Γλώσσα Α΄ Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (εμπλουτισμένο)

Το κοχύλι

Καλοκαιρινή εκδρομή

Ίχνη στην άμμο

Η χελώνα
Καρέττα Καρέττα

Αρχαίοι μύθοι

Η σπηλιά

Η μπουρού

Τα τζιτζίκια

Κοχύλι


Εικόνα

Καλοκαιρινή εκδρομή

Πρώτες μέρες του καλοκαιριού. Ο καιρός έχει ζεστάνει. Οι γονείς των παιδιών είχαν υποσχεθεί σε όλη την παρέα μια εκδρομή στη θάλασσα. Την Κυριακή θα πάνε στην Ψιλή Άμμο.

Από τη ανυπομονησία τους όλα τα παιδιά ξύπνησαν πρωί πρωί, πριν ακόμη χτυπήσει το ξυπνητήρι. Ετοίμασαν τα εκδρομικά τους σακίδια, φόρεσαν τα καπέλα τους και να τα τώρα στο σταθμό των λεωφορείων. Η ώρα είναι 9. Κοιτάζουν τον πίνακα με τα δρομολόγια. Προσπαθούν να βρουν τι ώρα φεύγει λεωφορείο
για την Ψιλή Άμμο.

Εικόνα
ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ
ΩΡΕΣ ΑΝΑΧΩΡΗΣΗΣ
Πυργί Ψιλή Άμμος
πρωί απόγευμα πρωί απόγευμα
8
9
11
3
6
8
7
9
10
11
2
3
5
7
Εικόνα

Το λεωφορείο των 9 ήταν γεμάτο.
Παρατήρησε τον πίνακα με τα δρομολόγια και απάντησε.

  • Τι ώρα θα φύγουν τα παιδιά; ________________________________

  • Πόση ώρα θα περιμένουν για το επόμενο δρομολόγιο; ____________

  • Η διαδρομή μέχρι την Ψιλή Άμμο είναι μία ώρα.
    Τι ώρα θα φτάσουν εκεί; ____________________________________

Το κοχύλι


Ίχνη στην άμμο

- Κάνουμε ένα μεγάλο κάστρο από άμμο; πρότεινε η Μαρίνα. Άρη και Ιωάννα, εσείς θα κουβαλήσετε άμμο με τα κουβαδάκια σας. Η Αγγελική, ο Μολύβιος και εγώ θα ψάξουμε για αχηβάδες για να το στολίσουμε.

- Παιδιά, ελάτε γρήγορα! Κοιτάξτε τι βρήκε ο Μολύβιος! Κάτι μεγάλα στρογγυλά ίχνη που ξεκινούν από τη θάλασσα, φώναξε ο Σαμπέρ. Ας τα ακολουθήσουμε.

Ξαφνικά τα ίχνη σταματούν. Τα παιδιά κοιτάζουν γύρω τους με απορία. Εκείνη τη στιγμή τους πλησιάζει η μαμά του Ορφέα.

- Παιδιά, προσέχετε πού πατάτε! Μην ανακατεύετε καθόλου την άμμο. Βρήκατε τα ίχνη μιας θαλάσσιας χελώνας. Μια χελώνα κάπου εδώ έχει θάψει τα αυγά της. Στην άκρη της παραλίας υπάρχει μια ταμπέλα με πληροφορίες και φωτογραφίες. Πάμε όλοι μαζί να τη δούμε.

ΕικόναΕικόνα

Η χελώνα Καρέττα Καρέττα

Εικόνα

1

ΚΑΡΕΤΤΑ ΚΑΡΕΤΤΑ

Η θαλάσσια χελώνα είναι ερπετό. Ζει στη θάλασσα εδώ και εκατομμύρια χρόνια, από την εποχή των δεινοσαύρων. Το καβούκι της έχει σχήμα καρδιάς. Τρώει καβούρια, αστερίες, μέδουσες, αχινούς σφουγγάρια και καλαμαράκια.


2

Εικόνα

Από το τέλος του Μαΐου και μετά οι θηλυκές χελώνες βγαίνουν στη στεριά μόνο για να γεννήσουν. Γεννούν πάντα στην παραλία που γεννήθηκαν και οι ίδιες.


