ΣΙΡΛΕΪ ΤΣΙΖΧΟΛΜ

(1924 - )

«Οι γυναίκες δεν έχουν τις ευκαιρίες που έχουν οι άντρες!»

Μία από τις πιο σημαντικές και αποτελεσματικές υπερμάχους των δικαιωμάτων της γυναίκας, η Σίρλεϊ Τσίζχολμ εξελέγη στη Βουλή των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών το 1968. Γρήγορα έγινε γνωστή ως δυναμική φιλελεύθερη, η οποία αντιτάχθηκε στην εξοπλιστική πολιτική και στον Πόλεμο του Βιετνάμ. Ως υποψήφια για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών, το 1972, κέρδισε την υποστήριξη πενήντα δύο αντιπροσώπων, προτού αποσυρθεί. Η Σίρλεϊ Τσίζχολμ, κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της στο Κογκρέσο των ΗΠΑ από το 1968 ως το 1983, υποστήριξε το γυναικείο κίνημα και την Τροπολογία των Ίσων Δικαιωμάτων καθώς και τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Τον λόγο που δημοσιεύουμε σήμερα τον εκφώνησε ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων, στις 21 Μαΐου 1969.

" Κύριε πρόεδρε, όταν μια νέα γυναίκα αποφοιτά από το κολέγιο και αρχίζει να αναζητεί εργασία, είναι πιθανό να βρεθεί μπροστά σε μια απογοητευτική ή ακόμη και εξευτελιστική εμπειρία. Όταν θα μπει σε ένα γραφείο για μια συνέντευξη, η πρώτη ερώτηση που θα της τεθεί είναι «ξέρεις να δακτυλογραφείς;».

Υπάρχει ένα υπολογισμένο σύστημα προκατάληψης που βρίσκεται κρυμμένο πίσω από αυτή την ερώτηση. Γιατί είναι αποδεκτό για τις γυναίκες να είναι γραμματείς, βιβλιοθηκάριοι και δασκάλες, αλλά απολύτως απαράδεκτο για αυτές να είναι μάνατζερ, διευθυντές, γιατροί, δικηγόροι και μέλη του Κογκρέσου.

Η ανείπωτη υπόθεση είναι ότι οι γυναίκες είναι διαφορετικές. Δεν διαθέτουν διοικητική ικανότητα, μεθοδικά μυαλά, σταθερότητα, αρχηγικά προσόντα και είναι πολύ συναισθηματικές.

Έχει παρατηρηθεί και παλαιότερα ότι η κοινωνία για πολύ καιρό μεροληπτούσε εναντίον μιας άλλης μειονότητας, των μαύρων, πάνω στην ίδια βάση - πως ήταν διαφορετικοί και κατώτεροι. Ο χαρούμενος μικρός εργάτης και ο ευχαριστημένος «μαυρούλης» της φυτείας δημιουργήθηκαν και οι δύο από την προκατάληψη.

Σαν μαύρο άτομο, η φυλετική προκατάληψη δεν μου είναι άγνωστη. Η αλήθεια είναι όμως ότι στον πολιτικό κόσμο έχω πολύ συχνότερα υποστεί μεροληπτικές συμπεριφορές επειδή είμαι γυναίκα παρά επειδή είμαι μαύρη.

Η προκατάληψη εναντίον των μαύρων καθίσταται απαράδεκτη, αν και θα χρειαστούν χρόνια για την εξάλειψή της. Είναι καταδικασμένη όμως γιατί, αργά, η λευκή Αμερική αρχίζει να παραδέχεται πως [η προκατάληψη] υπάρχει. Η προκατάληψη εναντίον των γυναικών είναι ακόμη αποδεκτή. Υπάρχει πολύ λίγη κατανόηση, προς το παρόν, για την ανηθικότητα που περιέχεται στη διπλή μισθολογική κλίμακα και στην κατάταξη των περισσότερων από τις καλύτερες δουλειές σαν «για άντρες μόνο».

Περισσότερο από το μισό του πληθυσμού των ΗΠΑ είναι θηλυκό. Οι γυναίκες όμως κατέχουν μόνο το 2% των διευθυντικών θέσεων. Δεν έχουν φτάσει ούτε στο επίπεδο δείγματος ακόμη. Καμία γυναίκα δεν βρίσκεται στο συμβούλιο AFL - CIO [σ.τ.μ.: «American Federation of Labor - Congress of Industrial Organizations», ομοσπονδιακό όργανο των αμερικανικών συνδικαλιστικών οργανώσεων] ή στο Ανώτατο Δικαστήριο. Έχουν υπάρξει μόνο δύο γυναίκες που κατέλαβαν υπουργικές θέσεις και σήμερα δεν υπάρχει καμία. Μόνο δύο γυναίκες κατέχουν σήμερα βαθμούς πρεσβευτών στο διπλωματικό σώμα. Στο Κογκρέσο είμαστε μία γερουσιαστής και δέκα αντιπρόσωποι.

Αν αναλογιστούμε ότι υπάρχουν περίπου 3½ εκατομμύρια περισσότερες γυναίκες στις ΗΠΑ από άντρες, αυτή η κατάσταση είναι εξοργιστική.

