6η Ενότητα - Εισαγωγικά Κείμενα

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

A EIΣAΓΩΓIKA KEIMENA

Εικόνα Kείμενο 1 [Mουσεία του κόσμου]

Όσο πολύπλευρη είναι η ζωή του ανθρώπου, τόσο πολυάριθμα είναι και τα είδη των μουσείων: μουσεία τέχνης, επιστημών, φυσικής ιστορίας, αρχαιολογικά, ιστορικά, εθνολογικά, λαογραφικά, νομισματικά, πολεμικά, ναυτικά... Ο κατάλογος είναι ατελείωτος! Τα μουσεία δε στεγάζονται μόνο σε κτίρια που χτίστηκαν ειδικά γι' αυτό το σκοπό. Πολλά μουσεία αρχικά ήταν σπίτια (όπως το Μουσείο Μπενάκη) ή παλάτια (όπως το Ερμιτάζ, το παλάτι του Τσάρου στην Πετρούπολη) ή ακόμα και παλιά εργοστάσια! Αλλά κι ένας υπαίθριος χώρος, ένα ενυδρείο, ένας βοτανικός ή ζωολογικός κήπος μπορούν να είναι μουσεία.
• Το μεγαλύτερο μουσείο του κόσμου είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης, στις ΗΠΑ. Αποτελείται από 19 διαφορετικά κτίρια, που επικοινωνούν μεταξύ τους εσωτερικά, συνολικής έκτασης 9 στρεμμάτων (9.000 τ.μ.)!
• Το μεγαλύτερο μουσείο της Ευρώπης είναι το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, με συνολική έκταση 7 στρεμμάτων. Το μεγαλύτερο μέρος του μουσείου αυτού είναι αφιερωμένο σε ευρήματα από την αρχαία Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Ρώμη. Εκεί βρίσκονται και τα περίφημα ελγίνεια μάρμαρα που έχουν αποσπαστεί από τον Παρθενώνα της Ακρόπολης της Aθήνας.
• Στην Ευρώπη βρίσκονται μερικά από τα σπουδαιότερα μουσεία τέχνης σε ολόκληρο τον κόσμο, που προσελκύουν εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Τα Μουσεία του Βατικανού στη Ρώμη, η Πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία, το Λούβρο στο Παρίσι και το Μουσείο Πράντο στη Μαδρίτη είναι μερικά από αυτά.

περ. «Ερευνητές», εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 1999

Eρωτήσεις κατανόησης

Ποια είδη μουσείων μπορείτε να αναφέρετε από τον «ατελείωτο κατάλογο» που υπάρχει; • Ποιοι χώροι χρησιμοποιούνται ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ενός μουσείου;
Αναφέρετε μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου τα οποία παρουσιάζονται στο κείμενο. • Ποιο από τα μουσεία αυτά έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μας τους Έλληνες;

Εικόνα Kείμενο 2 [Παρατηρώντας και ζωγραφίζοντας ωραίους πίνακες]

Κάθε είδους άλογα

Εδώ υπάρχει δράση! Κοίταξε πώς γλιστράνε οι οπλές, καθώς το άλογο καλπάζει στην άδεντρη σκονισμένη πλαγιά του λόφου. Αυτό το μυώδες ζώο και ο τραχύς καβαλάρης αγωνίζονται μαζί να κρατήσουν την ισορροπία τους γέρνοντας προς την πλαγιά. Βλέπεις πώς ο Φρέντερικ Ρέμινγκτον ζωγράφισε τη χαίτη και την ουρά με αδρές πινελιές; Αυτό δίνει την εντύπωση ότι το άλογο πράγματι κινείται. Ο καβαλάρης φαίνεται επιβλητικός πάνω στο άλογο και συγχρόνως μοναχικός, γιατί το φόντο του πίνακα έχει ελάχιστες λεπτομέρειες. Σήμερα οι καουμπόηδες οδηγούν τα κοπάδια σε πολιτισμένες περιοχές. Αλλά όταν ο Ρέμινγκτον ζωγράφισε αυτή την εικόνα, υπήρχε ακόμα η Άγρια Δύση της Αμερικής.

Tο περσικό άλογο και ο καβαλάρης του φαίνονται πραγματικά πολύ κομψοί. Υπάρχει κάτι στην καμπύλη του λαιμού του αλόγου που υποδηλώνει ότι το ζώο είναι από ράτσα. Αυτό το άλογο ανήκει στην εικονογράφηση του βιβλίου: Η Μονομαχία των Γιατρών. Αλλά δε σου δίνει την εντύπωση πως είναι ζωντανό. Ο καλλιτέχνης ενδιαφέρεται περισσότερο για τη διακοσμητική αξία και το σχήμα του αλόγου, παρά να σε κάνει να αισθανθείς ότι είναι αληθινό.

