Αρχαία Ελληνική Γλώσσα (Β΄ Γυμνασίου)

Στην εξωτερική όψη της κύλικας του Δούριδος (περ. 480 π.Χ) απεικονίζονται σκηνές από τη ζωή του σχολείου (Αρχαιολ. Μουσ. Βερολίνου)
Η ευθύνη για την παιδεία των νέων A. Κείμενο Ο Ξενοφών (430 – περ. 355 π.Χ.), στο έργο του Ἀπολογία Σωκράτους, διασώζει πληροφορίες για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ο μεγάλος δάσκαλος οδηγήθηκε στην καταδίκη και τη θανάτωση από τους συμπολίτες του, για τους οποίους αγωνιζόταν σε όλη του τη ζωη. Μεγάλο μέρος των πληροφοριών που περιέχει το έργο αυτό προέρχεται από μαθητές του Σωκράτη που είχαν εγκαταλείψει την Αθήνα μετά την καταδίκη και τον θάνατο του δασκάλου τους. Στο απόσπασμα που ακολουθεί ο Σωκράτης αντικρούει την κατηγορία του Μελήτου ότι διέφθειρε τους νέους της Αθήνας.
ΣΩ.	Ἀλλ' ὅμως σύ με φῄς, ὦ Μέλητε, τοιαῦτα ἐπιτηδεύοντα τοὺς νέους διαφθείρειν; Καίτοι ἐπιστάμεθα μὲν δήπου τίνες εἰσὶ νέων διαφθοραί· σὺ δὲ εἰπὲ εἴ τινα οἶσθα ὑπ' ἐμοῦ γεγενημένον ἢ ἐξ εὐσεβοῦς ἀνόσιον ἢ ἐκ σώφρονος ὑβριστήν.
ΜΕΛ.	Ἀλλὰ ναί, μὰ Δί', ἐκείνους οἶδα οὓς σὺ πέπεικας σοὶ πείθεσθαι μᾶλλον ἢ τοῖς γονεῦσι.
ΣΩ.	Ὁμολογῶ, περί γε παιδείας· τοῦτο γὰρ ἴσασιν ἐμοὶ μεμεληκός. Περὶ δὲ ὑγιείας τοῖς ἰατροῖς μᾶλλον οἱ ἄνθρωποι πείθονται ἢ τοῖς γονεῦσιν· καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις γε πάντες δήπου οἱ Ἀθηναῖοι τοῖς φρονιμώτατα λέγουσι πείθονται μᾶλλον ἢ τοῖς προσήκουσιν. Οὐ γὰρ δὴ καὶ στρατηγοὺς αἱρεῖσθε, οὓς ἂν ἡγῆσθε περὶ τῶν πολεμικῶν φρονιμωτάτους εἶναι; Οὐκοῦν θαυμαστὸν καὶ τοῦτό σοι δοκεῖ εἶναι, ἐμὲ τούτου ἕνεκα θανάτου ὑπὸ σοῦ διώκεσθαι, ὅτι περὶ τοῦ μεγίστου ἀγαθοῦ ἀνθρώποις, περὶ παιδείας, βέλτιστος εἶναι ὑπό τινων προκρίνομαι; *Ξενοφῶν, Ἀπολογία Σωκράτους* 19-21 (διασκευή)**

