Γλώσσα Α΄ Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (εμπλουτισμένο)

Άνοιξη

Η μετακόμιση

Η Αγγελική

Παίζουμε παντομίμα;

Βόλτα στο βουνό

Το κοτσύφι;

Το ημερολόγιο της Μαρίνας

Γεια σου, κότσυφα

Πασχαλινό

Εικόνα

Η μετακόμιση

Την Κυριακή ένα μεγάλο φορτηγό σταμάτησε έξω από την πολυκατοικία που μένουν ο Άρης και η Μαρίνα.

- Στον πρώτο όροφο να τα ανεβάσετε παρακαλώ, ακούστηκε μια γυναικεία φωνή.

Τρεις εργάτες ανεβοκατέβαιναν τη σκάλα κουβαλώντας πράγματα. Ένα ψυγείο, μία κουζίνα, μία τηλεόραση, δύο βιβλιοθήκες, έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, μία κιθάρα, ένα πλυντήριο, καρέκλες, ένα μεγάλο τραπέζι, γλάστρες, κούτες…

Ο Άρης και η Μαρίνα κοιτούσαν από το παράθυρο.

Εικόνα

- Να έχουν άραγε παιδιά οι καινούριοι μας γείτονες; αναρωτήθηκε η Μαρίνα.

Τότε είδαν έναν εργάτη να ξεφορτώνει ένα κόκκινο παιδικό ποδήλατο.


Η μετακόμιση αρχίζει! Να η κουβέρτα μου,
το πιάτο μου, το παιχνίδι μου, η ζώνη μου.

Να οι κουβέρτες μας, τα πιάτα μας,
τα παιχνίδια μας, οι ζώνες μας.

Άνοιξη


Ο οδηγός του φορτηγού έψαξε στο χάρτη για να βρει σε ποιο δρόμο να ξεφορτώσει τα πράγματα. Το σπίτι είναι στην οδό Έλλης 9.

Εικόνα

Βρες στο χάρτη πού είναι η οδός Έλλης.

Χάρτης

Το φορτηγό έρχεται από τη λεωφόρο Δημοκρατίας.
Σημείωσε τη διαδρομή που έκανε μέχρι να φτάσει στην οδό Έλλης.

Εικόνα
Εικόνα

Ο Άρης και η Μαρίνα μένουν στην οδό Έλλης 9.
Ο Ορφέας μένει στην οδό Άγγελου Σικελιανού 13.
Ο Σαμπέρ μένει στην οδό Ειρήνης 15.
Βρες στο χάρτη τους δρόμους που μένουν τα παιδιά.

Ύστερα γράψε κι εσύ τη διεύθυνσή σου.

Μένω ______________________________

Εικόνα

Η Αγγελική

Εικονα

Το επόμενο απόγευμα ο Άρης συνάντησε στη σκάλα της πολυκατοικίας ένα κορίτσι. Προσπαθούσε να ανεβάσει το ποδήλατό της. Ο Άρης τη βοήθησε.

- Εγώ θα κρατήσω την πίσω ρόδα. Εσύ κράτα το τιμόνι, της είπε. Πρόσεχε να μη χτυπήσει ο καθρέφτης στον τοίχο.

Τα παιδιά ανέβασαν το ποδήλατο στον πρώτο όροφο.

- Φτάσαμε, είπε το κορίτσι. Ευχαριστώ πολύ για τη βοήθειά σου.

- Με λένε Άρη. Εδώ είναι ο όροφος που μένω, είπε ο Άρης.

- Εμένα, με λένε Αγγελική. Είμαι η καινούρια γειτόνισσά σας.

- Μου αρέσει το ποδήλατό σου. Την Κυριακή θα πάω με τους φίλους μου βόλτα στο βουνό. Θα πάρουμε τα ποδήλατά μας. Θέλεις να έρθεις κι εσύ; ρώτησε ο Άρης.

Παίζουμε σχολείο; Εγώ θα είμαι ο δάσκαλός σου.

Κι εγώ ο μαθητής σου.

Εμείς θα είμαστε οι δάσκαλοί σας.

Κι εμείς οι μαθητές σας.

Άνοιξη


Εικόνα

Ο Άρης τηλεφωνεί στην Ιωάννα. Τι συζητούν;
Συμπλήρωσε τις ερωτήσεις με τις λέξεις ποιος, ποια, ποιο και διάβασε.

Εικόνα

- Καλημέρα. Μου δίνετε την Ιωάννα, παρακαλώ;

- __________τη ζητά;

- Είμαι ο Άρης.

