Μαρίνος Τζάνε Μπουνιαλής, «Κρητικός Πόλεμος»

ΜΑΡΙΝΟΣ ΤΖΑΝΕ ΜΠΟΥΝΙΑΛΗΣ

Ο Κρητικός Πόλεμος

Το ποίημα περιγράφει με χρονολογική σειρά τα γεγονότα του πολέμου, από την απόβαση των Τούρκων στην Κρήτη ως τη συνθηκολόγηση του Ηρακλείου (1645-1669). O ποιητής αναφέρεται στον αγώνα των Κρητικών και επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην άλωση της Κρήτης. Στο απόσπασμα προσωποποιείται το Κάστρο του Ηρακλείου, το οποίο μιλά και αναλογίζεται τις χαρές τον καιρό της ειρήνης.

Α. Τάσσος, «Για τα 150 χρόνια της επανάστασης του 1821», Ξυλογραφία

Α. Τάσσος, Για τα 150 χρόνια της επανάστασης του 1821, Ξυλογραφία

Ώφου*, καημένοι Κρητικοί, και πού 'ναι τ' άλογά σας
και πού 'ναι τα μουλάρια σας και τα λαγωνικά σας;
Γή* πού 'ναι τα γεράκια σας και πού 'ναι οι λογισμοί σας
και πού 'ν' τα σπίτια τα ψηλά, πού 'ν' οι γραμματικοί σας;
Πού 'ναι τα λάδια, τα κρασά, τα στάρια, τα μετάξα,
γή πού 'ν' τα περιβόλια σας, τα μοναστήρια τ' άξα;
Στ' άλογα να καθίζετε κι εις τα χωριά να μπείτε,
να ξεκαλοκαιρεύσετε*, περίσσα* να χαρείτε!
Oι βρύσες πού 'ναι, τα νερά, κι οι ανθισμένοι κήποι,
π' όσοι κι αν τα κοιτάζανε ποτέ δεν είχαν λύπη;
Τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα κι οι μυρισμένοι κρίνοι
κι οι δούλοι οι εμπιστικοί* τάχατες πού 'ν' εκείνοι,
να πιάσουν όμορφο χορό με τέχνες να πηδούνε
κι άλλοι να ρίκτουν τουφεκιές κι άλλοι να τραγουδούνε;
Βιολιά να παίζουν, τσίτερες*, λαγούτα να λαλούσι,
οληνυκτίς να χαίρουνται και να μην κοιμηθούσι;
Τ' αηδόνια να σφυρίζουνε κι ομπρός τως να πετούσι,
και γιάντα* τούτα οι Κρητικοί όλα να στερευτούσι;

Τώρα σπαχήδες* τα 'χουνε, γιανίτσαροι* τα 'ρίζου*,
κι οι Τούρκοι στα περβόλια τως πάνε και σιργιανίζου.*

Μαρίνος Τζάνε Μπουνιαλής,
Ο Κρητικός Πόλεμος (1645-1669), Στιγμή

*ώφου: αλίμονο *γή: ή *να ξεκαλοκαιρεύσετε: να περάσετε το καλοκαίρι *περίσσα: πολύ *εμπιστικοί: έμπιστοι *τσίτερες:κιθάρες *γιάντα: για ποιο λόγο *σπαχήδες: τούρκοι αξιωματούχοι *γιανίτσαροι: γενίτσαροι *'ρίζου: ορίζουν *σιργιανίζου: κάνουν περίπατο

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1 Oι Κρητικοί στερούνται πλέον τη χαρά της ελεύθερης ζωής. Στη στέρηση ποιων αγαθών επικεντρώνεται κυρίως ο ποιητής και γιατί;
2 Αναζητήστε τα κοινά γλωσσικά στοιχεία ανάμεσα στον Κρητικό Πολεμο και στα προηγούμενα κείμενα της κρητικής λογοτεχνίας.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Συγκρίνετε τη ζωή και τις διασκεδάσεις των Κρητικών του 17ου αι. με τις πληροφορίες που δίνονται στο εγχειρίδιο της αρχαίας ιστορίας για τη ζωή και τον πολιτισμό των αρχαίων Μινωιτών. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στις αγροτικές κοινωνίες από την αρχαιότητα έως σήμερα;