Μαθηματικά (Ε' Δημοτικού) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

Διαίρεση κλασμάτων

20

Εικόνα

Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Ε΄ τάξης φτιάχνουν στο μάθημα των εικαστικών αφίσες και προσκλήσεις για τις εκδηλώσεις τους.

α. Τα κορίτσια φτιάχνουν προσκλήσεις με τα $\dfrac{2}{3}$ του χαρτονιού. Για καθεμιά χρησιμοποιούν το $\dfrac{1}{6}$ του χαρτονιού. Πόσες προσκλήσεις φτιάχνουν;

  1. Βάζουμε στη μαθηματική πράξη που μας οδηγεί στο αποτέλεσμα:
    $\dfrac{2}{3} \cdot \dfrac{1}{6}$                     $\dfrac{1}{6}$:$\dfrac{2}{3}$                    $\dfrac{2}{3}$:$\dfrac{1}{6}$
  2. Χρωματίζουμε :
    τα $\dfrac{2}{3}$ του χαρτονιού                       το $\dfrac{1}{6}$ του χαρτονιού.ΕικόναΕικόνα


  3. Ξαναχρωματίζουμε, έτσι ώστε τα δύο κλάσματα να έχουν κοινούς παρονομαστές (ομώνυμα) και επαναδιατυπώνουμε την ερώτηση:

    «Πόσες φορές χωράει …………………………………….»

    ΕικόναΕικόνα







Κάνουμε την πράξη: $\dfrac{2}{3}$÷$\dfrac{1}{6}$ = $\dfrac{4}{6}$ ÷ $\dfrac{1}{6}$ = ÷ = .

Άρα τα κορίτσια θα φτιάξουν ………. προσκλήσεις.

β. Τα αγόρια έχουν 3 ίδια χαρτόνια για να φτιάξουν αφίσες. Για καθεμιά χρησιμοποιούν τα $\dfrac{3}{5}$ του χαρτονιού. Πόσες αφίσες φτιάχνουν;

  1. Βάζουμε στη μαθηματική πράξη που μας οδηγεί στο αποτέλεσμα:
                  3$ \cdot\dfrac{3}{5}$               3:$\dfrac{3}{5}$               ⬜               $\dfrac{3}{5}$ : 3              
  2. Χρησιμοποιούμε τις ράβδους κλασμάτων:

    ΕικόναΕικόνα




Κάνουμε την πράξη: 3 ÷ $\dfrac{3}{5}$= $\dfrac{ }{5}$ ÷ $\dfrac{3}{5}$ = ÷ = .

Άρα τα αγόρια θα φτιάξουν ………. αφίσες.


Μικροπείραμα μικροπείραμα

Διαίρεση κλασμάτων

Ενότητα 3

Βασικές μαθηματικές έννοιες και διεργασίες

 

Παραδείγματα
Για να διαιρέσουμε δυο ομώνυμα κλάσματα, διαιρούμε τους αριθμητές τους.

 

$\dfrac{3}{5}$ : $\dfrac{4}{5}$ = 3 : 4 = $\dfrac{3}{4}$ ,     $\dfrac{6}{8}$ : $\dfrac{3}{8}$ = 6 : 3=2
Για να διαιρέσουμε δυο ετερώνυμα κλάσματα, τα μετατρέπουμε πρώτα σε ομώνυμα και έπειτα διαιρούμε τους αριθμητές τους.

 

$\dfrac{2}{3}$ : $\dfrac{6}{5}$ = $\dfrac{10}{15}$ : $\dfrac{18}{15}$ = 10 : 18 = $\dfrac{10}{18}$ = $\dfrac{5}{9}$
Όταν σε μια διαίρεση οι αριθμοί είναι διαφορετικής μορφής, τους μετατρέπουμε όλους στην ίδια μορφή.

