Άξιον εστί το φως

Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στην Χίο το 1925. Από την παιδική του ηλικία είχε πάθος με την μουσική και έγραψε τις πρώτες του συνθέσεις, όταν ήταν δεκατριών ετών.

Κατά τη διάρκεια της Kατοχής της Ελλάδας, συνελήφθη για πρώτη φορά στην Τρίπολη το 1942 από τους Ιταλούς κατακτητές.
  Δουλεύοντας για την Αντίσταση, συγχρόνως παρακολουθούσε μαθήματα κοντά στον Φιλοκτήτη Οικονομίδη στο Ωδείο Αθηνών, όπου πήρε το δίπλωμα της αρμονίας, της αντίστιξης και της φούγκας.

Το 1954 πήρε υποτροφία για σπουδές στο Παρίσι. Γράφτηκε στο Ωδείο του Παρισιού με καθηγητές τον Ε. Μπιγκό και τον Ολιβιέ Μεσσιάν. Το 1957 το έργο του «Σουίτα Νο. 1 για πιάνο και ορχήστρα» κέρδισε το χρυσό βραβείο στο φεστιβάλ της Μόσχας.

Κύκλοι τραγουδιών

«Αρχιπέλαγος», «Πολιτεία Α και Β», «Επιφάνια» (Γιώργος Σεφέρης), «Μαουτχάουζεν» (Ι. Καμπανέλης), «Ρωμιοσύνη» (Γιάννης Ρίτσος), «Ο Ήλιος και ο Χρόνος» (Μ. Θεοδωράκης), «Τα Λαϊκά» (Μάνος Ελευθερίου), «Αρκαδίες Ι-ΧΙ», «Τα Τραγούδια του Αντρέα» (Μ. Θεοδωράκης), «Λιανοτράγουδα» («18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας», Γ. Ρίτσος), «Μπαλάντες» (Μανώλης Αναγνωστάκης).

Μ. Θεοδωράκης και Γ. Ρίτσος

Παράλληλα ανακάλυψε και τη γοητεία της ελληνικής λαϊκής μουσικής. Συνέθεσε τον «Επιτάφιο» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, έργο το οποίο αποτέλεσε αφετηρία της αναγέννησης της ελληνικής μουσικής.

Συνέθετε ασταμάτητα, χρησιμοποιώντας τα ωραιότερα κείμενα της ελληνικής ποίησης του 19ου και 20ου αιώνα.

Η Χούντα της 21ης Απριλίου 1967 υποχρέωσε τον Θεοδωράκη να βγει και πάλι στην παρανομία απ’ όπου δυο μέρες μετά το πραξικόπημα απηύθυνε την πρώτη έκκληση για αντίσταση. Συνελήφθη στις 21 Αυγούστου του 1967 και τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό με την οικογένειά του, σε ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας (όπου συνέθεσε και τον κύκλο συνθέσεων «Αρκαδίες Ι -ΧI»).

Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ωροπού αλλά τελικά εξορίστηκε από την Ελλάδα, μετά από πολλά διαβήματα αλληλεγγύης με πρωτοβουλία των συνθετών Ντιμίτρι Σοστάκοβιτς, Λεονάρντ Μπερστάιν και πολλών άλλων προσωπικοτήτων.

Μουσική για θέατρο και κινηματογράφο

Μουσική για θέατρο: «Ένας Όμηρος» (Μπ. Μπήαν), «Το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού» (Μ. Θεοδωράκης), «Μαγική Πόλη», «Η Γειτονιά των Αγγέλων» (Ι. Καμπανέλης), «Ορέστεια» (σκηνοθεσία Σπ. Ευαγγελάτος) κ.ά.
Μουσική για κινηματογράφο: «Ζορμπάς» (Μ. Κακογιάννης), «Ζ» (Κ. Γαβράς), «Τρωάδες» (Μ. Κακογιάννης), «Σέρπικο» (Ντ. Λιούμετ), «Ιφιγένεια» (Μ. Κακογιάννης), «Φαίδρα», «Ο Άνθρωπος με το Γαρίφαλο» (Ν. Τζήμας).