- Γεια σου, Άρη.

- Ιωάννα, ξέρεις _______είναι η καινούρια
γειτόνισσά μου;

- _______είναι;

- Είναι η Αγγελική.

- Η Αγγελική είναι το κορίτσι που ήρθε σήμερα
στο σχολείο;

- Ναι, αυτή είναι.

- Είναι συμμαθήτρια με το Σαμπέρ. Πάει στη
δευτέρα τάξη.

- Ξέρεις_______ είναι το αγαπημένο της
παιχνίδι;

- _______είναι;

- Είναι το ποδήλατο.


Εικόνα

Παίζουμε παντομίμα;

Είναι Παρασκευή απόγευμα. Όλη η παρέα είναι στο σπίτι του Άρη και της Μαρίνας. Αποφάσισαν να παίξουν παντομίμα. Ο Ορφέας λέει τους κανόνες του παιχνιδιού.

«Διαλέγουμε ένα θέμα. Μπορεί να είναι τα ζώα, τα επαγγέλματα ή οι ήρωες των παραμυθιών. Χωριζόμαστε σε ομάδες. Κάθε ομάδα διαλέγει μυστικά τι θα παρουσιάσει στην άλλη ομάδα. Η μία ομάδα παρουσιάζει το θέμα χωρίς λόγια, μόνο με κινήσεις. Για παράδειγμα, τα παιδιά μιμούνται τις κινήσεις των ζώων. Οι παίκτες της
άλλης ομάδας προσπαθούν να
μαντέψουν. Κερδίζουν, αν
μαντέψουν σωστά.»

Εικόνα

Παίζουμε παντομίμα; Εγώ είμαι αστροναύτης,
εσύ είσαι διαστημόπλοιο, αυτός είναι φεγγάρι.
Εμείς είμαστε αεροπόροι, εσείς είστε αεροπλάνα,
αυτοί είναι πουλιά.

Άνοιξη


- Ας παίξουμε τα επαγγέλματα, πρότεινε ο Άρης.

Η ομάδα με την Μαρίνα, τον Άρη και το Σαμπέρ παίζει πρώτη. Ο Άρης κάνει κύκλους. Ο Σαμπέρ κρατάει τον Άρη από την μπλούζα. Η Μαρίνα κάνει ότι πετάει.

Τα παιδιά της άλλης ομάδας συζητούν τις ιδέες τους.

- Μήπως είναι πουλιά; ρώτησε ο Ορφέας.

- Το βρήκα. Είναι αεροπόροι, είπε η Ιωάννα.

- Είστε αστροναύτες; ρώτησε η Αγγελική.

- Κερδίσατε! Η απάντηση της Αγγελικής είναι η σωστή.

- Εσύ, Άρη, τι είσαι; ρώτησε ο Ορφέας.

- Εγώ είμαι το διαστημόπλοιο και ο Σαμπέρ είναι ο πιλότος μου.

ΕικόναΕικόνα
Εικόνα

Διαλέξτε ένα θέμα. Χωριστείτε σε ομάδες και παίξτε παντομίμα.


Εγώ στην παντομίμα θα κάνω τον αρχηγό των ζώων.

Και εμείς θα κάνουμε τις μαϊμούδες της ζούγκλας.

Εικόνα

Βόλτα στο βουνό

Είναι Κυριακή πρωί. Όλα τα παιδιά πηγαίνουν στο κοντινό βουνό. Μαζί τους είναι οι γονείς του Άρη, της Μαρίνας και της Αγγελικής.

Όλα τα δέντρα έχουν γεμίσει φύλλα. Τα λουλούδια μυρίζουν ωραία. Παντού έχουν φυτρώσει κατακόκκινες παπαρούνες, κίτρινες κι άσπρες μαργαρίτες. Τα πουλιά κελαηδούν και πετούν από κλαδί σε κλαδί. Ψάχνουν τροφή για τα μικρά τους.

Οι μέλισσες ζουζουνίζουν και μαζεύουν το χυμό των λουλουδιών για να τον κάνουν μέλι. Οι πολύχρωμες πεταλούδες μοιάζουν σαν να χορεύουν στον αέρα. Μικρά και μεγάλα μυρμήγκια σκάβουν τις φωλιές τους και μαζεύουν την τροφή τους.

