Λουκιανός, Περί Παρασίτου 1-7

Ότι η παρασιτική είναι τέχνη

ΤΥΧΙΑΔΗΣ. Δεν μου εξηγείς, Σίμων, γιατί ενώ όλοι οι άλλοι άνθρωποι,
ελεύθεροι και δούλοι, γνωρίζουν ο καθένας μία τέχνη με την οποία και
στους εαυτούς τους και στους άλλους γίνονται χρήσιμοι, συ δεν έχεις
κανένα έργο με το οποίο να γίνεσαι ωφέλιμος στον εαυτό σου ή
στους άλλους;

ΠΑΡΑΣΙΤΟΣ. Δεν εννοώ, Τυχιάδη, τι θέλεις να πεις με αυτή την ερώτηση
και προσπάθησε να εξηγηθείς σαφέστερα.

ΤΥΧ. Γνωρίζεις καμία τέχνη, όπως παραδείγματος χάριν μουσική;

ΠΑΡ. Όχι.

ΤΥΧ. Μήπως ιατρική;

ΠΑΡ. Ούτε αυτή.

ΤΥΧ. Γεωμετρία;

ΠΑΡ. Καθόλου.

ΤΥΧ. Μήπως γνωρίζεις ρητορική: Για την φιλοσοφία δεν σ' ερωτώ διότι
είσαι μακράν αυτής όσον και η κακία.

ΠΑΡ. Και ακόμη περισσότερο, αν είναι δυνατόν, ώστε μη νομίσεις ότι θα
ντραπώ αν με κατηγορήσειςς γι'αυτήν την άγνοια, διότι ομολογώ και
αναγνωρίζω ότι είμαι κακός και χειρότερος απ'όσον δύνασαι να φαντασθείς.

ΤΥΧ. Καλά. Αυτές τις επιστήμες δεν μπόρεσες ίσως να μάθεις εξ αιτίας της
δυσκολίας τους· αλλά μήπως γνωρίζεις καμία από τις λαϊκές τέχνες, την
κτιστική λόγου χάριν ή την υποδηματοποιία; Διότι δεν είσαι τόσο
εύπορος ώστε ούτε από ένα τέτοιο επάγγελμα να μην έχεις ανάγκη.

ΠΑΡ. Καλά λέγεις, Τυχιάδη, αλλ' ουτ' από αυτές τις τέχνες γνωρίζω
καμία.

ΤΥΧ. Ποια λοιπόν άλλη τέχνη γνωρίζεις;

ΠΑΡ. Ποια; Γνωρίζω, μία την οποίαν εγώ θεωρώ από τις ευγενεστέρες και
την οποία άμα ακούσεις πιστεύω ότι θα επαινέσεις. Στην πρακτική της
τουλάχιστον εξάσκηση έχω την ιδέα ότι είμαι τέλειος· αλλ' ίσως θα
δυσκολευθώ να σου αναπτύξω τη θεωρία της.

ΤΥΧ. Ποια εννοείς;

ΠΑΡ. Δεν έχω ακόμη προετοιμασθεί αρκετά για να συζητώ περί της τέχνης μου
επιστημονικώς. Ώστε αρκεί ότι έμαθες ότι γνωρίζω μία τέχνη για να μη
με κατηγορείς γι'αυτό· ποια δε είναι αυτή θα το μάθεις άλλη φορά.

ΤΥΧ. Δεν δύναμαι να περιμένω.

ΠΑΡ. Το είδος της τέχνης θα σου φανεί ίσως παράδοξο.

ΤΥΧ. Ακριβώς γι'αυτό έχω περιέργεια να την ακούσω.

ΠΑΡ. Άλλη φορά, Τυχιάδη.

ΤΥΧ. Όχι τώρα να μου πεις, εκτός αν ντρέπεσαι για το επάγγελμά σου.

ΠΑΡ. Η παρασιτική.

ΤΥΧ. Και δύναται κανείς, εκτός αν είναι τρελός, να την ονομάσει τέχνη
αυτή;

ΠΑΡ. Γιατί όχι; Εάν δε σου φαίνομαι παράφρων, ν' αποδώσεις στην
παραφροσύνη το ότι δεν γνωρίζω καμία άλλη τέχνη και να μη με
κατηγορείς γι'αυτό. Διότι λέγουν ότι η θεότης αυτή ναι μεν
κακομεταχειρίζεται εκείνους τους οποίους κατέχει, αλλ' ως διδάσκαλος ή
παιδαγωγός, αναλαμβάνει την ευθύνην των κακών τα οποία πράττουν.