Η αφίσα της ταινίας «Ζ»

Στις 13 Απριλίου 1970, ο Θεοδωράκης έφθασε στο Παρίσι.

Οι περιοδείες του σ’ ολόκληρο τον κόσμο και οι συναυλίες του, αφιερωμένες στην αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, τον κατέστησαν ζωντανό σύμβολο της αντίστασης ενάντια στη δικτατορία.

Ορατόρια

«Άξιον Εστί» (Οδυσσέας Ελύτης), «Επιφάνια Αβέρωφ» (Γιώργος Σεφέρης), «Κατάσταση Πολιορκίας» (Ρ. Χατζηδάκη), «Πνευματικό Εμβατήριο» (Άγγελος Σικελιανός), «Canto General» (Πάμπλο Νερούντα), «Θεία Λειτουργία» («Missa Greca»), «Requiem».

Μίκης Θεοδωράκης, Μαρία Φαραντούρη
και Πάμπλο Νερούντα, στις πρόβες του
Κάντο Χενεράλ

Επέστρεψε στην Ελλάδα στις 24 πουλίου 1974.

Το 1980 αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι, όπου και καταπιάστηκε με το συμφωνικό του έργο, που το είχε αφήσει από την εποχή του ‘50. Ολοκλήρωσε τη σύνθεση του «Κάντο Χενεράλ» (Canto General) σε ποίηση του Πάμπλο Νερούντα (P. Neruda), που μαζί με το «Ζορμπά» και το «Άξιον Εστί» τον έχουν κάνει γνωστό παγκοσμίως.

Το 1990, έδωσε 36 συναυλίες σ´ όλη την Ευρώπη υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αμνηστίας. Συνέχισε δίνοντας συναυλίες για την ηλιακή ενέργεια, κατά του αναλφαβητισμού, κατά των ναρκωτικών κ.ά.

Το 2000, ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης.

Συμφωνική μουσική, Όπερες

Συμφωνική μουσική: Συμφωνίες Νο 2, 3, 4, 7,
«Κατά Σαδδουκαίων», «Canto Olympico».
Όπερες: «Μήδεια», «Ηλέκτρα», «Αντιγόνη», «Λυσιστράτη».

Ο Μίκης Θεοδωράκης συνέθεσε όλα τα είδη της μουσικής: όπερες, συμφωνική μουσική, ορατόρια, χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική, μουσική για το αρχαίο δράμα, για το θέατρο, για τον κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι.

Επίσης έχει γράψει πολλά βιβλία, που έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.

Άξιον Εστί

Λαϊκό ορατόριο βασισμένο στο ομώνυμο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, το οποίο αποτελείται από

Η πρώτη κυκλοφορία του έργου
(1964) σε τριπλό δίσκο 45
στροφών.

Το έργο είναι γραμμένο για αφηγητή, ψάλτη, λαϊκό τραγουδιστή, μικτή χορωδία, λαϊκή και συμφωνική ορχήστρα.

Έργο βαθύτατα ελληνικό, χαρακτηρίστηκε ως η «Βίβλος του Ελληνισμού».

Ο Οδυσσέας Ελύτης άρχισε να γράφει το «Άξιον Εστί» το 1950 στο Παρίσι. Κυκλοφόρησε σε βιβλίο το 1960. Ο Μίκης Θεοδωράκης άρχισε να συνθέτει τη μουσική το 1961.

Το 1964, άρχισε η ηχογράφηση του έργου και την ίδια χρονιά έγινε η πρώτη εκτέλεση στο Θέατρο Κοτοπούλη («Ρεξ»), με αφηγητή το Μάνο Κατράκη και τραγουδιστή το Γρηγόρη Μπιθικώτση.