Εικόνα

Τα παιδιά αφήνουν τα ποδήλατά τους. Τρέχουν και παίζουν στο λιβάδι. Ο Μολύβιος σκάβει στο χώμα και κρύβει ένα κόκαλο. Η Μαρίνα κοιτάζει ψηλά και φωνάζει χαρούμενα:

- Ψηλά στον ουρανό βλέπω χελιδόνια!


Εγώ κρύβω ένα κόκαλο, εσύ, μυρμήγκι, κρύβεις
ένα ψίχουλο, η μέλισσα κρύβει το μέλι.

Εμείς κρύβουμε κόκκαλα, εσείς, μυρμήγκια, κρύβετε
ψίχουλα, οι μέλισσες κρύβουν το μέλι.

Άνοιξη


Εικόνα

Στο λιβάδι υπάρχει και μια ροδακινιά. Παρατηρήστε τις εικόνες.
Κάθε εποχή του χρόνου η ροδακινιά αλλάζει.
Γράψε κάτω από κάθε εικόνα την εποχή που ταιριάζει.

καλοκαίρι άνοιξη χειμώνας φθινόπωρο

Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα

Εικόνα

Πώς είναι η ροδακινιά σε κάθε εποχή; Να την περιγράψεις.

Το χειμώνα η ροδακινιά δεν έχει φύλλα. Τα κλαδιά
της είναι γυμνά.

Την

Εικόνα

Το κοτσύφι

- Παιδιά, ελάτε γρήγορα, φωνάζει η Αγγελική. Ένα πουλί! Ένα μικρό μαύρο πουλί!

- Ένα μικρό μαύρο πουλί περπατά στο μονοπάτι. Ελπίζω να μη φύγει, είπε ο Άρης.

- Δε θα φύγει, αν δεν το τρομάξετε. Γεια σας, είμαι η Κατερίνα. Είμαι δασοφύλακας. Το πουλί αυτό είναι κοτσύφι. Έχει στη φωλιά του κοτσυφάκια. Μαζεύει τροφή και τα ταΐζει. Τα κοτσύφια τρώνε σκουλήκια, έντομα και μικρούς καρπούς. Εδώ ζουν αρκετά κοτσύφια. Χτίζουν τις φωλιές τους σε χαμηλά κλαδιά και θάμνους. Το χειμώνα δε βρίσκουν εύκολα τροφή. Η παγωνιά τα φοβίζει. Γι' αυτό λίγο καιρό πριν έρθει η άνοιξη, σφυρίζουν από τη χαρά τους. Όσοι ακούνε το σφύριγμά τους, ξέρουν ότι η άνοιξη πλησιάζει.

Εικόνα

Κι εγώ γαβγίζω από χαρά, όταν με χαϊδεύουν.

Άνοιξη


Την επόμενη μέρα η Μαρίνα πήγε στη δημοτική βιβλιοθήκη. Δανείστηκε ένα βιβλίο με πληροφορίες για πουλιά. Το διαβάζουν όλοι μαζί.

ΤΑ ΚΟΤΣΥΦΙΑ

Εικόνα 1


Εικόνα 2


Εικόνα 3


Εικόνα 4


Εικόνα 5


Το αρσενικό κοτσύφι έχει κατάμαυρο χρώμα. Το θηλυκό έχει καστανό σκούρο χρώμα. Το ράμφος τους είναι λεπτό και έχει χρώμα κίτρινο σκούρο. Τα μάτια τους είναι μεγάλα.

Το κοτσύφι πετά γρήγορα. Φτερουγίζει χαμηλά, κοντά στη γη.

Το θηλυκό γεννάει στην αρχή της άνοιξης 4-5 πρασινωπά αυγά. Σε δύο βδομάδες σκάνε τα αυγά και βγαίνουν τα κοτσυφάκια. Οι γονείς φροντίζουν τα μικρά τους.

Το κοτσύφι το χειμώνα δε βρίσκει τροφή. Γι' αυτό ψάχνει για τροφή στις αυλές των σπιτιών.

Την άνοιξη και το καλοκαίρι το κοτσύφι κελαηδάει. Το τραγούδι του είναι πολύ μελωδικό.

 


Εικόνα Εικόνα

Το ημερολόγιο
της Μαρίνας

Δευτέρα, 20 Απριλίου

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Είμαι πολύ χαρούμενη. Χθες πήγαμε βόλτα στο βουνό με τα ποδήλατά μας. Τρέξαμε και παίζαμε κυνηγητό. Τα πουλιά κελαηδούσαν και πετούσαν από κλαδί σε κλαδί. Έψαχνα τροφή για τα μικρά τους. Οι μελισσούλες ζουζούνιζαν. Ήταν πολύ όμορφα. Ο Μολύβιος έσκαψε, έκρυψε ένα κόκαλο και το σκέπασε με χώμα.

