Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
image Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου

Κεφάλαιο 3

Η Αμερικανική και η Γαλλική Επανάσταση

Στα τέλη του 18ου αιώνα ξέσπασαν δύο μεγάλες επαναστάσεις: η Αμερικανική Επανάσταση, το 1776 και η Γαλλική Επανάσταση, το 1789. Οι επαναστάσεις αυτές επηρεάσθηκαν από τις ιδέες του Διαφωτισμού.

Ζωγραφική απεικόνιση της άλωσης της Βαστίλης από τους Γάλλους επαναστάτες (14 Ιουλίου 1789)
Ζωγραφική απεικόνιση της άλωσης της Βαστίλης από τους Γάλλους επαναστάτες (14 Ιουλίου 1789)
ιστορική γραμμή
 
►► ΕΝΟΤΗΤΑ Α
Οι εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τους Νεότερους Χρόνους
 

Κ ατά την Αμερικανική Επανάσταση, οι άποικοι του Νέου Κόσμου εξεγέρθηκαν εναντίον των Βρετανών διεκδικώντας την ανεξαρτησία τους και σχημάτισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ). Οι φιλελεύθερες ιδέες και τα αιτήματα των επαναστατών εκφράστηκαν στη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας. Οι Αμερικανοί επαναστάτες ήταν εναντίον του θεσμού της βασιλείας. Οι ιδέες τους επηρέασαν διάφορα επαναστατικά κινήματα σε όλο τον κόσμο. Εξωτερικός Σύνδεσμος

Η Γαλλική Επανάσταση ξέσπασε σε μια εποχή που η μεγάλη οικονομική κρίση και η κοινωνική ανισότητα ταλαιπωρούσαν τη γαλλική κοινωνία. Ιδιαιτέρα οι αγρότες ζούσαν σε κατάσταση απόλυτης φτώχειας και δεν είχαν καθόλου πολιτικά δικαιώματα. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ', για να κατανείμει δικαιότερα τους φόρους ανάλογα με το εισόδημα του καθενός, συγκάλεσε στο Παρίσι τη Γενική Συνέλευση των Τριών Τάξεων, με τη συμμετοχή των κληρικών, των ευγενών και των αστών. Οι αντιπρόσωποι της «τρίτης τάξης», οι αστοί, ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας την εξουσία. Ο γαλλικός λαός, εξοργισμένος, κατέλαβε το βασιλικό μεσαιωνικό φρούριο της Βαστίλης. Αλλά και στην ύπαιθρο οι χωρικοί εξεγέρθηκαν και έκαψαν τις κατοικίες των μεγαλοϊδιοκτητών. Εξωτερικός ΣύνδεσμοςΕξωτερικός Σύνδεσμος

Η Γαλλική Επανάσταση πέρασε από τρία στάδια. Στο πρώτο κυριαρχούσαν οι μετριοπαθείς και φιλελεύθερες απόψεις. Τότε, η ,πρώτη Εθνοσυνέλευση ψήφισε τη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη», ένα κείμενο που εξέφραζε φιλελεύθερες ιδέες, όπως η ελευθερία, η ισότητα και η αδελφοσύνη. Σύμφωνα με τη διακήρυξη, η εξουσία πηγάζει από το έθνος και όχι από τον μονάρχη. Την περίοδο αυτή η εκκλησιαστική περιουσία δόθηκε στο κράτος και καταργήθηκαν κάποιοι φόροι. Η χώρα χωρίστηκε σε νομούς, επαρχίες και κοινότητες. Επίσης, το 1791 ψηφίστηκε φιλελεύθερο σύνταγμα που περιόρισε τις εξουσίες του βασιλιά προς όφελος του Κοινοβουλίου. Δικαίωμα ψήφου όμως δόθηκε μόνο στους «ενεργούς» πολίτες, δηλαδή σε όσους πλήρωναν φόρους, ενώ αποκλείσθηκαν οι γυναίκες.

Κατά το δεύτερο στάδιο η εξουσία πέρασε στα χέρια ακραίων ριζοσπαστών, οι οποίοι επέβαλαν καθεστώς τρομοκρατίας. Την περίοδο αυτή χιλιάδες Γάλλοι πολίτες εκτελέστηκαν, ως εχθροί του λαού, ενώ την ίδια τύχη είχαν ο βασιλιάς Λουδοβίκος και η βασίλισσα Αντουανέτα.

Στην τρίτη φάση της επανάστασης επικράτησαν και πάλι οι μετριοπαθείς. Εξαιτίας όμως των δυσκολιών που αντιμετώπιζε η χώρα, η εξουσία παραχωρήθηκε στο Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ο Ναπολέων, ο οποίος έγινε τελικά αυτοκράτορας, προχώρησε σε πολλές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της Γαλλίας. Παράλληλα συνέχισε μια σειρά από πολέμους εναντίον των εχθρών της Γαλλίας, που κράτησαν περισσότερο από είκοσι χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο Ναπολέων κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης φτάνοντας μέχρι τη Ρωσία. Οι πόλεμοι τελείωσαν το 1815 με την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό. Οι ιδέες και τα μηνύματα των δύο επαναστάσεων διαδόθηκαν γρήγορα στον υπόλοιπο κόσμο, προκαλώντας και άλλες εξεγέρσεις. Εξωτερικός ΣύνδεσμοςΕξωτερικός Σύνδεσμος

Γλωσσάρι

Γενική Συνέλευση των Τριών Τάξεων: Έτσι ονομάζεται η κοινή συνεδρίαση αντιπροσώπων από τις τρεις κοινωνικές τάξεις της Γαλλίας, τους ευγενείς, τους κληρικούς και την τρίτη τάξη. Στην τελευταία αυτή κοινωνική τάξη ανήκαν οι αστοί και ο υπόλοιπος λαός.

