Γραμματική Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού

B. Ρηματική Φράση

eikonaE16_27
Εγώ δεν τολμώ να πιστέψω
στα μάτια μου. Παγωμένος
από έκπληξη, χάνω πολύτι-
μο χρόνο. Δεν είμαι σίγου-
ρος πώς πρέπει να αντιδρά-
σω. Να περιμένω τον φιλα-
ράκο μου τον Κοψονούρη,
όπως είχαμε συμφωνήσει, ή
να πάρω από πίσω τους
κακοποιούς; Από τη μια η
πεινασμένη κοιλίτσα μου,
από την άλλη ένας συνά-
δελφος που έχει την ανάγκη		 μου. Διστάζω κάνα δυο δευ-
τερόλεπτα, αλλά το παίρνω
απόφαση. Δίνω ένα σάλτο
και αρχίζω να τρέχω με όλη
μου τη δύναμη πίσω από τη
μοτοσικλέτα. Άδικος κόπος.
Όσο και να τρέχω, η μοτοσι-
κλέτα τρέχει ακόμα γρηγορό-
τερα και σε λίγο χάνεται από
τα μάτια μου στο βάθος του
σκοτεινού δρόμου.
Ευγένιος Τριβιζάς,
Η τελευταία μαύρη γάτα

 

eikonaE16_28
Το ρήμα είναι το πιο βασικό στοιχείο της πρότασης. µρίσκεται παντού!
Χωρίς ρήμα και Ρηματική Φράση, πρόταση δεν υπάρχει. Μάλιστα,
μερικές φορές όλη η πρόταση είναι ένα ρήμα:
eikonaE16_29

– Τι κάνεις εκεί; Κοιμάσαι;
– Όχι.
– Τότε;
– Ξεκουράζομαι. Σκέφτομαι. Ησυχάζω. Αρκετά με τις
φωνές σου.

eikonaE16_30
Ε, στις περιπτώσεις αυτές καταλαβαίνουμε ποιο είναι το υποκείμενο
από την κατάληξη του ρήματος: π.χ.
Κοιμάσαι  → εσύ
Σκέφτομαι → εγώ
eikonaE16_31

1. Ένα μόνο ρήμα αμετάβατο
Κοιμάμαι.
Τρέχω.

2. Ένα ρήμα μεταβατικό και αντικείμενο
Παίζω μπάλα.
Βλέπω τηλεόραση.

3. Ένα ρήμα μεταβατικό με δύο αντικείμενα
Χαρίσαμε του Νίκου/στον Νίκο ένα βιβλίο.

Τι μπορεί λοιπόν να περιέχει
η ρηματική φράση;

Όταν το ρήμα έχει δύο αντικείμενα λέγεται δίπτωτο. Το ένα αντικείμενο τότε λέγεται άμεσο
και το άλλο έμμεσο (βλ. ενότητα 10).

eikonaE16_32

Έχω τα μάτια μου δεκατέσσερα, γιατί το αντικείμενο ενός ρήματος
δεν είναι πάντα μια Ονοματική Φράση. Μπορεί να είναι και μια ολό-
κληρη πρόταση...

Η δασκάλα νόμιζε [ότι τα παιδιά δεν είχαν καταλάβει την άσκηση].

4. Ένα ρήμα συνδετικό και το κατηγορούμενο
Eίμαι σίγουρος.