Με το «σεις»και με το «σας»
Στην ενότητα αυτή θα μάθεις:
- Να μιλάς ευγενικά με το «σεις» και με «σας».
- Να μετράς τις συλλαβές που έχουν οι λέξεις.
- Να αλλάζεις τη σημασία μιας λέξης αλλάζοντας
τη θέση του τόνου της.
Εσύ, κάνε πιο
πέρα να περάσω!
Στους μεγάλους
να μιλάς με το «σεις»
και με το «σας»!
Σας παρακαλώ
κάνετε λίγο πιο
πέρα να περάσω;
Ναι, πέρασε!
- Παρατήρησε τις εικόνες.
- Διάβασε αυτά που λέει το παιδί.
- Μιλάς με τον ίδιο τρόπο σε ένα γνωστό σου άνθρωποκαι σε έναν άγνωστο;
- Τι σημαίνει «μιλώ με το σεις και με το σας»;
Σήμερα η Χαρά ξεκίνησε μόνη της και έφτασε πιο νωρίς στο σχολείο. Περιμένοντας να χτυπήσει το κουδούνι, κάθεται στο παγκάκι της αυλής και διαβάζει ένα παραμύθι. Η Γαλήνη την πλησιάζει…
- Καλημέρα, Χαρά! Τι διαβάζεις;
- Καλή σου μέρα! Διαβάζω ένα βιβλίο που μοιάζει με παραμύθι.
Το λένε η «Σερενάτα για το Κανταδοχώρι».
- Διάβαζε φωναχτά, να ακούω και εγώ!
Η Σερενάτα για το Κανταδοχώρι
Η Σερενάτα έχει ένα κρυφό όνειρο. Πώς θα ήθελε να γίνει ένα μουσικό σχολείο και στο δικό της χωριό! Να, κάτι σαν ωδείο!
Δε δίστασε, λοιπόν, να χτυπήσει πρωί πρωί την πόρτα του δημαρχείου.
- Καλημέρα σας, κύριε Προεδράκη, είπε με όλη της την ευγένεια η Σερενάτα.
- Ποιος καλός άνεμος σε φέρνει τόσο νωρίς στο γραφείο μου;
- Η αγάπη μου για τη μουσική. Βρήκα το θάρρος και ήρθα σε σας, γιατί όλη νύχτα δεν έκλεισα μάτι.
- Σοβαρέψου Σερενάτα! Τι προσπαθείς να μου πείς;
- Όπως σας είπα, όλη τη νύχτα συλλογιζόμουνα... Πώς είναι δυνατόν ένα χωριό σαν το δικό μας, με τέτοια ιστορία, να έχει ξεχάσει τη μουσική; Μήπως ήρθε η στιγμή να της χαρίσουμε ένα σπίτι;
- Μουσική; Ιστορία; Σπίτι; Τι είναι όλα αυτά που μου αραδιάζεις! Εδώ εγώ καίγομαι στη δουλειά και εσύ μου μιλάς για άλλες εποχές… για περασμένα μεγαλεία. Σαν τότε που παίρναμε το μαντολίνο και κάναμε καντάδες… αχ… άλλες εποχές!
- Ώστε για σας η μουσική είναι περασμένο μεγαλείο… η μουσική που ομορφαίνει τη ζωή μας, εκείνη που κάποτε χάριζε το γέλιο στα πρόσωπά μας… για σας είναι ένα τίποτα!
Μάρω Θεοδωράκη, «Η Σερενάτα για το Κανταδοχώρι»,
εκδ. Ελληνικά Γράμματα, εικονογράφηση Νικόλας Ανδρικόπουλος
Μάθε να γράφεις σωστά την πρώτη πρόταση του κειμένου.
Η δασκάλα πρόσεξε τη Χαρά που διάβαζε το παραμύθι και, μόλις μπήκαν στην τάξη, ρώτα τα παιδιά...
| Δασκάλα: | - Σας αρέσουν τα παραμύθια; |
| Παιδιά: | - Ναι! Ναι! Πολύ! |
| Χαρά: | - Κυρία, εσείς διαβάζετε παραμύθια; |
| Δασκάλα: | - Ναι , μου αρέσουν πολύ, γιατί με ταξιδεύουν σε χώρες φανταστικές. |
| Λουκάς: | - Εμένα μου αρέσει όταν μου τα διαβάζουν άλλοι. |
| Δασκάλα: | - Καλό είναι να τα διαβάζετε και μόνοι σας. |
| Λουκάς: | - Κυρία, κυρία, θα μας διαβάζετε εσείς ένα παραμύθι στην τάξη; |
Πρόσεξε τις λέξεις με τα έντονα γράμματα στους διαλόγους 1 και 2.
- Πώς μιλά η Χαρά στην Γαλήνη και πώς η δασκάλα της;
- Πώς θα μιλούσαν μεταξύ τους η Χαρά και η Γαλήνη, αν ήταν μεγάλες στην ηλικία και δε γνωρίζονταν;
- Πώς θα μιλούσε η Σερενάτα στον κύριο Προεδράκη, αν δεν ήταν ευγενική;
Μάθε να γράφεις σωστά την υπογραμμισμένη φράση του διαλόγου 2.
Διάβασε ξανά την ιστορία της Σερενάτας, ψάξε, βρες και γράψε στο τετράδιό σου τρείς φράσεις με το σας που λέμε από ευγένεια.