ΤΥΧ. Λοιπόν, Σίμων, η παρασιτική είναι τέχνη;

ΠΑΡ. Τέχνη βέβαια και δημιουργός της είμαι εγώ.

ΤΥΧ. Είσαι λοιπόν παράσιτος;

ΠΑΡ. Το ομολογώ χωρίς ντροπή.

ΤΥΧ. Και δεν ντρέπεσαι να ομολογείς ότι είσαι παράσιτος;

ΠΑΡ. Καθόλου. Θα ντρεπόμουν, αν δεν το ομολογούσα.

ΤΥΧ. Ώστε, όταν θέλουμε να σε γνωρίσουμε σε κανένα από όσους
δεν σε γνωρίζουν, πρέπει να σε πούμε παράσιτο;

ΠΑΡ. Πολύ μάλλον πρέπει να λέγεται περί εμού τούτο παρά ότι ο Φειδίας
ήταν αγαλματοποιός· διότι υπερηφανεύομαι για την τέχνη μου όχι
λιγώτερο απ' όσο ο Φειδίας για τον Δία του.

ΤΥΧ. Μου έρχεται να ξεκαρδισθώ όταν σκέπτομαι κάτι τι.

ΠΑΡ. Τι;

ΤΥΧ. Εάν, όταν σου γράφουμε, πρέπει ν' αρχίζουμεν την επιστολή, όπως
συνηθίζεται, με την επιγραφή «Προς τον Σίμωνα τον παράσιτο».

ΠΑΡ. Θα μευχαριστήσεις έτσι περισσότερο παρά τον Δίωνα αν τον γράψεις
φιλόσοφο.

ΤΥΧ. Τέλος πάντων πώς ευχαριστείσαι να σε αποκαλούν ουδόλως ή ολίγο με
μέλει· αλλά σκέψου και το άλλο άτοπο το οποίο θα συμβεί.

ΠΑΡ. Ποιο άτοπο;

ΤΥΧ. Εάν κατατάξουμεν στις άλλες τέχνες την παρασιτική, όταν ρωτούμε
για μία τέχνη ποιου είδους είναι θα λέμε, όπως η γραμματική, η
ιατρική, και η παρασιτική.

ΠΑΡ. Εγώ λοιπόν, Τυχιάδη, αυτήν θεωρώ τέχνη περισσότερο από κάθε άλλη
και αν έχεις όρεξη να με ακούσεις, θα σου εξηγήσω τη γνώμη μου,
μολονότι, προ ολίγου σου είπα, δεν είμαι καθόλου γι' αυτό προετοιμασμένος.

ΤΥΧ. Αδιάφορο, όσο λίγα και αν πεις, θα είναι αρκετά, αρκεί να είναι
αληθινά.

ΠΑΡ. Λοιπόν αφού θέλεις, ας εξετάσουμε κατά πρώτον τι είναι εν γένει
τέχνη· έτσι λοιπόν θα φθάσουμε στα ιδιαίτερα είδη, των τεχνών, για να
δούμε εάν η παρασιτική ορθώς δύναται να συγκαταλεχθεί [σ' αυτές.

ΤΥΧ. Λοιπόν, λέγε τι είναι τέχνη. Βεβαίως γνωρίζεις.

ΠΑΡ. Βεβαίως.

ΤΥΧ. Αφού το ξέρεις λοιπόν, λέγε.

ΠΑΡ. Τέχνη είναι, κατά τον ορισμό τον οποίο έχω ακούσει από ένα σοφό,
άθροισμα γνώσεων οι οποίες τείνουν προς ένα σκοπό ωφέλιμο διά τον
βίο.

ΤΥΧ. Ο ορισμός είναι ορθός και καλά τον θυμάσαι.

ΠΑΡ. Εάν λοιπόν έχει όλα αυτά η παρασιτική, τι άλλο δύναται να είναι παρά
τέχνη;

ΤΥΧ. Τέχνη βέβαια, αν συντρέχουν αυτά.

