υποκείμενο ενεργεί, παθαίνει ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. Η ιδιότητα του ρήματος να δείχνει τι κάνει το υποκείμενο ή τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση βρίσκεται ονομάζεται διάθεση. Οι διαθέσεις του ρήματος είναι τέσσερις: η ενεργητική, η μέση, η παθητική και η ουδέτερη. Έτσι και τα ρήματα, ανάλογα με τη διάθεσή τους, διακρίνονται σε:

➤ Η διάθεση του ρήματος δεν πρέπει να συγχέεται με τη φωνή. Η διάθεση αφορά τη σημασία του ρήματος, ενώ η φωνή τη μορφή του, δηλαδή το σύνολο των τύπων που σχηματίζει το ρήμα, όταν αυτό κλίνεται. Άλλωστε, οι διαθέσεις είναι τέσσερις, ενώ οι φωνές δύο, η ενεργητική φωνή, στην οποία ανήκουν τα ρήματα που στο α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα λήγουν σε -ω ή -μι (πείθω, τιμῶ, δίδωμι), και η μέση φωνή, στην οποία ανήκουν τα ρήματα που στο ίδιο πρόσωπο λήγουν σε -μαι (πείθομαι, τιμῶμαι, δίδομαι). Έτσι η διάθεση και η φωνή ενός ρήματος δε συμπίπτουν πάντοτε:
Πείθω ὑμᾶς. [Το ρήμα πείθω είναι ενεργητικής διάθεσης, γιατί δηλώνει τι κάνει το υποκείμενο, και ενεργητικής φωνής, γιατί λήγει
σε -ω.]
Πείθομαι τοῖς νόμοις. [Το ρήμα πείθομαι είναι ενεργητικής διάθεσης, γιατί δηλώνει τι κάνει το υποκείμενο, και μέσης φωνής, γιατί
λήγει σε -μαι.]