Γλωσσικά σχόλια

φῄς (οριστ. ενεστ. ρ. φημί)		λες, υποστηρίζεις, ισχυρίζεσαι (πβ. ν.ε.: φήμη, κατάφαση, καταφατικός)
τοιαῦτα (δεικτ. αντων. τοιοῦτος, τοιαύτη, τοιοῦτο) ἐπιτηδεύοντα		ασχολούμενος με τέτοια (πβ. ν.ε.: επιτήδειος, επιτηδευματίας, ανεπιτήδευτος)
διαφθείρω		καταστρέφω, διαφθείρω (πβ. ν.ε.: διαφθορά)
ἐπίσταμαι		γνωρίζω, έχω εμπειρία σε κάτι (πβ. ν.ε.: επιστήμη, επιστήμονας)
δήπου		ίσως, βέβαια, αναμφίβολα
τίνες (ερωτ. αντων. τίς, τίς, τί)		ποιες
ἡ διαφθορά		η καταστροφή, η διαφθορά
εἴ τινα (αόρ. αντων. τὶς, τὶς, τὶ) οἶσθα (β΄ εν. οριστ. ενεστ. ρ. οἶδα) ὑπ’ ἐμοῦ γεγενημένον (μτχ. παρακ. ρ. γίγνομαι) ἢ ἐξ εὐσεβοῦς ἀνόσιον ἢ ἐκ σώφρονος ὑβριστήν		αν γνωρίζεις (πβ. ν.ε.: ιστορία, είδηση) ότι κάποιος έχει γίνει εξαιτίας μου είτε από ευσεβής ανόσιος (πβ. ν.ε.: αφοσίωση, αφοσιωμένος) είτε από συνετός (πβ. ν.ε.: σωφροσύνη) αλαζόνας
μὰ Δί’ = μὰ Δία (έκφραση ομωτική)		μα τον Δία
πείθομαί τινι		υπακούω σε κάποιον, εμπιστεύομαι κάποιον
μᾶλλον ἢ τοῖς γονεῦσιν (β΄ όρος σύγκρισης)		περισσότερο παρά στους γονείς τους
περί γε παιδείας		όσον αφορά τουλάχιστον την παιδεία
τοῦτο ἴσασιν (γ΄πληθ. οριστ. ενεστ. ρ. οἶδα) ἐμοὶ μεμεληκός (απρόσ. ρ. μέλει)		γνωρίζουν ότι γι’ αυτό νοιάζομαι (πβ. ν.ε.: μέλημα, αμελώ)
ἡ εκκλησία		η συνέλευση του λαού, η εκκλησία του δήμου
ἢ τοῖς προσήκουσιν (β΄ όρος σύγκρισης)		παρά στους συγγενείς τους
αἱρεῖσθε (β΄ εν. οριστ. ενεστ. ρ. αἱρέομαι, αἱροῦμαι)		εκλέγετε (πβ. ν.ε.: αίρεση, αιρετικός, αρχαιρεσίες)
οὓς (αναφ. αντων. ὅς, ἥ, ὅ) ἂν ἡγῆσθε (υποτ. ενεστ. ρ. ἡγέομαι, ἡγοῦμαι)		όποιους ενδεχομένως θεωρείτε (πβ. ν.ε.: ηγέτης, ηγεσία)
ὁ φρόνιμος, ἡ φρονίμη/φρόνιμος, τὸ φρόνιμον		συνετός, μυαλωμένος
οὐκοῦν		λοιπόν
ὁ θαυμαστός, ἡ θαυμαστή, τὸ θαυμαστόν		θαυμαστός, περίεργος
δοκεῖ τινι (απρόσ. ρήμα)		φαίνεται σε κάποιον (πβ. ν.ε.: δόξα, δόγμα)
τούτου ἕνεκα… ὅτι (αιτιολ. σύνδ.) θανάτου διώκεσθαι		εξαιτίας αυτού… επειδή δηλαδή να αντιμετωπίζω κατηγορία που επισύρει την ποινή του θανάτου
ὁ βέλτιστος, ἡ βελτίστη, τὸ βέλτιστον (υπερθ. βαθμ. επιθ. ἀγαθός, ἀγαθή, ἀγαθόν)		πάρα πολύ καλός
προκρίνομαι		προτιμώμαι, θεωρούμαι καλύτερος

Ερμηνευτικά σχόλια

τοὺς νέους διαφθείρειν: Ο Σωκράτης οδηγήθηκε στο δικαστήριο της Ηλιαίας (399 π.Χ.) μετά από καταγγελία σε βάρος του από τον άσημο ποιητή Μέλητο, τον πολιτικό και στρατηγό Άνυτο και τον ρήτορα Λύκωνα. Οι κατήγοροί του ισχυρίστηκαν ότι ο Σωκράτης δεν αναγνώριζε τους θεούς που τιμούσε η πόλη του αλλά νέες θεότητες και, επιπλέον, ότι διέφθειρε τους νέους. Η προβλεπόμενη ποινή με βάση το κατηγορητήριο ήταν ο θάνατος.

