| |
5. Η ΔIΑΔIΚΑΣIΑ
ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ -
Ο ΑΘΗΝΑIΟΣ ΚΑI Η ΕΡΓΑΣIΑ -
Η ΑΘΗΝΑ ΓIΟΡΤΑΖΕI |
Η μόρφωση των
παιδιών
|
Η αρμονική ανάπτυξη του σώματος και του πνεύματος
είχε τεθεί ως
υπέρτατος παιδευτικός στόχος από την αθηναϊκή Πολιτεία. Η ανάπτυξη του
καλού γούστου, της ευπρέπειας, της κοινωνικότητας και της οξυδερκούς
πολιτικής σκέψης ήταν επίσης παραπληρωματικοί στόχοι των εκπαιδευτικών
επιδιώξεων. Η μουσική κατέχει δεσπόζουσα θέση σ’ αυτή τη μαθησιακή
διαδικασία. Ο παιδαγωγός, συνήθως ένας
μορφωμένος
δούλος, βοηθά στο σπίτι το αγόρι στην εκμάθηση των μαθημάτων του και το
συνοδεύει στο σχολείο του. Εκεί ο γραμματιστής τού διδάσκει γραφή, ανάγνωση και την κατανόηση των ομηρικών επών. Ο κιθαριστής διδάσκει στο παιδί μουσική και ο παιδοτρίβης το εκγυμνάζει. Αργότερα, στην εφηβική ηλικία, τα παιδιά των πλούσιων
Αθηναίων, που επεδίωκαν μια υψηλή σταδιοδρομία στον πολιτικό τομέα,
διδάσκονταν από τους σοφιστές τη ρητορική, την τέχνη της ορθής έκφρασης
και της ικανότητας να πείθεις τον δήμο. Οι σοφιστές ήταν μορφωμένοι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν συρρεύσει στην Αθήνα απ’ όλα
τα μέρη της Ελλάδας, ακόμα και από τις αποικίες, και δίδασκαν στους
νέους τη ρητορική με αδρή αμοιβή.  
Όμως, τον νέο, και ιδιαίτερα τον έφηβο, τον
βοηθούσε στη διανοητική
και αισθητική του ανάπτυξη η όλη πνευματική ατμόσφαιρα που κυριαρχούσε
στην Αθήνα. «‘Ελλάδος παίδευσιν» ονομάζει
την πόλη ο
Θουκυδίδης και αυτή ήταν η πραγματικότητα. Πνευματικό και καλλιτεχνικό
κέντρο του ελληνισμού η Αθήνα, παρείχε κάθε δυνατότητα στους νέους να
αναπτύξουν όλες τους τις ικανότητες, να διευρύνουν τους πνευματικούς
τους ορίζοντες και να αναδείξουν τα όποια ταλέντα τους. |
Μάθημα σ’ ένα σχολείο: Aττικό
ερυθρόμορφο αγγείο.
(Βερολίνο, Κρατικό Μουσείο). Ποια μαθήματα διδάσκεται ο μαθητής; Από
ποιον συνοδεύεται στο σχολείο; |
Yποδηματοποιείο: μελανόμορφος αμφορέας.
(Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών). Μπορείτε να
προσδιορίσετε το ρόλο των
τριών εικονιζόμενων προσώπων; 
Εργαστήριο αγγειοπλαστικής: ερυθρόμορφος
κρατήρας.
(Οξφόρδη, Ασμολειανό Μουσείο).
Μπορείτε να περιγράψετε τη σκηνή;  |
Οι Αθηναίοι αγρότες
Εργαστήρια
|
Οι Αθηναίοι αγρότες, με
μικρή κτηματική ιδιοκτησία, αποτελούν την
πλειονότητα του πληθυσμού. Καλλιεργούν τα χωράφια τους με τη βοήθεια
των δούλων. Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.
Οι πολυάριθμοι τεχνίτες ζουν κυρίως στην πόλη. Εργάζονται σε μικρά
εργαστήρια, ανοιχτά προς το μέρος του δρόμου, ώστε οι μελλοντικοί
πελάτες τους να παρακολουθούν την εργασία τους. Τα εργαστήρια και τα
μαγαζιά είναι συγκεντρωμένα σε μία συγκεκριμένη περιοχή, ανάλογα με το
είδος που κατασκευάζουν ή πουλούν. Έτσι οι αγγειοπλάστες είχαν
συγκεντρώσει τα εργαστήριά τους στην περιοχή του Κεραμεικού. |
ΟΙ
ΑΘΗΝΑΙΟΙ
ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ
Διότι καθένας από σας συχνάζει άλλος
σε μυροπωλείο, άλλος σε κουρείο,
άλλος σε σκυτοτομείο και άλλος όπου τύχει και οι περισσότεροι πηγαίνουν
σε όσους έχουν τα εργαστήριά τους κοντά στην αγορά, ενώ ελάχιστοι
πηγαίνουν σε όσους απέχουν πολύ από αυτήν.