Εικόνα

3

Οι χελώνες βγαίνουν από τη θάλασσα τη νύχτα, ανοίγουν τρύπες στην άμμο, γεννούν εκεί τα αυγά τους και τα σκεπάζουν.


Θα γίνω φίλος με το γλάρο, τον κάβουρα,
τον αχινό, τον αστερία και το χελωνάκι.

Το κοχύλι


Εικόνα

4

Σε κάθε τρύπα αφήνουν περίπου 120 αυγά. Μένουν θαμμένα στην άμμο δύο μήνες και τα ζεσταίνει ο ήλιος. Οι χελώνες κρύβουν τα αυγά τους καλά, για να μην τα βρει κάποιο ζώο και τα φάει.

Εικόνα

5


Μόλις τα χελωνάκια βγουν από τα αυγά, τρέχουν προς τη θάλασσα. Πολλά δεν προλαβαίνουν να φτάσουν στο νερό, γιατί τα τρώνε τα θαλασσοπούλια. Όμως κι αυτά που φτάνουν στο νερό κινδυνεύουν από τα μεγάλα ψάρια. Ελάχιστα μικρά καταφέρνουν να γίνουν μεγάλες χελώνες.

Οι κίνδυνοι για τις θαλάσσιες χελώνες είναι πολλοί. Πιάνονται στα μεγάλα δίχτυα και πνίγονται, επειδή δεν μπορούν να πάρουν αέρα. Τρώνε πλαστικές σακούλες, γιατί νομίζουν ότι είναι μέδουσες
και πεθαίνουν. Αν οι παραλίες
έχουν φώτα και φασαρία, δεν
μπορούν να γεννήσουν.

Εικόνα

6


ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΧΕΛΩΝΑΣ

Εικόνα

Αρχαίοι μύθοι

- Υπάρχει ένας αρχαίος μύθος από την Ινδία για τη θαλάσσια χελώνα, λέει ο μπαμπάς του Σαμπέρ. Στα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι πίστευαν ότι τρεις ελέφαντες κουβαλούσαν τη Γη στις ράχες τους. Αυτούς τους ελέφαντες τους κουβαλούσε πάνω στο καβούκι της μια τεράστια θαλάσσια χελώνα. Η χελώνα κολυμπούσε σε μια θάλασσα χωρίς αρχή και τέλος.

Λένε πως, αν η χελώνα πάψει να υπάρχει, οι ελέφαντες θα χάσουν την ισορροπία τους. Τότε η Γη θα γλιστρήσει από τις ράχες τους και θα χαθεί.

- Και στην αρχαία Ελλάδα πίστευαν ότι η θαλάσσια χελώνα ήταν σπουδαίο ζώο, λέει η μαμά του Ορφέα. Γι' αυτό την είχαν σχεδιάσει πάνω σε νομίσματα. Έλεγαν ότι ήταν το αγαπημένο ζώο της Αφροδίτης, της θεάς της ομορφιάς.

- Παλιά οι ψαράδες πίστευαν ότι θα είχαν καλό ταξίδι αν έβλεπαν χελώνα να κολυμπάει δεξιά από τη βάρκα τους. Όταν έβλεπαν τη χελώνα αριστερά, πίστευαν ότι θα είχαν κακό ταξίδι, συμπληρώνει ο μπαμπάς της Αγγελικής.

Εικόνα

Το κοχύλι


Η σπηλιά

Εικόνα

Ξαφνικά ο Μολύβιος αρχίζει να τρέχει. Τα παιδιά τον βλέπουν να χώνεται ανάμεσα στα βράχια. Το σκυλάκι χάνεται από τα μάτια τους.

Όλοι ψάχνουν να τον βρουν. Οι πατημασιές του οδηγούν πίσω από ένα μεγάλο βράχο. Τα παιδιά βρίσκονται μπροστά στην είσοδο μιας σπηλιάς.

- Λέτε να είναι σπηλιά πειρατών; ρωτάει η Ιωάννα. Φοβάμαι λίγο.

- Μη φοβάσαι. Θα σου κρατώ το χέρι. Έτσι δε θα φοβάμαι ούτε εγώ, λέει ο Άρης.