Ρωμαϊκό αντίγραφο προτομής του Ξενοφώντα

Ρωμαϊκό αντίγραφο προτομής του Ξενοφώντα (4ος αι. π.Χ., Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη)

περὶ δὲ ὑγιείας … ἢ τοῖς προσήκουσιν: Ο Σωκράτης τονίζει στον κατήγορό του Μέλητο ότι οι μαθητές του εμπιστεύονταν αυτόν στα θέματα της παιδείας, όπως ακριβώς εμπιστεύονται οι άνθρωποι τους γιατρούς σε θέματα υγείας και οι Αθηναίοι τους συνετούς ρήτορες στην Εκκλησία του Δήμου. Από τα λόγια του αναδεικνύεται η αξία του ειδικού, του ἐπιστήμονος ή ἐπαΐοντος, σε κάθε περίπτωση. Ο δάσκαλος είναι για τον μαθητή του και καθηγητής· δε διδάσκει απλώς, αλλά δείχνει στον μαθητή τον δρόμο για να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του, να αποκτήσει γνώσεις και άποψη για τα πράγματα και να κατευθυνθεί στην αρετή. Γι’ αυτό και ο μαθητής τον αναγνωρίζει ως αρμοδιότερο από οποιονδήποτε άλλο και υπακούει σε αυτόν.

Ερωτήσεις

Ποια είναι η κατηγορία που διατυπώνει ο Μέλητος εις βάρος του Σωκράτη; Ποιο αποδεικτικό στοιχείο τον καλεί να προσκομίσει ο Σωκράτης; Πώς εξειδικεύεται η κατηγορία στην απάντηση που δίνει ο Μέλητος;
Αποδέχεται ή όχι ο Σωκράτης τη θέση του κατηγόρου του ότι οι νέοι ακολουθούν περισσότερο τον δάσκαλό τους παρά τους γονείς τους; Πώς αιτιολογεί ο Σωκράτης τη συμπεριφορά των μαθητών του;
Γιατί, κατά τη γνώμη του Σωκράτη, η κατηγορία εις βάρος του είναι παράλογη;
Σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων να αποδώσετε την επιχειρηματολογία του Σωκράτη.

Ο Σωκράτης σε τοιχογραφία από την Έφεσο

Ο Σωκράτης σε τοιχογραφία από την Έφεσο (1ος αι. π.Χ.)

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας

*πείθω* θ. πειθ-, πιθ-, ποιθ- [στο κείμενο συναντήσατε τους τύπους: πέπεικας, πείθεσθαι, πείθονται]
	Αρχαία Ελληνική	Αρχαία / Νέα Ελληνική	Νέα Ελληνική
	Πειθώ [θεά] τὸ πίστωμα [= η εγγύηση, το εχέγγυο] πιστικός [=1. πιστός, 2. πειστικός]	ἡ πειθώ πειστικός τὸ πεῖσμα [= (α.ε.) επιβεβαίωση, (ν.ε.) έντονη επιμονή] πιστεύω ἡ πίστις(-η) πιστός πιστῶ (ν.ε. πιστώνω) ἡ πιστότης (-τητα) [= (α.ε.) ειλικρίνεια, (ν.ε.) η ακρίβεια στην απόδοση ενός πράγματος] ἡ πίστωσις (-η) ὁ πιστωτής [= (α.ε.) εγγυητής, (ν.ε.) αυτός που δανείζει χρήματα] πιστωτικός πιθανός ἡ πιθανότης (-τητα) ἡ πεποίθησις (-η)	πειστήριο πειστικότητα πιστευτός πεισμώνω πεισματάρης
	ἡ πειθανάγκη ἀπειθῶ [= είμαι ανυπάκουος] ἀναπείθω παραπείθω εὔπειστος [= 1. αυτός που πείθεται εύκολα 2. πιθανός]	πειθαρχῶ ἡ πειθαρχία πειθήνιος [= υπάκουος] πιστοποιῶ πιθανολογῶ ἐμπιστεύω (ν.ε. εμπιστεύομαι) μεταπείθω [= αλλάζω γνώμη σε κάποιον] καταπείθω [= πείθω κάποιον εντελώς] διαπιστεύω ἀξιόπιστος εὔπιστος [= ευκολόπιστος] ἡ ἀπείθεια [= η ανυπακοή] ἀπειθής	πειθαναγκάζω εμπιστοσύνη απείθαρχος διαπιστευτήριο