ΠΑΡ. Έλα τώρα να συγκρίνουμε προς τα διάφορα είδη της τέχνης την
παρασιτική και να δούμε εάν ταιριάζει με αυτά και δεν μοιάζει με τις
ραγισμένες πηλίνες χύτρες οι οποίες όταν τις χτυπάς, αναδίδουν ήχο
χαλασμένο. Πρέπει λοιπόν και αυτή, όπως πάσα τέχνη, να είναι άθροισμα
γνώσεων. Πρώτη τέτοια γνώση είναι να δοκιμάζει και να διακρίνει ο
παράσιτος ποιος είναι κατάλληλος για να τον τρέφει και σε ποιον αν
προσκολληθεί ως παράσιτος, δεν θα μετανοήσει. Δεν πιστεύω να λέμε ότι
είναι τέχνη να διακρίνει κανείς τα κίβδηλα νομίσματα και τα γνήσια, και
δεν είναι τέχνη να διακρίνει τους κιβδήλους και τους αγαθούς ανθρώπους,
μάλιστα όταν γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι δεν διακρίνονται με όση
ευκολία τα νομίσματα. Τούτο λέγει και ο σοφός Ευριπίδης όταν
παραπονείται ότι

ανδρών δ' ότω χρή τον κακόν διειδέναι,
ουδείς χαρακτήρ εμπέφυκε σώματι. {23}

Εκ τούτου φαίνεται ότι και μεγαλύτερη είναι η τέχνη του παρασίτου, αφού
και τα τόσο άδηλα και δυσνόητα περισσότερο από την μαντική εννοεί και
μαντεύει. Έπειτα το να γνωρίζει να λέγει λόγους κατάλληλους και να πράττει
ό,τι απαιτείται για ν' αποκτήσει την εμπιστοσύνη και την εύνοια εκείνου
ο οποίος τον τρέφει, δεν σου φαίνεται ότι είναι μεγάλη σύνεση και εμπειρία;

ΤΥΧ. Βεβαίως.

ΠΑΡ. Το ότι δε από τα συμπόσια απέρχεται χορτασμένος περισσότερο από
τους άλλους και αφού διεκρίθει περισσότερο από [αυτούς που δεν γνωρίζουν την
τέχνη του, νομίζεις ότι δεν απαιτεί τέχνη και σοφία;

ΤΥΧ. Καθόλου.

ΠΑΡ. Και ότι γνωρίζει να διακρίνει τις ποιότητες των φαγητών και την
τέχνη ή την ατεχνία ενός εδέσματος νομίζεις ότι δεν απαιτεί γνώσεις
και μάλιστα όταν ο σοφώτατος Πλάτων λέγει ότι, αν αυτός που πρόκειται να πάρει μέρος
σε συμπόσιο δεν γνωρίζει μαγειρική, η κρίση του περί του γεύματος δεν
έχει κύρος;{24} Ότι δε η τέχνη του παρασίτου δεν σύγκειται μόνον από
γνώσεις, αλλά γνώσεις πρακτικές οι οποίες όλες μαζί συμβάλουν προς ένα
σκοπό, απόδειξη είναι ότι οι άλλοι τεχνίτες πολλές φορές επί ημέρες και
μήνες και έτη ολόκληρα παύουν να εξασκούν την τέχνη τους και όμως δεν
την χάνουν· αλλ' όταν του παρασίτου οι γνώσεις παύσουν να εξασκούνται
καθ' εκάστην, όχι μόνον η τέχνη χάνεται, αλλά και αυτός ο τεχνίτης. Ότι
λοιπόν ο σκοπός της είναι η ωφέλεια θα είναι τρέλα να το αμφισβητήσει
κανείς. Εγώ τουλάχιστον δεν νομίζω τίποτε χρησιμώτερο [στη ζωή από
το να τρώγει κανείς και να πίνει, ούτε είναι δυνατή χωρίς αυτό η ζωή.

ΤΥΧ. Αναμφιβόλως.

[πηγή: Λουκιανού Άπαντα, τόμος τέταρτος, μτφ. Ιω. Κονδυλάκη (μεταγραφή στη δημοτική), Βιβλιοθήκη Φέξη Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων, PROJECT GUTENBERG EBOOK]