Ο δεσποτισμός της Ανατολής

Πλάτων, Νόμοι 697-699: Ο δεσποτισμός της Ανατολής

Στο συμπέρασμα αυτό μας οδήγησε η λεπτομερής εξέταση του περσικού πολιτεύματος. Βεβαιωθήκαμε ότι η διαφθορά τους μεγάλωνε χρόνο με τον χρόνο κι η αιτία του κακού ήταν ότι περιόρισαν σημαντικά τις ελευθερίες του λαού, επέβαλαν μια υπερβολικά αυταρχική εξουσία κι έτσι κατέστρεψαν το συναίσθημα της φιλίας και της ομόνοιας που υπήρχε στην πόλη. Όταν χαθούν αυτά, η πολιτική των αρχόντων δεν είναι πια η εξασφάλιση των συμφερόντων του λαού αλλά η διατήρησή τους στην εξουσία [...]. Όταν όμως βρεθούν στην ανάγκη να βάλουν τους υπηκόους τους να πολεμήσουν για λογαριασμό τους, τότε διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχει ενότητα και προθυμία για πόλεμο κι αντιμετώπιση κινδύνων. Μπορεί να έχουν εκατομμύρια στρατιώτες, όλοι όμως είναι άχρηστοι στο πεδίο της μάχης.
[...] Ας πάμε τώρα στο πολιτικό σύστημα της Αττικής. Πρέπει να αποδείξουμε, με παρόμοιο τρόπο, ότι η απόλυτη ελευθερία είναι άπειρα χειρότερη από την υπακοή σε μετριοπαθείς άρχοντες [...].
[...] Οι Αθηναίοι (: μετά τη μάχη του Μαραθώνα και όταν πληροφορήθηκαν για την εκστρατεία του Ξέρξη) κατάλαβαν ότι μόνο οι ίδιοι κι οι θεοί τους θα μπορούσαν να τους σώσουν. Όλα αυτά δημιούργησαν μέσα τους ένα θαυμάσιο πνεύμα αλληλεγγύης. Μια αιτία ήταν ο φόβος που αισθάνονταν για τους παλιούς παραδοσιακούς νόμους της πόλης τους, τους οποίους υπάκουαν τυφλά από τα παλιά χρόνια. Στην προηγούμενη συζήτησή μας ονομάσαμε συχνά αυτό τον φόβο σεβασμό κι είπαμε ότι όσοι θέλουν να είναι σωστοί πρέπει να υποτάσσονται σ' αυτόν, ενώ οι δειλοί δεν τον γνωρίζουν.

[πηγή: Πλάτων, Νόμοι, μτφ. Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, Κάκτος, Αθήνα 1992 (παρατίθεται στο Ζωή Σπανάκου, Ηροδότου Ιστορίες, Α΄ Γυμνασίου, Βιβλίο Εκπαιδευτικού, Αθήνα, ΟΕΔΒ ]

info