Ασκήσεις

Να συμπληρώσετε τα κενά με την καταλληλότερη από τις παρακάτω λέξεις, αφού τη μεταφέρετε στον σωστό τύπο: πιθανότητα, πειθαρχία, πειστικότητα, πειθήνιος, πιστότητα, πίστωση, εμπιστεύομαι.
α. Η _________________ είναι αναγκαία για την αποτελεσματικότητα ενός στρατού.
β. Η _________________ της μετάφρασης θα πιστοποιηθεί από το Υπουργείο Εξωτερικών.
γ. Η _________________να κερδίσει στις εκλογές είναι πολύ μικρή.
δ. Ζήτησε _________________ χρόνου, για να συγκεντρώσει τα χρήματα που απαιτούνταν.
ε. Υποστήριξε με ________________ την άποψή του και τελικά κατάφερε να πείσει.
στ. Τον _________________ απόλυτα. Γνωριζόμαστε αρκετά χρόνια και ξέρω ότι είναι έντιμος.
ζ. Έχει γίνει _________________ όργανό τους. Ακολουθεί τις αποφάσεις των συνεταίρων του χωρίς να εκφράζει προσωπική γνώμη και αντιρρήσεις.

Να κατατάξετε τις ομόρριζες του ρ. πείθω λέξεις στην κατάλληλη κατηγορία: πεῖσμα, πειστικός, πεισματικός, πίστις, πιστός, πίστωσις, πιστότης, πιθανός, πιθανότης, πεποίθησις.

ουσιαστικά				επίθετα
ενέργεια - κατάσταση	αποτέλεσμα ενέργειας	παράγωγο του επιθ. πιθανός	παράγωγο του επιθ. πιστός	επίθετα

Να αναζητήσετε στον Λεξιλογικό Πίνακα τα αντώνυμα των λέξεων:

διαλλακτικός	________________________	ανυπακοή	________________________
ανακρίβεια	________________________	αβεβαιότητα	________________________
υποταγή	________________________	πειθήνιος	________________________

Β2. Ετυμολογικά

Πρώτο συνθετικό λέξη άκλιτη
(επίρρημα, πρόθεση, αχώριστο μόριο)

Στη σύνθεση το πρώτο συνθετικό μπορεί να είναι άκλιτη λέξη, όπως επίρρημα, πρόθεση ή αχώριστο μόριο. Τα αντιπροσωπευτικότερα παραδείγματα των παραπάνω κατηγοριών παρουσιάζονται στον Πίνακα:

άκλιτη λέξη ως α΄ συνθετικό
επίρρημα	πρόθεση	αχώριστο μόριο
εὖ: εὐ-σεβής ἄγχι: Ἀγχί-αλος ἀεί: ἀει-θαλής ἄνω: ἀνω-φερής κάτω: κατω-φερής χαμαί: χαμαι-λέων πάλιν: παλιν-νόστησις δίς, τρίς: δισ-μύριοι ὀψέ (όψι-): ὀψι-μαθής ὄπι(σ)θεν (ὀπισθο-): ὀπισθό-δομος ὁμοῦ (ὁμο-): ὁμο-λογέω, ὁμολογῶ	εἰς: εἰσ-άγω ἐν: ἔν-δοξος ἐκ ή ἐξ-: ἐξ-άγω πρός: προσ-έχω πρό: προ-κρίνομαι σύν: συν-αινέω, συναινῶ (αλλά: συγ-γνώμη) ἀνά: ἀνα-λαμβάνω κατά: κατα-γίγνομαι [αλλά: καθ-ορῶ (δάσυνση)] διά: δια-φθορά παρά: παρα-λαμβάνω μετά: μετα-πείθω ἀμφί: ἀμφί-δρομος ἀντί: ἀντι-λέγω περί: περι-φέρω ἐπί: ἐπι-τηδεύω ἀπό: ἀπο-λαμβάνω ὑπό: ὑπό-δικος ὑπέρ: ὑπερ-άνω	ἀ-: ἄ-δικος δυσ-: δύσ-μορφος νη- (στερητικό): νή-ποινος (= ατιμώρητος) επιτατικά ἀρι-, ἐρι-, ζα- (δηλώνουν το «πολύ»): ζά-πλουτος, ἐρί-τιμος ἡμι-: ἡμί-θεος