Λυσίας,
Yπέρ του Αδυνάτου, 20
(μετ. Γ. Κυριαζή) |
|
|
Εμπόριο
|
Συγχρόνως, η αύξηση του πληθυσμού συντελεί στη
ραγδαία αύξηση του
εμπορίου. Εισάγονται τρόφιμα για τη συντήρηση των κατοίκων, αλλά και
πρώτες ύλες, όπως δέρματα, ξυλεία και μέταλλα, για τις εργασίες των
βιοτεχνιών. Τα προϊόντα των αθηναϊκών εργαστηρίων, όπως υφάσματα, όπλα,
κατεργασμένα δέρματα, αγγεία και έπιπλα, εξάγονταν σε ολόκληρη τη
Μεσόγειο.
Με την άνθηση του εμπορίου, μια νέα δυναμική και πλούσια επαγγελματική
κατηγορία, οι μέτοικοι, αποκτούν ισχύ και επηρεάζουν τις τύχες της
πόλης. |
| Διανόηση |
Στο περιθώριο αυτών των επαγγελματικών
ενασχολήσεων, μια ιδιαίτερη
ομάδα, όχι και τόσο ολιγομελής, οι καλλιτέχνες, οι διανοούμενοι και οι
πολιτικοί, με τα καλλιτεχνικά τους δημιουργήματα, τις υψιπετείς
φιλοσοφικές θεωρίες τους και τις ριζοσπαστικές πολιτικές τους κινήσεις,
υλοποιούν αυτό που ονομάστηκε «χρυσούς αιών» της Αθήνας. |
Η πομπή των
Παναθηναίων:
πλάκα με ιππείς
από τη βόρεια ζωφόρο
του Παρθενώνα.
(Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο). |
 |
ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ
ΞΕΚΟΥΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
(μιλάει ο
Περικλής)
«Ωστόσο και από τους κόπους φροντίσαμε να
βρούμε, όσο γινόταν, πιο
πολλές ξεκούρασες στο πνεύμα, με το να κρατούμε τη συνήθεια να κάνουμε
αγώνες και θυσίες όλο το χρόνο μια πάνω στην άλλη, έπειτα και
περιποιημένα σπιτικά για τον εαυτό του καθένας η ευχαρίστηση που μας
δίνουν αυτά κάθε μέρα, διώχνει μακριά τη στενοχώρια».
Θουκυδίδης,
Ιστορία, 38, 1 (μετ. Ι. Κακριδή) |
|
Γιορτές
Ανάγλυφο της Αθηνάς (Αθήνα, Μουσείο
Ακρόπολης): η θεά σκεπτική με το βλέμμα προσηλωμένο σε μια μαρμάρινη
πλάκα. |
Οι γιορτές, παναθηναϊκές και κρατικές ή ιδιωτικές
και λιτές, ήταν
συνυφασμένες με την καθημερινή ζωή της Αθήνας. Η λαμπρότερη, η εορτή
της ίδιας της πόλης, ήταν τα Παναθήναια, που
τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν της Αθηνάς. Κατά τη διάρκειά
τους ξεδιπλωνόταν όλο το μεγαλείο και η δύναμη της πόλης. Τα Μεγάλα
ή «εν άστει» Διονύσια ήταν μια πολυήμερη γιορτή προς
τιμήν του Διονύσου. Τα Ανθεστήρια ήταν μία άλλη γιορτή αφιερωμένη στον ίδιο θεό, κατά την οποία οι
Αθηναίοι δοκίμαζαν το νέο κρασί μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής χαράς.
Τέλος, τα Ελευσίνια, γιορτή αφιερωμένη στη Δήμητρα και
στην κόρη της Περσεφόνη, εορτάζονταν στις αρχές Οκτωβρίου. Πομπή με
προσκυνητές ξεκινούσε από την Αθήνα και κατέληγε στο ιερό της Δήμητρας
στην Ελευσίνα. Εκεί τελούνταν τα Ελευσίνια μυστήρια. |
|
|
Ερωτήσεις-Δραστηριότητες
1. Ποιες γιορτές σήμερα σχετίζονται με
τις αντίστοιχες αθηναϊκές; (Λάβετε υπόψη τα δεδομένα του τόπου σας).
2. Yπάρχει κοντά στην περιοχή σας κάποιο
μουσείο; Ποια η χρησιμότητά του από πολιτιστική και οικονομική άποψη; |
| |
ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Το 478 π.Χ. ιδρύεται η Συμμαχία της Δήλου. Την ηγεμονία αναλαμβάνει η
Αθήνα. Η Συμμαχία απαλλάσσει το Αιγαίο από την περσική παρουσία. Την
ίδια περίοδο, με την καθοδήγηση του Περικλή το δημοκρατικό πολίτευμα
της Αθήνας εδραιώνεται και η ζωή των Αθηναίων γίνεται περισσότερο
άνετη. |
|
| |
|
Άσκηση αυτοαξιολόγησης
Συνδέστε με μία γραμμή τις λέξεις που
έχουν σχέση μεταξύ τους.
| Κίμων |
φόρος |
| μέτοικος |
Άρειος Πάγος |
| Ελληνοταμίες |
Τριηραρχία |
| Εφιάλτης |
Βουλή των Πεντακοσίων |
| θεωρικά χρήματα |
Ευρυμέδων |
| προβούλευμα |
μετοίκιον |
| λειτουργία |
θέατρο |
|
|