Είναι αλήθεια ότι μέρος του προβλήματος υπήρξε το γεγονός πως οι γυναίκες δεν έχουν υπάρξει επιθετικές στην απαίτηση των δικαιωμάτων τους. Αυτό ήταν επίσης αλήθεια, για πολλά χρόνια, και για τον μαύρο πληθυσμό. Υποτάχτηκαν στην καταπίεση και, πολλές φορές, συνεργάστηκαν μαζί της. Οι γυναίκες έκαναν το ίδιο πράγμα. Τώρα όμως υπάρχει μια συναίσθηση της κατάστασης, ειδικά ανάμεσα στο νεαρότερο τμήμα του πληθυσμού.

Όπως και στον τομέα των ίσων δικαιωμάτων για τους μαύρους, Ισπανοαμερικανούς, Ινδιάνους και άλλες ομάδες, οι νόμοι δεν θα αλλάξουν τέτοια βαθιά ριζωμένα προβλήματα εν μια νυκτί. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν όμως για να παράσχουν προστασία σε αυτούς που αδικούνται περισσότερο και για να ξεκινήσουν τη διαδικασία της εξελικτικής αλλαγής επιβάλλοντας στην αναίσθητη πλειοψηφία να επανεξετάσει τις ασυνείδητες συμπεριφορές της.

Είναι εξαιτίας αυτού του λόγου που επιθυμώ να εισαγάγω σήμερα μια πρόταση που υπήρξε μπροστά από κάθε Κογκρέσο για τα τελευταία χρόνια και που αργά ή γρήγορα πρέπει να γίνει μέρος της βασικής νομοθεσίας της χώρας - την τροπολογία των ίσων δικαιωμάτων.

Επιτρέψτε μου να αναφέρω και να προσπαθήσω να αντικρούσω δύο από τα πιο κοινά επιχειρήματα που προβάλλονται ενάντια σε αυτή την τροπολογία. Το ένα είναι πως οι γυναίκες ήδη προστατεύονται από τον νόμο και δεν χρειάζονται νομοθεσία. Οι υπάρχοντες νόμοι δεν είναι επαρκείς για την εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων για τις γυναίκες. Επαρκής απόδειξη αυτού είναι των γυναικών σε χαμηλότερους μισθούς, ταπεινές, μη αμειβόμενες δουλειές και η απίστευτη έλλειψή τους σε ανωτέρου επιπέδου δουλειές. Αν οι γυναίκες είναι ήδη ίσες, γιατί θεωρείται τόσο σημαντικό το γεγονός όταν κάποια τυχαίνει να εκλεγεί στο Κογκρέσο;

Είναι προφανές ότι υπάρχει μεροληψία. Οι γυναίκες δεν έχουν τις ευκαιρίες που έχουν οι άντρες. Και οι γυναίκες που δεν προσαρμόζονται στο σύστημα, που προσπαθούν να συγκρουστούν με τα αποδεκτά πρότυπα, στιγματίζονται σαν «παράξενες» και «μη θηλυκές». Το γεγονός είναι πως μια γυναίκα που φιλοδοξεί να γίνει πρόεδρος του συμβουλίου ή μέλος του κοινοβουλίου, το κάνει για ακριβώς τους ίδιους λόγους όπως κάθε άντρας. Βασικά, αυτοί είναι πως πιστεύει ότι μπορεί να κάνει τη δουλειά και θέλει να δοκιμάσει.

Ένα δεύτερο επιχείρημα που ακούγεται συχνά εναντίον της τροπολογίας για τα ίσα δικαιώματα είναι πως θα καταργούσε τη νομοθεσία που πολλές Πολιτείες και η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση έχουν θεσπίσει, δίνοντας ειδική προστασία στις γυναίκες, και πως θα οδηγούσε τους νόμους για τον γάμο και το διαζύγιο στο χάος. Σχετικά με τους νόμους που αφορούν τον γάμο απαιτείται μια σαρωτική μεταρρύθμιση, και ένα τέλειο ξεκίνημα θα ήταν να διαγράψουμε τους υπάρχοντες από τα βιβλία. Σχετικά με την ειδική προστασία για τις εργαζόμενες γυναίκες, δεν καταλαβαίνω γιατί θα έπρεπε να χρειάζεται. Οι γυναίκες δεν χρειάζονται προστασία που δεν έχουν ανάγκη και οι άντρες. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι νόμοι που θα προστατεύουν τους εργαζόμενους ανθρώπους, που θα τους εγγυώνται δίκαιη αμοιβή, ασφαλείς συνθήκες εργασίας, προστασία ενάντια στην αρρώστια και στις απολύσεις, και πρόνοια για αξιοπρεπή, άνετη σύνταξη. Άντρες και γυναίκες χρειάζονται αυτά τα πράγματα εξίσου. Το ότι το ένα φύλο χρειάζεται προστασία περισσότερο από το άλλο είναι ένας μύθος της ανδρικής υπεροχής, τόσο γελοίος και ανάξιος σεβασμού όσο και οι μύθοι της λευκής υπεροχής από τους οποίους η κοινωνία προσπαθεί σήμερα να θεραπευθεί."

[πηγή: εφημ. Το Βήμα, 15/12/2002 <http://www.tovima.gr>]