Ασκήσεις

Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της α.ε. (ουσιαστικά, επίθετα και ρήματα, όπου είναι δυνατόν) με τα συνθετικά που δίνονται:

σύν + τέμνω	_______________________	παρά + τείνω	_______________________
ἀνά + μορφόω, μορφῶ	_______________________	ἀπό + φεύγω	_______________________
ἀ- + δέω, δῶ (= δένω)	_______________________	διά + γράφω	_______________________
ἀεί + κινέω, κινῶ	_______________________	ἀ- + ὁρίζω	_______________________
δυσ- + τύχη	_______________________	ἀ- + θυμός	_______________________
εὖ + γένος	_______________________	κατά + φαίνω	_______________________
ἐπί + ὅρκος	_______________________	ἀπό + λαμβάνω	_______________________
ἐκ + τρέπω	_______________________	ἀντί + δίκη	_______________________

Να χωρίσετε όλες τις σύνθετες λέξεις του Λεξιλογικού Πίνακα στα συνθετικά τους μέρη και να δηλώσετε στη συνέχεια τι μέρος του λόγου είναι το πρώτο συνθετικό τους.

Γ. Γραμματική

1. Επίθετα γ΄ κλίσης

Στο κείμενο της Ενότητας συναντήσατε τύπους των τριτόκλιτων επιθέτων εὐσεβὴς και σώφρων. Τα επίθετα που λήγουν σε -ης -ης -ες και -ων, -ων, -ον είναι δικατάληκτα, δηλ. έχουν την ίδια κατάληξη στο αρσενικό και στο θηλυκό γένος:

α. Δικατάληκτα σιγμόληκτα σε -ης, -ης, -ες

	ενικός αριθμός			πληθυντικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
ονομ.	εὐσεβής		εὐσεβές	εὐσεβεῖς (< εύσεβέσ-ες)		εὐσεβῆ (< εύσεβέσ-α)
γεν.	εὐσεβοῦς (< εὐσεβέσ-ος)		εὐσεβοῦς (< εὐσεβέσ-ος)	εὐσεβῶν (< εύσεβέσ-ων)		εὐσεβῶν (< εύσεβέσ-ων)
δοτ.	εὐσεβεῖ (< εὐσεβέσ-ι)		εὐσεβεῖ (< εὐσεβέσ-ι)	εὐσεβέσι (< εύσεβέσ-σι)		εὐσεβέσι (< εύσεβέσ-σι)
αιτ.	εὐσεβῆ (< εὐσεβέσ-α)		εὐσεβές	εὐσεβεῖς (< εύσεβέσ-ας)		εὐσεβῆ (< εύσεβέσ-α)
κλητ.	εὐσεβές		εὐσεβές	εὐσεβεῖς (< εύσεβέσ-ες)		εὐσεβῆ (< εύσεβέσ-α)

Παρατηρήσεις

Όπως φαίνεται στον πίνακα, το θέμα των επιθέτων αυτών ληγει σε -εσ-. Στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του θηλυκού το -ε- τρέπεται σε -η-. Στις υπόλοιπες πτώσεις αποβάλλεται το -σ- και επέρχονται συναιρέσεις (ε+ο > ου, ε+ι > ει, ε+α > η, ε+ε > ει). Η αιτιατική πληθυντικού του αρσενικού και θηλυκού γένους σχηματίζεται κατ’ αναλογία με την ονομαστική πληθυντικού σε -εις αντί -ης.
Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες που δεν τονίζονται στη λήγουσα και είναι υπερδισύλλαβα, όπως το συνήθης, ανεβάζουν τον τόνο στην κλητική ενικού του αρσενικού και θηλυκού γένους και στις τρεις όμοιες πτώσεις ενικού του ουδετέρου (σύνηθες). Επίσης στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα (συνήθων).

