Νεοελληνική Γλώσσα (Α΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής [πηγή:Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]

A EIΣAΓΩΓIKA KEIMENA

Εικόνα Kείμενο 1 Ένας υπέροχος μαραθωνοδρόμος

Εικόνα

Η εκκίνηση

Εκείνη τη στιγμή ο γυμναστής πυροβόλησε στον αέρα, ο κόσμος αλάλαζε, οι αθλητές ξεχύθηκαν μπροστά. Έπρεπε να φτάσουν στον Αϊ-Γιώργη, δέκα χιλιόμετρα για να πάνε, άλλα τόσα για να γυρίσουν πίσω, να τερματίσουν στο μόλο.

Εκεί μπροστά, στην εξέδρα των επισήμων, ήταν δεμένη η κορδέλα του τερματισμού. Οι μαθητές ανέμισαν τα γαλάζια σημαιάκια. Οι μαθήτριες τα λευκά μαντίλια του χορού τους.

Ο Κηρολίβανος έφυγε σαΐτα πρώτος και χάθηκε στον ορίζοντα. Ο Πέτρος ξεκίνησε επιφυλακτικά, σχεδόν βάδιζε, γέρνοντας περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο πλάι, και κοίταζε διαρκώς πίσω του. Πολλοί έδειχναν να δυσφορούν με το θέαμα. Ξεφυσούσαν και χειρονομούσαν.

[…]

Ο τερματισμός

Προχωρούσε τώρα μπροστά τους ξυπόλυτος πια, με τεράστιες δρασκελιές, πλησίαζε το χώρο του τερματισμού. Τα μάτια ήταν γουρλωμένα αφύσικα, πεταμένα από την Εικόνα υπερπροσπάθεια έξω από τις κόγχες τους, έτρεχε ο ιδρώτας ποτάμι, έμοιαζε έτοιμος να καταρρεύσει, να διαλυθεί, να βγει η ψυχή από το εξοντωμένο σώμα, το ταλαιπωρημένο, αλλά μια γλυκιά λάμψη, ένα φως γαλάζιο, είχε περιχυθεί στο πρόσωπό του. Το φαρδύ χαμόγελο λαμποκοπούσε πάνω στα δόντια του που φάνταζαν διπλάσια.

Ο Πέτρος έκοψε θριαμβευτικά την κορδέλα, την τράβηξε μαζί του με το ένα χέρι, την έσυρε πίσω του, χωρίς να ανακόψει καθόλου το ρυθμό του.

 

Aνδρέας Mήτσου, «Ένας υπέροχος μαραθωνοδρόμος», στο Kότινοι και στέφανοι, Oργανωτική Eπιτροπή Aθήνα 2004

Eρωτήσεις κατανόησης

  1. Σε τι είδους αθλητική εκδήλωση αναφέρεται το κείμενο;

  2. Πώς νιώθει ο νικητής την ώρα του τερματισμού; • Aπό ποια σημεία του κειμένου το καταλαβαίνουμε;

Π. Χάρης, «Δρόμος 100 μέτρων» [πηγή: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου]

Εικόνα Kείμενο 2 Oι Oλυμπιακοί Αγώνες στην Aρχαιότητα

Με τους αγώνες θεμελιώνεται το ιδανικό της ευγενικής άμιλλας, που θα αποτελέσει τη βάση της αγωγής των νέων σ' όλες τις ελληνικές πόλεις και το κύριο κίνητρο για την καλλιέργεια και μέγιστη δυνατή ανάπτυξη των σωματικών, ψυχικών και διανοητικών ικανοτήτων του ανθρώπου. Κανένας άλλος λαός, πριν και μετά τους Έλληνες, δεν έθεσε έναν τέτοιο στόχο και μάλιστα σε τόση αποκλειστικότητα και ένταση. Και σε κανέναν άλλο λαό η επιβράβευση του ιδανικού αυτού, το στεφάνι της νίκης, δε στάθηκε τόσο σταθερά το ύψιστο αγαθό ανάμεσα σε όλους τους θησαυρούς του κόσμου, που θα μπορούσαν να χορηγήσουν οι θεοί στον άνθρωπο. Το αγωνιστικό στοιχείο υπήρξε ο βασικός παράγοντας για τη διαμόρφωση του ελληνικού πολιτισμού στο σύνολό του, γιατί σ' αυτό οφείλεται κάθε σπουδαία επίτευξη όχι μόνο στην άθληση, αλλά και στα γράμματα, στις τέχνες, στην πολιτική και σε κάθε άλλη εκδήλωση της ζωής.

Ό,τι ο ελληνικός κόσμος ονειρεύτηκε και πάσχισε να αποκτήσει, την ενότητα και την ειρήνη, πραγματώθηκε στα ελληνικά ιερά που ήταν και τα αγωνιστικά κέντρα, και προπάντων στο Ιερό της Ολυμπίας. Όσο διαρκούσε η ιερή εκεχειρία, οι Έλληνες, κάτω από την αόρατη παρουσία και προστασία των θεών, παραμέριζαν τις διαμάχες τους και επιδίδονταν σε ειρηνικά έργα. Ο διαλυτικός ανταγωνισμός και το αλληλοσπάραγμα έδιναν τη θέση τους για λίγο χρόνο στην ευγενική και δημιουργική άμιλλα. Κατά το διάστημα αυτό σοφοί και λόγιοι είχαν τη ευκαιρία να διαβάσουν στην Ολυμπία τα έργα τους και να προτρέψουν τους Έλληνες σε ομόνοια. Εικόνα Και εδώ βρίσκεται η μεγάλη προσφορά του Ιερού της Ολυμπίας. Στο χώρο της συνειδητοποιούσαν οι Έλληνες την πνευματική τους ενότητα πάνω από τις επιμέρους διαφορές που τους χώριζαν. Η Ολυμπία δεν οδήγησε βέβαια σε μια πανελλήνια πολιτική ένωση, κατόρθωσε όμως κάτι σπουδαιότερο: να επιβληθούν και να αποκρυσταλλωθούν τα κοινά χαρακτηριστικά του ελληνικού πνεύματος, παρά τις αντιδικίες, τους ανταγωνισμούς και τον κατακερματισμό των Ελλήνων στις εχθρικές και απομονωμένες μεταξύ τους ελληνικές πόλεις.

H Iστορία των Oλυμπιακών Aγώνων, Eκδοτική Aθηνών, 1976

«Οι πανελλήνιοι δεσμοί» [πηγή: Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου] «Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες» [πηγή: Φυσική Αγωγή Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου] Οι Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες (αφιέρωμα) [πηγή: Οδυσσέας. Πολιτιστική Πύλη του Υπουργείου Πολιτισμού]

Eρωτήσεις κατανόησης

  1. Tι πρόσφεραν οι Oλυμπιακοί Αγώνες στον πολιτισμό που δημιούργησαν οι Έλληνες; • Mε ποια ιδανικά τον εμπλούτισαν;

  2. Tι ήταν στην Aρχαιότητα η εκεχειρία;

Εικόνα Kείμενο 3 [Αγώνες φασουλάδας]

(O Kαραγκιόζης έχει αποφασίσει να πάρει μέρος ως αθλητής στους Oλυμπιακούς Αγώνες. Aκολουθεί η συνάντησή του με το Σελήμ μπέη για να συζητηθούν οι λεπτομέρειες της συμμετοχής του.)

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Έλα, έλα, άσ' τη συζήτηση τώρα και μη χασομεράμε. Πάμε για φαΐ.

ΧΑΤΖΗΑΒΑΤΗΣ: Μπα, τρομάρα να σου 'ρθει, μούργο. Πάλι φαΐ.

Εικόνα

ΚΑΡ.:

Πάψε συ, ρε γρουσούζη.

ΣΕΛΗΜ:

Καλά σου λέει, Καραγκιόζη. Δεν πρέπει να τρως πολύ, γιατί θα παχύνεις, θα βαρύνεις κι ύστερα, πώς θα τρέξεις στους αγώνες;

ΚΑΡ.:

Τι λέει βρε ο χάχας; Άμα δε φάω, να δυναμώσω, πώς θα τρέξω, βρε;

ΣΕΛ.:

Τέλος πάντων. Ας αφήσουμε τώρα τα αστεία και να κοιτάξουμε τη δουλειά μας. Λοιπόν, Καραγκιόζη, από αύριο αρχίζει η συστηματική προπόνηση.

ΚΑΡ.:

Πόσες φορές θα τρώω;

ΣΕΛ.:

Μπα, κακός σου καιρός, παιδί μου! Όλο στο φαγητό είναι ο νους σου;

Θα τρως, τέλος πάντων, ό,τι θέλεις.

ΚΑΡ.:

Και τι θα παίρνω;

ΣΕΛ.:

Ααα! Οι αθλητές δεν πληρώνονται.

ΚΑΡ.:

Μπα;

ΣΕΛ.:

Ε, μα βέβαια. Οι αθλητές δεν πληρώνονται, αγωνίζονται για το στεφάνι.

ΚΑΡ.:

Πώς; Τι; Τι είπες, βρε γρουσούζη; Πάτε να με ξαναπαντρέψετε;

ΣΕΛ.:

Όχι, παιδί μου. Στεφάνι εννοώ, δηλαδή ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς που βάζουν στο κεφάλι του νικητή. Επίσης θα πάρεις και κάνα κύπελλο.

ΚΑΡ.:

Τενεκεδένιο για το συσσίτιο;

ΣΕΛ.:

Όχι, παιδί μου. Κύπελλο μεγάλο με δυο χερούλια, σε σχήμα αρχαϊκό, ωραίο.

ΚΑΡ.:

Και δεν μου λες, τι θα 'χει μέσα;

ΣΕΛ.:

Τίποτα.

ΚΑΡ.:

Δεν το γεμίζετε με φασουλάδα;

ΣΕΛ.:

Μα τρελός είναι, ντιπ για ντιπ τρελός τούτος!

ΚΑΡ.:

Γιατί, βρε κουτόμπεη; Καλά σου λέω. Λεφτά δε δίνετε. Στο κύπελλο δε βάζετε φασουλάδα, ε, τότε γιατί δηλαδή ν' αγωνιστώ; Έτσι τζάμπα; Μπα, δε συμφέρει. Φεύγω.

ΣΕΛ.:

Έλα δω, βρε.

ΚΑΡ.:

Α, πα, πα. Δε συμφέρει, παιδί μου. Μπα… Κορόιδο, δηλαδή, πάτε να με πιάσετε;

ΣΕΛ.:

Καλά, βρε παιδί μου. Το κύπελλο που θα δώσουμε σε σένα θα το γεμίσουμε με φασουλάδα.

ΚΑΡ.:

Εμ έτσι βέβαια.

ΣΕΛ.:

Τι να κάνουμε; Να ησυχάσω από σένα.

ΚΑΡ.:

Εμ να 'χει και γούστο η υπόθεση.

ΣΕΛ.:

Κοίτα όμως να έρθεις πρώτος. Να νικήσεις.

ΚΑΡ.:

Μωρ' τι σε νοιάζει εσένα; Θα τους φάω όλους.

ΣΕΛ.:

Αφερίμ!* Σε θέλω.

 

* αφερίμ: μπράβο

O Kαραγκιόζης Oλυμπιονίκης, φυλλάδιο Nο 73, εκδ. Άγκυρα,
αναδημοσίευση στην εφημ. H KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ένθετο «Eπτά ημέρες», «Παιδί και Oλυμπιακοί Aγώνες», 2004

«Ο Αστερίξ στους Ολυμπιακούς Αγώνες» (βιβλιοπαρουσίαση) [πηγή: Μαμούθ Comix]

Eρωτήσεις κατανόησης

  1. Γιατί τα λόγια και οι αντιδράσεις του Kαραγκιόζη μάς προκαλούν γέλιο;

  2. Ποια από τα ιδανικά των Oλυμπιακών Αγώνων (έτσι όπως τα είδαμε στο κείμ. 2) φαίνεται να αγνοεί και να διακωμωδεί ο Kαραγκιόζης; • Γιατί παρ' όλ' αυτά μας είναι συμπαθής;

ΕικόναKείμενο 4 [O Oλυμπιονίκης]

Εικόνα

Eρωτήσεις κατανόησης

  1. Στο σκίτσο βλέπουμε έναν ολυμπιονίκη που μόλις του απονεμήθηκε το χρυσό μετάλλιο. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρουσιάζει αυτός ο ολυμπιονίκης με τους ολυμπιονίκες που έχετε συνηθίσει να βλέπετε στους Αγώνες;

  2. Tι είδους συναισθήματα σας προκαλεί το σκίτσο;

Hλίας Mακρής, περ. «K»,
εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2004