 

2,5 : 3$\dfrac{1}{2}$ = $\dfrac{25}{10}$ : $\dfrac{7}{2}$ = $\dfrac{25}{10}$ : $\dfrac{35}{10}$ = 25 : 35 = $\dfrac{25}{35}$ = $\dfrac{5}{7}$
Πρόσθετη μαθηματική ιδέα
Ένας άλλος τρόπος για να διαιρέσουμε δύο κλάσματα είναι να αντιστρέψουμε τους όρους του δεύτερου κλάσματος και, αντί για διαίρεση, να κάνουμε πολλαπλασιασμό.
π.χ. $\dfrac{2}{3}$:$\dfrac{5}{4}$=$\dfrac{2}{3}$ $\text{☓}$ $\dfrac{4}{5}$=$\dfrac{8}{15}$,

6:$\dfrac{3}{4}$=$\dfrac{6}{1}$ $\text{☓}$ $\dfrac{4}{3}$=$\dfrac{6 \text{☓} 4}{3}$=$\dfrac{24}{3}$=8

 

Εξήγηση του κανόνα

Ο πολλαπλασιασμός και η διαίρεση είναι αντίστροφες πράξεις: Π.χ. Μοιράζω 6 μπαλόνια σε 3 παιδιά.α. Κάνω διαίρεση: 6 : 3 = 2 μπαλόνια. β. Κάνω πολλαπλασιασμό: Αφού τα παιδιά είναι 3, το καθένα θα πάρει το $\dfrac{1}{3}$ των μπαλονιών:
6 x $\dfrac{1}{3}$ = $\dfrac{6}{3}$ = 6 : 3 = 2 μπαλόνια.
γ. Επομένως: 6 : 3 = 6 x $\dfrac{1}{3}$ = $\dfrac{6}{3}$ = 6 : 3 = 2

Σημείωση: Ο διαιρετέος μπορεί να είναι και κλάσμα.

Εικόνα

Εφαρμογή

Στη γιορτή της Δανάης οι καλεσμένοι μοιράστηκαν εξίσου τα $\dfrac{3}{4}$ ενός ταψιού με μουσακά. Πόσοι ήταν οι καλεσμένοι, αν κάθε κομμάτι μουσακά ήταν $\dfrac{1}{16}$ του ταψιού;

Εικόνα

α΄ τρόπος: Με τη βοήθεια της αριθμογραμμής

Στην αριθμογραμμή, από το 0 έως το 1 αντιστοιχεί ολόκληρο το ταψί. Βρίσκουμε τα $\dfrac{3}{4}$. Χωρίζουμε την αριθμογραμμή σε ... ίσα μέρη και παίρνουμε τα .... . Κάθε κομμάτι είναι το $\dfrac{1}{16}$ του ταψιού, γι’ αυτό ξαναχωρίζουμε την αριθμογραμμή σε ... ίσα μέρη. Μετράμε πόσες φορές χωράει το $\dfrac{1}{16}$ είναι στα $\dfrac{3}{4}$. Βρίσκουμε ................. κομμάτια, άρα οι καλεσμένοι είναι 12.

β΄ τρόπος: Δημιουργία ομώνυμων κλασμάτων: $\dfrac{3}{4}$ : $\dfrac{1}{16}$= $\text{—}$ : $\text{—}$ = ...................... καλεσμένοι.

γ΄ τρόπος: Αντιστροφή του διαιρέτη και πολλαπλασιασμός: $\dfrac{3}{4}$ : $\dfrac{1}{16}$ = $\dfrac{3}{4}$ x $\text{—}$ =$\dfrac{48}{ }$= ...................... καλεσμένοι

Μικροπείραμα μικροπείραμα

Εικόνα

Αναστοχασμός

  1. Μοιράζουμε το $\dfrac{1}{2}$ μιας σοκολάτας σε 4 παιδιά. Τι μέρος της σοκολάτας θα πάρει το κάθε παιδί;
  2. Συζητάμε τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα Δημιουργούμε μια αφίσα με τους τρόπους αυτούς.