β. Δικατάληκτα ενρινόληκτα σε -ων, -ων, -ον

	ενικός αριθμός			πληθυντικός αριθμός
	αρσ. - θηλ.		ουδέτερο	αρσ. - θηλ.		ουδέτερο
ονομ.	σώφρων		σῶφρον	σώφρονες		σώφρονα
γεν.		σώφρονος			σωφρόνων
δοτ.		σώφρονι			σώφροσι
αιτ.	σώφρονα		σῶφρον	σώφρονας		σώφρονα
κλητ.		σῶφρον		σώφρονες		σώφρονα

Παρατηρήσεις

Όπως φαίνεται στον πίνακα, το θέμα των επιθέτων αυτών λήγει σε -ον-. Στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του θηλυκού το -ο- τρέπεται σε -ω-.
Τα υπερδισύλλαβα σύνθετα επίθετα σε -ων, -ων, -ον ανεβάζουν τον τόνο τους στις πτώσεις που λήγουν σε -ον, όχι όμως πέρα από τη λήγουσα του α΄ συνθετικού (εὔδαιμον, αλλά μεγαλόφρον).

2. Ερωτηματική αντωνυμία τίς, τίς, τί

Η ερωτηματική αντωνυμία τίς, τίς, τί (= ποιος, ποια, ποιο) είναι τριγενής και δικατάληκτη (δηλ. το αρσ. και το θηλ. γένος έχουν τις ίδιες καταληξεις).

	ενικός αριθμός		πληθυντικός αριθμός
	αρσ. - θηλ.	ουδέτερο	αρσ. - θηλ.	ουδέτερο
ονομ.	τίς	τί	τίνες	τίνα
γεν.	τίνος, τοῦ	τίνος, τοῦ	τίνων	τίνων
δοτ.	τίνι, τῷ	τίνι, τῷ	τίσι(ν)	τίσι(ν)
αιτ.	τίνα	τί	τίνας	τίνα

3. Αόριστη αντωνυμία τὶς, τὶς, τὶ

Παρουσιάζει τις ίδιες καταλήξεις με την ερωτηματική αντωνυμία τίς, αλλά με διαφορές στον τονισμό^[1].

Με τη βοήθεια των τύπων που δίνονται στον πίνακα, να συμπληρώσετε τους τύπους που λείπουν:

	ενικός αριθμός		πληθυντικός αριθμός
	αρσ. - θηλ.	ουδέτερο	αρσ. - θηλ.	ουδέτερο
ονομ.	τὶς	………	………,	………, ἄττα
γεν.	τινός, του	………, του	………,	………,
δοτ.	………, τῳ	………, τῳ	………,	………,
αιτ.	………	………	………,	……, ἄττα

Ασκήσεις

Να γράψετε τα επίθετα στον τύπο που ζητείται στην παρένθεση:

ἀψευδής (γεν. εν. και πληθ. θηλ.)		εὐδαίμων (αιτ. εν. και πληθ. ουδ.)

ἀληθής (δοτ. εν. και πληθ. αρσ.)		σώφρων (ονομ. εν. και πληθ. ουδ.)


συνήθης (γεν. εν. και πληθ. ουδ.)		ἐλεήμων (αιτ. εν. και πληθ. αρσ.)

Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο του επιθέτου που δίνεται στην παρένθεση:

(εὐγενής) __________ γείτονα
(ἀτυχής) __________ ἄνθρωπε
(ἐπιμελής) __________ νεανίαις
(ψευδής) __________ μῦθοι

(κακοδαίμων) __________ ἀνδρός
(ἀγνώμων) __________ σύμμαχε
(μεγαλόφρων) __________ ἡγεμόνων
(ἄφρων) __________ στρατηγοῖς

Να κλιθούν οι παρακάτω φράσεις στον αριθμό που βρίσκονται: τίνες σύμμαχοι, τινὶ πόλει, τίνος ναοῦ, τινὰς ἐλπίδας, χωρία τινά.