Ακραίοι ριζοσπάστες: (Ιακωβίνοι). Έτσι ονομάζονται οι οπαδοί της Γαλλικής Επανάστασης που αρνούνταν κάθε συμβιβασμό με τον βασιλιά.

Τρομοκρατία: Έτσι αποκαλείται το καθεστώς που επέβαλαν στη Γαλλία ακραίοι ριζοσπάστες με επικεφαλής τους Ροβεσπιέρο, Δαντών και Μαρά.

 
 
image Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου

Οι πηγές αφηγούνται...

1. Οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι

«Δίνουμε αυτούς τους όρκους προκειμένου να είναι φανερό ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι και ότι έχουν προικισθεί από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα και αναπαλλοτρίωτα* δικαιώματα, ανάμεσα στα οποία είναι η Ζωή, η Ελευθερία και η επιδίωξη της Ευτυχίας».

Απόσπασμα από τη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας (1776).

2. Απόψεις για τα δικαιώματα του ανθρώπου και την πολιτική οργάνωση

Άρθρο 1: «Οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και παραμένουν ελεύθεροι και έχουν ίσα δικαιώματα. Οι κοινωνικές διακρίσεις μόνο στο κοινό συμφέρον μπορούν να βασίζονται».

Άρθρο 2: «Σκοπός κάθε πολιτικής οργάνωσης είναι η διαφύλαξη των φυσικών και απαράγραπτων* δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στην καταπίεση».

Άρθρο 3: «Πηγή κάθε εξουσίας είναι αποκλειστικά το έθνος. Κανένα σώμα, κανένα άτομο δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία που δεν απορρέει* από το έθνος*».

Απόσπασμα από τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (1789).

* αναπαλλοτρίωτος = αυτός που δεν επιτρέπεται να αφαιρεθεί από κάποιον

* απαράγραπτος = αυτός που δεν είναι δυνατόν να καταργηθεί

* απορρέω = προκύπτω, προέρχομαι

* έθνος = εννοεί το σύνολο των Γάλλων πολιτών

Ματιά στο παρελθόν

Η σημαία της Γαλλίας

Η άλωση της Βαστίλης από τους Γάλλους επαναστάτες, στις 14 Ιουλίου 1789, αποτελεί σήμερα την εθνική γιορτή της Γαλλίας. Τα χρώματα μπλε, κόκκινο και άσπρο στις κονκάρδες που φορούσαν οι εξεγερμένοι, αποτυπώνονται και στη γαλλική σημαία.

Η σημαία της Γαλλίας

Εξωτερικός Σύνδεσμος
Η μάχη στο Βατερλό (1815)

Η μάχη στο Βατερλό (1815)

Jacques-Louis David Ο Ναπολέων Βοναπάρτης

Jacques-Louis
David
Ο Ναπολέων
Βοναπάρτης
 
Οι εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τους Νεότερους Χρόνους  
Η υπογραφή της Διακήρυξης της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας (1776)

Η υπογραφή της Διακήρυξης της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας (1776)

Ο Τόμας Τζέφερσον, συντάκτης της Διακήρυξης της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας και 3ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής

Ο Τόμας Τζέφερσον, συντάκτης της Διακήρυξης της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας και 3ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη

Το σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα»

Το σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα»

διερεύνηση

Ερωτήματα

• Ποιες ομοιότητες παρατηρείτε ανάμεσα στην Αμερικανική και την Γαλλική Επανάσταση;

• Ποια θεωρούνται τα σημαντικότερα ανθρώπινα δικαιώματα με 6άση τα κείμενα των δυο πηγών;
Τι πιστεύουμε σήμερα;

 
 
image Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Οι εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τους Νεότερους Χρόνους
(μέσα 15ου αιώνα - αρχές 19ου αιώνα)

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

  • Η Αναγέννηση είναι μια πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση. Ξεκίνησε στα μέσα του 14ου αιώνα από τη Βόρεια Ιταλία και μέσα σε δύο αιώνες διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη.
  • Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση έγινε τον 16ο αιώνα και χώρισε τους λαούς της Δυτικής και της Κεντρικής Ευρώπης σε Καθολικούς και Προτεστάντες (Διαμαρτυρόμενους).
  • Οι Γεωγραφικές Ανακαλύψεις του 15ου και του 16ου αιώνα οδήγησαν στην ανακάλυψη άγνωστων έως τότε περιοχών σε άλλες ηπείρους.
  • Ο Διαφωτισμός είναι ένα πνευματικό κίνημα που αναπτύχθηκε κυρίως κατά τον 18ο αιώνα και έδωσε έμφαση στη λογική του ανθρώπου. Στη διάρκειά του αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα οι φυσικές επιστήμες.
  • Η Αμερικανική και η Γαλλική Επανάσταση ξέσπασαν στα τέλη του 18ου αιώνα. Επηρεάσθηκαν από τις ιδέες του Διαφωτισμού και είχαν ως βασικά τους αιτήματα την ανεξαρτησία, την ελευθερία και την ισότητα.

διερεύνηση