Κοίταξε το περήφανο άλογο ιπποδρομίας στον πίνακα του Ζερικό. Πόσο όμορφο είναι! Μοιάζει να είναι σε φόρμα, γεμάτο έξαψη. Tο τρίχωμά του γυαλίζει κι όλα τα νεύρα του είναι τεντωμένα, λες κι οσμίζεται κίνδυνο. Δεν είναι μόνο ο τρόπος με τον οποίο ο καλλιτέχνης ζωγράφισε το σώμα και τα πόδια του αλόγου που το κάνει να μοιάζει τόσο αλαφιασμένο. Υπάρχει κάτι περισσότερο. Ένας ζωγράφος μπορεί να υπερβάλλει στις λεπτομέρειες για να κάνει την εικόνα πιο συναρπαστική.

Αυτό το άλογο φαίνεται πολύ εκνευρισμένο· μπορεί κανείς να διακρίνει το ασπράδι του ματιού του. Ο ζωγράφος φόρτωσε επίσης τον ουρανό με μαύρα απειλητικά σύννεφα για να κάνει ακόμα πιο ζοφερή την ατμόσφαιρα του πίνακα. Αυτές οι λεπτομέρειες προσθέτουν ένταση και ενδιαφέρον. Κάνουν το άλογο να φαίνεται πιο ζωηρό, πιο γρήγορο, πιο ενεργητικό. Πράγματι, παρόλο που το άλογο στέκεται ακίνητο, αυτός ο πίνακας φαίνεται να λέει: «Κοίτα πόσο γρήγορο και δυνατό είναι!».

Παρατήρησε και ζωγράφισε άλλα ζώα

Ίσως έχεις γάτα ή σκύλο στο σπίτι. Ίσως έχει κάποιος φίλος σου, για να μπορέσεις να τα παρατηρήσεις. Αν ήθελες να μιλήσεις γι' αυτά τα ζώα σε άλλους και ζωγράφιζες την εικόνα τους, τι ακριβώς θα έδειχνες; Tα ορθωμένα αυτιά; Tο παιγνιδιάρικο κούνημα της ουράς; Ή το στιλπνό* τρίχωμα και τα λαμπερά μάτια ενός ζώου γεμάτου υγεία;

Ζωγράφισε δίνοντας του ζώου δύναμη και πνοή.

* στιλπνός: γυαλιστερός, λαμπερός.

Kennet Frances, Tery Mitcham, Γνωριμία με τη ζωγραφική, μτφρ. Σ. Ζαραμπούκα, εκδ. Nτουντούμη, 1982

Eρωτήσεις κατανόησης

Ποια χαρακτηριστικά του αλόγου και του καβαλάρη προσπάθησε να αποδώσει ο Φρ. Ρέμινγκτον;
Ποια στοιχεία «κάνουν το άλογο να φαίνεται πιο ζωηρό, πιο γρήγορο, πιο ενεργητικό» στον πίνακα του Τ. Ζερικό;

Εικόνα Kείμενο 3 [Ένα παιχνίδι… της Nέας Tάξης]

Tρία κράτη, τρεις ιδεολογίες, τρεις θανάσιμοι εχθροί. Η σύγκρουση αναπόφευκτη. Tο έπαθλο είναι η παγκόσμια επικράτηση με κάθε κόστος σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Αυτή είναι με 24 λέξεις η ουσία του νέου Command & Conquer: Generals, η οποία, δυστυχώς, βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με την πραγματική ζωή και τρομάζει με την αληθοφάνειά της. Tο καλύτερο –κατά τη γνώμη μας– παιχνίδι στρατηγικής πραγματικού χρόνου, στο οποίο ανταμείβεται εκείνος που είναι ο πιο επιθετικός, ενώ ο συνετός είναι καταδικασμένος να χάνει.

Ο τίτλος καταφέρνει να διαπρέψει με μοναδική ευκολία σε όλα σχεδόν τα επίπεδα. Η σειρά C&C περνά επιτέλους τα γραφικά της στην τρίτη διάσταση και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά χάρμα οφθαλμών*. Ο σχεδιασμός των κτιρίων και των οχημάτων διακρίνεται τόσο για την απόδοση της λεπτομέρειας όσο και για τον ρεαλισμό του. Η κίνηση των στρατιωτικών δυνάμεων έχει έναν ρεαλισμό που δεν έχουμε ξαναδεί σε παιχνίδι του είδους. Επίσης αξιόλογη δουλειά έχει γίνει στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και της κίνησης στον χάρτη. Οι αντίπαλοι επιτίθενται σε συνδυαστικούς σχηματισμούς, ακολουθώντας πιστά τα στρατιωτικά εγχειρίδια τακτικής. Ο ήχος περιλαμβάνει αξιόλογα μουσικά θέματα, που είναι συνυφασμένα με την κουλτούρα του κάθε έθνους, αλλά και με την εξέλιξη της δράσης την οποία προωθούν. Tο κεντρικό μενού ελέγχου (interface) είναι εύχρηστο στη δομή του, αλλά υστερεί στη διαχείριση πολλών διαφορετικών δυνάμεων, διότι δε διαθέτει δυνατότητα σωστής ταξινόμησης των μονάδων. Όλες οι στρατιωτικές δυνάμεις, τα οχήματα και οι εγκαταστάσεις είναι πλήρως ανανεωμένα συγκριτικά με αυτά των υπόλοιπων παιχνιδιών της σειράς. Παράλληλα το C&C Generals έχει σύστημα αξιολόγησης και συλλογής πόντων εμπειρίας, παρέχοντας έτσι πρόσβαση σε αναβαθμίσεις και νέα οπλικά συστήματα.

Αν και το λατρέψαμε ως παιχνίδι, έχουμε σοβαρές ενστάσεις. Κατ' αρχάς είναι μικρό σε διάρκεια, παρά το γεγονός ότι η εγκατάσταση ολοκληρώνεται σε δύο CD! Δε διαθέτει θαλάσσιες δυνάμεις, γεγονός που λειτουργεί εις βάρος του ρεαλισμού, αφού περιορίζει στα 2/3 τις διαθέσιμες επιλογές χρήσης στρατιωτικών δυνάμεων. Tέλος, η σημαντικότερη ένστασή μας αφορά την ηθική πλευρά του ζητήματος. Tα στρατόπεδα που πρωταγωνιστούν είναι τρία: ΗΠΑ, Κίνα και GLA. Οι Αμερικανοί έχουν σαφέστατη υπεροπλία, την πιο σύγχρονη τεχνολογία και τους αγαθότερους... σκοπούς όλων. Η Κίνα διαθέτει τα καλύτερα άρματα μάχης και πυρηνικά. Υπάρχει όμως και μια έρμη δύναμη, η επαναστατική GLA, της οποίας τα μέλη μοιάζουν με Άραβες τρομοκράτες, που έχουν –μεταξύ άλλων– βιοχημικά, καμικάζι με εκρηκτικά και είναι αδίστακτοι στη χρήση τους ακόμη και ενάντια στον λαό τους! Η απόπειρα προπαγάνδας είναι κάτι περισσότερο από προφανής και απαράδεκτη. Aυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δε θα επιλέγαμε το συγκεκριμένο παιχνίδι.

* χάρμα οφθαλμών: χαρακτηρισμός για κάτι ωραίο, γοητευτικό.

Γ. Κατσώτης, περ. RAM, Aπρίλιος 2003 (διασκευή)

Eρωτήσεις κατανόησης

Ποια είναι τα τεχνικά πλεονεκτήματα του νέου ηλεκτρονικού παιχνιδιού, σύμφωνα με τον συγγραφέα;
Ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο ο συντάκτης του κειμένου δε θα επέλεγε το συγκεκριμένο παιχνίδι;

Εικόνα Kείμενο 4 [Έπλασε μέσα του ένα τοπίο…]

Απ' όλα τα χρόνια στο σχολείο κι απ' όλα τα συμβάντα, ένα πράγμα σημάδεψε το Στάθη για όλη του τη ζωή: μια εκδρομή που τους πήγε η δασκάλα στο ρέμα του Κηφισού. Εκεί που περνάει σήμερα η Εθνική οδός, κυλούσε το ποτάμι ανάμεσα στις καλαμιές, στις λεύκες, στα πλατάνια. Στις όχθες του καλλιεργούσανε περιβόλια και παραδίπλα υπήρχε ένα εγκαταλελειμμένο μπαρουτάδικο που έμοιαζε με κάστρο. Ανέβαιναν τ' αγόρια απ' τη μισογκρεμισμένη σκάλα σ' έναν εξώστη χωρίς στηθαίο και πηδούσαν αλαλάζοντας στην άμμο του ποταμού.

Κάποια στιγμή η δασκάλα τούς ζήτησε να κάνουν ησυχία. Το ρέμα ήταν κατοικία και πέρασμα πουλιών. Εκείνη την ώρα περνούσε ένα κοπάδι χελιδόνια. Tα παιδιά προσπαθούσαν να τα μετρήσουν. «Αυτά, αν προσέξετε, είναι πιο σπαθάτα. Είναι πετροχελίδονα», είπε η δασκάλα, «αλλά σωπάστε ν' ακούσουμε τ' αηδόνια».

Καθίσανε κάτω από μια μεγάλη μουριά κι αφού ακούσανε το κελάηδημα, η κυρία Σουμέλα άρχισε να τους μιλάει για το χωριό της. «Ένα ρέμα με πλατάνια, καληώρα σαν κι αυτό, ξεκινάει απ' το βουνό και καταλήγει στη θάλασσα. Κολυμπάς κι ακούς τ' αηδόνια να κελαηδούν».

«Μονάχα στον Παράδεισο μπορεί κανείς να κολυμπάει στη θάλασσα και ν' ακούει τ' αηδόνια», σκεφτότανε ο Στάθης. Κι απ' την αφήγηση αυτή έπλασε μέσα του ένα τοπίο που δεν ήταν του κόσμου ετούτου και που θα τον ακολουθούσε παντοτινά.

Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη, Σαν το μετάξι, εκδ. Καστανιώτη, 1996

Eρωτήσεις κατανόησης

Πώς περιγράφει η συγγραφέας τόσο το τοπίο στο ρέμα του Κηφισού όσο και τη συμπεριφορά των μαθητών;
Πώς επηρέασε η αφήγηση της δασκάλας (της κυρίας Σουμέλας) τη φαντασία του Στάθη;