Στον παρακάτω διάλογο ο Σωκράτης προσπαθεί να νουθετήσει τον μεγαλύτερο γιο του, ο οποίος είναι θυμωμένος με τη μητέρα του. Να συμπληρώσετε κατά περίπτωση τους τύπους της αόριστης ή της ερωτηματικής αντωνυμίας που ζητούνται και να αποδώσετε το περιεχόμενο του διαλόγου:

–	Εἰπέ μοι, ὦ παῖ, οἶσθα __________ (ονομ. πληθ. αρσ.) ἄνθρωποι ἀχάριστοι καλοῦνται;
–	Καὶ μάλα (= βεβαίως).
–	Καταμεμάθηκας (= έχεις συνειδητοποιήσει) οὖν τοὺς __________ (αιτ. εν. ουδ.) ποιοῦντας τὸ ὄνομα τοῦτο ἀποκαλοῦσιν;
–	Τοὺς εὖ παθόντας (= αυτούς που ευεργετήθηκαν), ὅταν δυνάμενοι χάριν ἀποδοῦναι μὴ ἀποδῶσιν (= ενώ μπορούν να ξεπληρώσουν τη χάρη, δεν το κάνουν), ἀχαρίστους καλοῦσιν.
–	Οὐκοῦν, εἴ γ’ οὕτως ἔχει τοῦτο, εἰλικρινής ________ (ονομ. εν. θηλ.) ἂν εἴη ἀδικία ἡ ἀχαριστία; Οὐκοῦν ὅσῳ ἄν __________ (ονομ. εν. αρσ.) μείζω ἀγαθὰ παθὼν μὴ ἀποδιδῷ χάριν, τοσούτῳ ἀδικώτερος ἂν εἴη; __________ (αιτ. πληθ. αρσ.) οὖν, ἔφη, ὑπό __________ (γεν. πληθ. αρσ.) εὕροιμεν ἂν μείζω εὐηργετημένους ἢ παῖδας ὑπὸ γονέων; Ξενοφῶν, Ἀπομνημονεύματα 2.2.1-3

Να βρείτε τη μορφή της απρόσωπης σύνταξης (απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση) που χρησιμοποιείται στις παρακάτω προτάσεις:
α. Τῶν ἀγαθῶν χρὴ τοὺς νέους ὀρέγεσθαι (= να επιθυμούν έντονα).
β. Τοὺς βασιλέας δεῖ φιλανθρώπους εἶναι.
γ. Τῷ ἄρχοντι ἔξεστι (= είναι δυνατόν) τοῖς νόμοις χρῆσθαι (= να εφαρμόζει).
δ. Ἀνάγκη ἐστὶ ὑμῖν μάχεσθαι.
ε. Καιρός ἐστι ἀποπλεῖν.
στ. Δυνατόν ἐστιν τῷ στρατηγῷ αἱρεῖσθαι (= να επιλέγει) τὰ συμφέροντα.
Να βρείτε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων στις παρακάτω προτάσεις:
α. Ἄξιόν ἐστι ἡμᾶς τοῖς Ἀθηναίοις φίλους εἶναι.
β. Δεῖ τὸν δικαστὴν ὀρθῶς δικάζειν.
γ. Ἐλπίς ἐστι ἡμῖν τὰ πράγματα γενέσθαι βελτίω.
δ. Ἔξεστιν ὑμῖν εἰς τὴν πόλιν ἀπέρχεσθαι.
ε. Τοῖς πλουσίοις οὐ προσήκει τοὺς πένητας ὑβρίζειν (= να εξευτελίζουν).
στ. Ἀνάγκη ἐστὶν τῷ πατρὶ τὸν παῖδα καλῶς παιδεύειν.

[1] Για τις υπόλοιπες ερωτηματικές και αόριστες αντωνυμίες βλ. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής.