Πλατωνικοί διάλογοι για την Ατλαντίδα

Τίμαιος (ἤ περί φύσεως· φυσικός = αναφερόμενος στη φύση και την αρχική αιτία των πραγμάτων)
Πραγματεύεται θέματα που σχετίζονται με την ιστορία της δημιουργίας του κόσμου (μύθος της Ατλαντίδας), συνοψίζοντας τις δοξασίες των προσωκρατικών.

Κριτίας (ἤ Ατλαντικός· ἠθικός)
Θέμα του είναι η Ατλαντίδα, που αντιτίθεται στην ιδανική αρχαία Αθήνα. Περιγράφεται η άνετη ζωή των κατοίκων της και η τιμωρία τους (καταποντισμός) από το Δία εξαιτίας της πλεονεξίας τους. Ο διάλογος δεν ολοκληρώθηκε.

[πηγή: Α. Στέφος, Ε. Στεργιούλης, Γ. Χαριτίδου, Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου, Αθήνα: ΟΕΔΒ]

Τον διάλογο αυτόν (Τίμαιος) τον συνέλαβε σαν πρώτο μιας τριλογίας, που θα συνεχιζόταν με τον Κριτία, ο οποίος έμεινε ατελείωτος, κι έναν Ερμοκράτη, που δεν γράφτηκε καν. Το σύνολο εσκόπευε να δώσει μιαν ιστορία του κόσμου από την γέννηση του σύμπαντος ώς την εξέλιξη και τον εκφυλισμό της κρατικής ζωής, καθώς και μιαν προοπτική για την αποκατάστασή της. Στην αρχή του Τίμαιου, που πήρε το όνομά του από τον κύριο ομιλητή, τον πυθαγορικό Τίμαιο από τους Λοκρούς (της Κάτω Ιταλίας), θίγεται το θέμα της Ατλαντίδας, για το οποίο μιλούμε στον Κριτία. [...]

Ατελείωτος έμεινε ο Κριτίας, το απόσπασμα όμως ήταν αρκετό για να δημιουργήσει μιαν αξερίζωτη τρέλλα στον κόσμο. Μια Πρωτοαθήνα, που την φαντάζεται σαν ιδανικό κράτος, περνά μιαν δοκιμασία σ' έναν δύσκολο πόλεμο. Αυτόν χρειάσητκε να τον διεξαγάγει πριν από 9000 χρόνια εναντίον της ισχυρής χώρας Ατλαντίδας, που βούλιαξε στον Ωκεανό. Ο δημιουργός αυτού του μύθου, τόσο γεμάτου φαντασία και πλούσιου σε αναφορές όσο και άλλοι του, δεν ήταν δυνατό να μαντέψει ότι χιλιάδες χρόνια αργότερα θα 'ψαχναν να βρουν την Ατλαντίδα με την ίδια πεισματάρικη σοβαρότητα, με την οποία άλλοι σχεδιάζουν στους χάρτες τα ταξίδια του Οδυσσέα.

[πηγή: A. Lesky, Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας, μτφ. Α. Τσοπανάκης, Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1964]