Άλλοι είναι ευγενείς,
άλλοι είναι αγενείς, στις ασκήσεις
σου θα βρεις ποιος μιλά
με το «σεις».
Πήγαινε στο Τετράδιο Εργασιών στις σελίδες 11 και 12 και κάνε τις ασκήσεις 1 , 2 και 3.
Όταν η Χαρά γύρισε στο σπίτι μετά το σχολείο, η μητέρα της της ζήτησε να πάει στο ταχυδρομείο, για να στείλει ένα γράμμα στη θεία της. Η Χαρά και η Βάγια ξεκίνησαν να πάνε παρέα.
Στο ταχυδρομείο είχε πολύ κόσμο. Περιμένοντας τη σειρά τους, κοίταζαν τριγύρω. Για να περάσει η ώρα, σκέφτηκαν να παίξουν ένα παιχνίδι…
Αν θέλεις να μάθεις ποιο παιχνίδι έπαιξαν μέσα στο ταχυδρομείο, πήγαινε στην σελίδα 12 στο Τετράδιο Εργασιών στην άσκηση 4.
Φεύγοντας από το ταχυδρομείο, η Βάγια σταμάτησε ξαφνικά στο περίπτερο.
Α! Κοίτα, το καινούριο
τεύχος του περιοδικού
«Χωχαρούπα»! Έχεις λεφτά
να το αγοράσουμε;
Έχω! Πρέπει
να φτάνουν!
Φαίνεται πολύ
ενδιαφέρον! Θέλεις να το
διαβάσεις πρώτα εσύ;
Η Χαρά και η Βάγια παίζουν μετρώντας τις συλλαβές των λέξεων. Να τους πούμε πώς λέμε τις λέξεις που έχουν λίγες και πώς τις λέξεις που έχουν πολλές συλλαβές;
Τιςλέξειςπουέχουν
1 συλλαβή μονοσυλλαβές.
με
ναι
το
τους
και
2 συλλαβές δισύλλαβες.
μέρα
πόδι
όχι
χορός
τις λέμε
3 συλλαβές τρισύλλαβες.
παγώτο
καλάμι
κουβέντα
αέρας
4,5,6,7 συλλάβες πολυσύλλαβες.
παπαρούνα
λαχανόκηπος
ημερολόγιο
σαρανταποδαρούσα
Μάθε να γράφεις σωστά τις λέξεις: ναι, και, όχι, καλάμι, παπαρούνα.
Πρωινό άστρο
Κοριτσάκι μου
θέλω να σου φέρω
τα φαναρία των κρίνων
να σου φέγγουν τον ύπνου σου...
...Κοιμήσου κοριτσάκι.
Είναι μακρύς ο δρόμος.
Πρέπει να μεγαλώσεις
Είναι μακρύς, μακρύς,
μακρύς ο δρόμος...
Γιάννης Ρίτσος
Ας διαβάσουμε το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου και ας χρωματίσουμε πορτοκαλί όσες λέξεις έχουν μια συλλαβή, πράσινες όσες λέξεις έχουν 
δύο συλλαβές, γαλάζιες όσες έχουν τρεις συλλαβές και μοβ όσες λέξεις έχουν πάνω από τρείς συλλαβές.
Διάβασε τώρα την πρώτη στροφή από το ποίημα του Ζαχαρια Παπαντωνίου και χρωμάτισε πράσινες τις λέξεις που τονίζονται στην τελευταία συλλαβή, κόκκινες τις λέξεις που τονίζονται στην τελευταία συλλαβή και μπλε αυτες που τονίζονται στην τρίτη από το τέλος συλλαβή.
Ο παπαγάλος
Σαν έμαθε τη λέξη κ α λ η σ π έ ρ α
ο παπαγάλος, είπε ξαφνικά:
«Είμαι σοφός, γνωρίζω ελληνικά.
Τι κάθομαι εδώ πέρα;»
Ζαχαρίας Παπαντωνίου
Στο Τετράδιο Εργασιών στη σελιδα 13 και στην άσκηση 5, θα βρείς χρωματιστές λέξεις να αντιγράψεις .
Μάθε να γράφεις σωστά τους δύο τελευταίους στίχους του ποίηματος.
Δεν φτάνει όμως τις συλλαβές
μόνο να μετρούμε, πρέπει και
τους τόνους σωστά να πούμε!
Ένα τόσο δα σημαδάκι,
και η λέξη όλη αλλάζει!
Η σκάλα με τους τόνους
Γράφω μια λέξη
τέσσερις συλλαβές έχει!
Αν στο πρώτο σκαλί σταθώ,
τόνος δεν υπάρχει εδώ!
Αν στο δεύτερο σκαλί σταθώ,
ένα κεφαλαίο γράμμα συναντώ!
Αν στο τρίτο ανεβώ,
του βιβλίου το κεφάλαιο κοιτώ!
Στο σκαλί το πάνω το μεγάλο
τόνο δεν μπορώ να βάλω!
κε φα λαι ο
Αν θέλεις να δεις τα παιχνίδια με τον τόνο, πήγαινε στις σελίδες 13 και 14 του Τετραδίου Εργασιών στις ασκήσεις 6 και 7.
Αύριο Ανθολόγιο