Η Αγγελική είδε ένα μαύρο πουλί που περπατούσε στο μονοπάτι. Ήταν κοτσύφι. Είχε και κοτσυφάκια. Μας το είπε η κυρία Κατερίνα, που είναι δασοφύλακας. Μας έμαθε και ένα ποιηματάκι: «Κάνει κρύο, κάνει τσίφι για το δόλιο το κοτσύφι».

Την ώρα που παίζαμε κρυφτό, άκουσα ένα σιγανό τσίου τσίου. Κοίταξα γύρω μου. Στο χώμα, δίπλα σε ένα θάμνο, ήταν ένα κοτσυφάκι. Το καημένο είχε πέσει από τη φωλιά του. Το έπιασα προσεκτικά και το έβαλα στη φωλιά, δίπλα στα αδελφάκια του. Σε λίγο γύρισαν και οι γονείς τους φέρνοντας σκουληκάκια.

Περιμένω με αγωνία πότε θα ξαναπάμε στο βουνό.

Άνοιξη


Γεια σου, κότσυφα

Μια μέρα ο Μάρτης συνάντησε τον κότσυφα.

«

-  Γεια σου, κότσυφα, του είπε.

- Για να σου πω, απάντησε ο κότσυφας θυμωμένος. Δε με λένε σκέτο κότσυφα. Με λένε κυρ κότσυφα και αφέντη κιτρινομύτη, γιατί πρώτος απ' όλα τα πουλιά έφτιαξα τη φωλιά μου. Γέννησα τ' αυγά μου κι όπου να 'ναιθα δεις και τα παιδιά μου.

Ο Μάρτης κούνησε το κεφάλι του. Την άλλη μέρα έπιασε τόσο κρύο, που τα αυγά του κότσυφα έσπασαν.

Πριν έρθει ο Απρίλης, ο Μάρτης συνάντησε ξανά τον κότσυφα.

- Καλημέρα, κότσυφα και κυρ κότσυφα κι αφέντη κιτρινομύτη!

- Δεν είμαι πια κότσυφας και κυρ κότσυφας κι αφέντης κιτρινομύτης. Με ξεγέλασες, Μάρτη! Τη μια μέρα κάνεις κρύο, την άλλη κάνεις ζέστη. Πάει η φωλιά μου, πάνε και τ' αυγά μου!

Όμως ο κότσυφας, όταν ζέστανε ο καιρός, έφταιξε καινούρια φωλιά και γέννησε ξανά αυγά.»

Διασκευή λαϊκής παράδοσης

Πασχαλινό

Πέντε μέρες μόνο μένουν
για ν' αρχίσουν οι γιορτές
της Μεγάλης Εβδομάδας
κι οι πασχαλινές χαρές.
Πώς μ' αρέσουν οι καμπάνες
να χτυπούν νυχτερινές…
Και μοσκοβολούν οι φούρνοι
απ' τις τόσες μυρωδιές…
Τα τραπέζια κοκκινίζουν
απ' τα κόκκινα τ' αυγά.
Κι ένας τ' άλλου τα τσουγκρίζουν
και του λεν: χρόνια πολλά…

Έλλη Αλεξίου

Αλεξίου, Έ. 1983. Τραγουδώ και χορεύω.
Αθήνα: Καστανιώτης

Πασχαλινά κουλούρια

Τα παλιά χρόνια, τις παραμονές
του Πάσχα οι άνθρωποι
έφτιαχναν κουλούρια.
Τα έπλαθαν έτσι, ώστε
να μοιάζουν με ζώα, πουλιά,
ψάρια, ανθρωπάκια.
Τους έβαζαν για μάτια και
στόμα γαρίφαλα ή ξυλάκια
κανέλας. Στη μέση, συχνά
έβαζαν ένα κόκκινο αυγό.

Διασκευή από το βιβλίο Πέρδικες και πουλιά,
Οι μικροί λαογράφοι 5, του Μουσείου
Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Λαζαράκι από την Κω, Δωδεκάνησα

Λαζαράκι
από την Κω,
Δωδεκάνησα

Πασχαλινό κουλούρι για τα βαφτιστήρια

Πασχαλινό κουλούρι
για τα βαφτιστήρια