Νεοελληνική Γλώσσα (Β΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Ε ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής εικόνα

1. Στο κείμενο 2 βρίσκουμε τις λέξεις της α΄ στήλης. Αντιστοιχίστε τες με τις συνώνυμές τους της στήλης β΄.

α
     
β
αναγνώριση   φτώχεια
ανταμοιβή   διαπίστωση
συμβιβασμός   αναμονή
μιζέρια   ανταπόδοση
προσδοκία   εξομάλυνση

 

2. Βρείτε σε ένα λεξικό λέξεις που ανήκουν στην ίδια ετυμολογική οικογένεια με τις παρακάτω λέξεις του κειμένου 4:

μοναξιά: ………………………………………………………….…………………………………………........................................................................
απομόνωση: …………………………………………………….…………………………………………........................................................................
έρημος: …………………………………………………………..…………………………………………........................................................................

3. Στις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου 1 βρείτε λέξεις που σας θυμίζουν άλλες που συναντάτε στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο.

εικόνα Κείμενο 15 [Τι είναι τελικά τα κοινωνικά προβλήματα;] εικόνα

Ο κόσμος που ζούμε απέχει ακόμη πολύ από το να είναι ένας κόσμος της ειρήνης, της ασφάλειας, της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Πώς γίνεται φανερό αυτό;
Από το γεγονός ότι, ενώ σε μερικές κοινωνίες μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει εξασφαλίσει δικαίωμα στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην ελευθερία της έκφρασης, στην υγεία και την ασφάλεια, στην κατοικία κτλ., σε άλλες κοινωνίες ή σε κάποιο τμήμα του πληθυσμού των ίδιων των κοινωνιών τα δικαιώματα αυτά δε θεωρούνται κεκτημένα. Για τα μέλη των κοινωνιών που στερούνται αυτών των βασικών αγαθών και υπηρεσιών, ο κόσμος μας είναι κόσμος της απελπισίας, της στέρησης και της απειλής.

Τις καταστάσεις που αναφέραμε πριν, οι οποίες δεν είναι επιθυμητές για μεγάλα σύνολα κοινωνικών ομάδων και για τις οποίες καταβάλλονται προσπάθειες βελτίωσής τους, ώστε να μην προκαλούν αυτού του είδους τα αισθήματα και τη δυσφορία στους πολίτες, θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως κοινωνικά προβλήματα.

Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Γ΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, 2003

 εικόνα εικόνα εικόνα

4. Το κείμενο 15 αναφέρεται σε προβλήματα που παρουσιάζονται στην κοινωνία μας. Ξεκινώντας από αυτό, σημειώστε όσα κοινωνικά προβλήματα σας φέρνει στο νου και σκεφτείτε λέξεις ή φράσεις που βοηθούν στην επίλυσή τους (θα σας βοηθήσουν και οι εισαγωγικές ερωτήσεις των συγγραφέων του ίδιου κεφαλαίου που παραθέτουμε παρακάτω).

Σήμερα όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη απολαμβάνουν τα ίδια αγαθά; Έχουν όλοι φαγητό, στέγη, φάρμακα, εργασία;
Πάνε όλα τα παιδιά σχολείο και κάνουν εμβόλια; Γιατί ορισμένα είναι αποκλεισμένα από τέτοια βασικά αγαθά;
Γιατί η ρύπανση στο περιβάλλον αυξάνει;
Γιατί τα ναρκωτικά, τα εγκλήματα, η βία κτλ. θεωρούνται μάστιγες της κοινωνίας;

 

5. Μπορείτε να σχηματίσετε τη μετοχή παθητικού παρακειμένου σε κάθε ρήμα που υπογραμμίζεται; Στη συνέχεια συζητήστε αν σχηματίζεται με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που μάθατε.

  1. Το ξέρω, κεριά ανάβουν συνήθως στο δείπνο. (κείμ. 3) …………………………………………………………
  2. Ο Άγγελος εκάλυψε το πρόσωπόν του με τας πτέρυγάς του. (κείμ. 1) ……………………………………………
  3. Ανασηκώνομαι στο κρεβάτι μου. (κείμ. 6) ……………………………………………
  4. Κουκουλώνομαι και κάνω την κοιμισμένη. (κείμ. 6) ……………………………………………
  5. Κατεβαίνοντας τις σκάλες, σκέφτηκα ότι θα έτρωγα ευχαρίστως μια μακαρονάδα αλά μπολονέζ. (κείμ. 3) ……………………………………………
  6. Οι Ασπασίες είναι μέσα και πίνουν τον καφέ τους. (κείμ. 6) ……………………………………………
  7. Ήταν, λέει, η Μαρίνα ένα κορίτσι ξένοιαστο. (κείμ. 6) ……………………………………………
  8. Τις άκουγα τόσο συγκινημένες, λες και είχαν δει μπροστά τους ολοζώντανο τον Μπραντ Πιτ. (κείμ. 6) ……………………………………………
  9. Νομίζω πως μεγάλωσαν σαν του φίλου του Πινόκιο, που έγινε γαϊδούρι. (κείμ. 6) ……………………………………………

εικόναΜαθαίνω ότι:

Οι μετοχές του παθητικού παρακειμένου τελειώνουν σε:

  • -μμένος
    στα ρήματα που έχουν χαρακτήρα χειλικό (π, β, φ), π.χ. ανάβω – αναμμένος.
  • -ωμένος
    α. στα ρήματα που τελειώνουν σε -ώνω, π.χ. κουκουλώνω – κουκουλωμένος
    β. σε ορισμένα ανώμαλα ρήματα, όπως: βλέπω – ιδωμένος, λέγω –ειπωμένος, γίνομαι – γινωμένος, κάνω – καμωμένος, πίνω – πιωμένος, τρώγω – φαγωμένος.

6. Αξιοποιήστε τις παραπάνω μετοχές σε δικές σας φράσεις που αναφέρονται στα κοινωνικά προβλήματα που συζητήσαμε.