Ας μπούμε.

- Ακούγεται ένας θόρυβος, ψιθυρίζει ο Σαμπέρ.

- Μου φαίνεται σαν ροχαλητό. Μήπως είναι κάποιος πειρατής που κοιμάται; ρωτάει η Ιωάννα.

- Παιδιά, μη χάνετε το θάρρος σας, φωνάζει η Μαρίνα.

Ο Μολύβιος είναι που γρυλίζει.

- Κάτι θα βρήκε. Πάμε να δούμε, λέει ο Ορφέας.

Κρύβομαι στη σπηλιά.
Εσύ, κάβουρα, κρύβεσαι στα βότσαλα.
Ο αχινός κρύβεται στα βράχια.
Τα ψάρια κρύβονται στη θάλασσα.

Εικόνα

Η μπουρού

Τα παιδιά βρήκαν το Μολύβιο. Κι αυτός είχε βρει το θησαυρό που κρυβόταν στη σπηλιά. Είχε σταθεί μπροστά σε ένα μεγάλο κοχύλι και το γάβγιζε. Ήταν μια μπουρού. Στα παλιά χρόνια οι ναυτικοί φυσούσαν μέσα σε τέτοια κοχύλια. Έβγαινε ένας δυνατός ήχος. Έτσι ειδοποιούσαν ότι φτάνουν στη στεριά.

- Με μια μπουρού σφύριζε και ο Τρίτωνας, είπε η Μαρίνα. Ένας αρχαίος ελληνικός μύθος έλεγε ότι ο Τρίτωνας ζούσε στη θάλασσα. Αυτός είχε σώμα ανθρώπου και ουρά ψαριού, όπως οι γοργόνες. Ήταν γιος του Ποσειδώνα, του θεού της θάλασσας. Όταν ο Τρίτωνας θύμωνε, σήκωνε τρικυμία. Οι ναυτικοί έχυναν κρασί στη θάλασσα, για να τον καλοπιάσουν και να έχουν καλό ταξίδι.

- Ας παίξουμε τους πειρατές. Αυτοί οπωσδήποτε θα είχαν μπουρού, φώναξε η Ιωάννα.

- Πάμε στην ακρογιαλιά να φυσήξουμε με την μπουρού. Ίσως κάποιος μας ακούσει και απαντήσει, είπε ο Σαμπέρ.

Εικόνα

- Αν βάλουμε το κοχύλι στο αυτί μας, μπορούμε να ακούσουμε το τραγούδι της θάλασσας, είπε η Αγγελική.

- Και να ονειρευτούμε θαλασσινά ταξίδια, συμπλήρωσε ο Άρης.


Ο κάβουρας θα πάρει την μπουρού.
Αυτός θα την έχει για σπίτι του.

Το κοχύλι


Τα τζιτζίκια

Η Παναγιά το πέλαγο
κρατούσε στην ποδιά της
τη Σίκινο, την Αμοργό
και τ' άλλα τα παιδιά της.

Από την άκρη του καιρού
και πίσω απ' τους χειμώνες
άκουγα σφύριζε η μπουρού
κι έβγαιναν οι Γοργόνες.

Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ' αρμυρίκια*
σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:

- Ε, σεις, τζιτζίκια μου άγγελοι,
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο ήλιος ζει;
Κι όλ' αποκρίνονταν μαζί:

- Ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει.

Οδυσσέας Ελύτης

Ελύτης, Ο. 19863. Τα ρω του έρωτα. Αθήνα: Ύψιλον

* αρμυρίκι: μικρό δέντρο που
φυτρώνει δίπλα στη θάλασσα.

Εικόνα

Κοχύλι

Ένα κοχύλι μου 'δωσαν.

Μέσα του τραγουδά
μια θάλασσα του χάρτη.
Νερό η καρδιά μου γέμισε
με μικρά μικρά ψάρια
από σκιά κι από ασήμι.
Ένα κοχύλι μου 'δωσαν.

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Λόρκα, Φ. Γκ. 19964. Τα ποιήματα.
Μετάφραση Δικταίος, Α.
Αθήνα: Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος

Δημήτριος Μυταράς, Η τόννα

Δημήτριος Μυταράς, Η τόννα